دیابت از جمله بیماری های شایع در اغلب کشورها به شمار می رود. آمارها نشان می دهد شیوع این بیماری از سال ۱۹۸۰ میلادی تاکنون حدوداً ۲ برابر افزایش پیدا کرده است. مشخصه این بیماری که به طور کلی به دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ تقسیم می شود افزایش قند خون است.
در دیابت نوع ۱ که معمولاً کودکان و نوجوانان را مبتلا می سازد میزان تولید هورمون انسولین در سلول های بتای پانکراس (لوزالمعده) کاهش می یابد.
در مبتلایان به دیابت نوع ۲ حساسیت به انسولین کاهش یافته و بدن نمی تواند به طور موثر از این هورمون به منظور کنترل قند خون استفاده کند. در نتیجه به تدریج قند خون فرد افزایش می یابد. دیابت نوع ۲ در مقایسه با دیابت نوع ۱ از شیوع بالاتری برخوردار بوده و حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد ابتلا به دیابت را شامل می شود.
شواهد علمی نشان می دهد که بین دیابت نوع ۲ و سبک زندگی رابطه تنگاتنگی وجود دارد. تغذیه ناسالم، کم تحرکی و ابتلا به اضافه وزن و چاقی از دلایل اصلی ابتلا به این بیماری محسوب می شوند. اگرچه در گذشته دیابت نوع ۲ فقط در افراد بزرگسال مشاهده می شد، اما متاسفانه امروزه به علت سبک زندگی ناسالم کودکان و نوجوانان را نیز مبتلا می سازد.
برای تشخیص دیابت نوع ۲ قند خون در حالت ناشتا و سپس ۲ ساعت پس از صرف غذا اندازه گیری می شود. در افراد سالم قند خون ناشتا و قند خون ۲ ساعته به ترتیب کمتر از mg/dL 100 و کمتر از mg/dL 140 است.
اگر قند خون ناشتا و قند خون ۲ ساعته به ترتیب ۱۲۵ -۱۰۰ mg/dL و mg/dL 199- 140 باشد فرد به پیش دیابت (پردیابت) مبتلا است. اگر قند خون ناشتا بالاتر از mg/dL 126 و قند خون ۲ ساعته بالاتر از mg/dL 200 باشد نشان دهنده ابتلای فرد به دیابت است.
عوامل کاهنده خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ مشخص شدند.
طبق گزارش انجمن قلب آمریکا AHA) 7) عامل مرتبط با بروز بیماری قلبی – عروقی وجود دارد که اگر افراد به آن ها توجه کنند می‌توانند سلامت قلب خود را تضمین کنند. این ۷ عامل عبارتند از: استعمال سیگار، فعالیت بدنی، وزن، رژیم غذایی، میزان قند خون، میزان کلسترول خون و میزان فشارخون.
تحقیقات نشان داده اگر از این ۷ مورد فوق به ۵ مورد آن توجه شود خطر مرگ ناشی از ابتلا به بیماری قلبی حدود ۸۰ درصد کاهش می یابد.
نتایج یک مطالعه جدید نشان می دهد پیروی از دستورالعمل AHA که در زمینه حفظ سلامت قلب تدوین شده است می تواند در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ نیز موثر باشد.
بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ ابتدا به پیش دیابت مبتلا می شوند. اگر در این مرحله قند خون کنترل نشود به تدریج دیابت نوع ۲ در فرد بروز می کند. قند خون بالا می تواند احتمال ابتلا به بیماری قلبی – عروقی، مشکلات کلیوی و مشکلات بینایی را در این افراد افزایش دهد.
در این مطالعه ۷۷۵۸ نفر شرکت کردند. این افراد به مدت بیش از ۹ سال مورد پیگیری قرار گرفتند. نتایج نشان داد در افراد سالمی که طی ۹ سال حداقل از این ۷ عامل ۴ مورد آن را رعایت می کردند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ حدود ۸۰ درصد کاهش می یافت.
اما در افرادی که کمی قند خون شان بالاتر از حد طبیعی بود (در مرحله پیش دیابت بسر می بردند) رعایت ۴ مورد از این ۷ عامل خطر ابتلا به دیابت را تنها ۱۳ درصد کاهش می داد.
با توجه به یافته های فوق توصیه می شود قبل از آن که قند خون تان شروع به بالا رفتن کند به کمک تغییر سبک زندگی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در خود کاهش دهید.
چگونه از ابتلا به دیابت نوع ۲ پیشگیری کنیم؟
مهم ترین عامل اثرگذار در پیشگیری از دیابت نوع ۲ داشتن یک رژیم غذایی سالم است. مصرف غذاهای حاوی فیبر (میوه ها، سبزیجات و غلات کامل) و مصرف متعادل چربی های سالم (روغن های گیاهی مایع، ماهی، آووکادو و مغزهای خوراکی) احتمال ابتلا به این بیماری شایع را کاهش می دهد.
فعالیت بدنی نیز عامل مهم دیگری است که می تواند شانس ابتلا به دیابت نوع ۲ را به طور چشمگیری کاهش داده و در مبتلایان به این بیماری نیز به کنترل قند خون کمک کند. در افرادی که حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش می کنند به علت افزایش حساسیت به انسولین قند خون بهتر کنترل می شود.
تحقیقات مختلف ارتباط بین اضافه وزن و چاقی را با بروز دیابت نوع ۲ اثبات کرده اند. در صورتی که چاق هستید حتی اگر ۵ تا ۱۰ درصد وزن خود را کاهش دهید می توانید از بروز دیابت پیشگیری کنید. به ازای هر ۱ کیلوگرم کاهش وزن احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ تقریباً ۱۶ درصد کاهش می یابد.
سیگار نیز از جمله مواردی است که می تواند از طریق کاهش حساسیت به انسولین در افزایش قند خون و ابتلا به دیابت نوع ۲ نقش داشته باشد. هر چقدر زودتر سیگار را ترک کنید فواید بیشتری نصیب شما خواهد شد.
منبع:
Joshua J. Joseph et al. Diabetologia 2019.
