هر انسان در طول زندگی خود استرس را تجربه می‌کند. استرس می‌تواند با بروز بیماری‌های مختلف در ارتباط باشد. بنابراین، یافتن راهکارهایی که می‌توانند در کنترل این مشکل نقش داشته باشند، مهم است. یکی از عواملی که در این رابطه بارها مورد مطالعه قرار گرفته است تاثیر ورزش بر استرس است.
ارتباط ورزش با سلامتی جسمی و روانی انسان:
در حال حاضر به علت تغییر سبک زندگی میزان شیوع بیماری‌های مزمن و غیرواگیردار مانند دیابت، کبد چرب، بیماری‌های قلبی – عروق (CVD)، سکته مغزی، افسردگی و … در سراسر جهان افزایش یافته است. در این راستا بی‌تحرکی یکی از علل مهم ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی و روانی است.
فعالیت بدنی به تقویت عضلات اسکلتی، تقویت عضلات قلب و ریه‌ها کمک می‌کند. در هنگام ورزش کردن هورمون‌هایی در بدن ترشح می‌شوند که زمینه افزایش رشد و تقویت عضلات را فراهم کرده و از تخریب توده عضلانی جلوگیری می‌کنند.
فعالیت بدنی در درمان چاقی موثر بوده و از طیف وسیعی از بیماری‌ها پیشگیری می‌کند. از این بیماری‌ها می‌توان به پوکی استخوان (استئوپروز)، اختلال چربی‌های خون، قند خون بالا یا دیابت، فشارخون بالا، کبد چرب، بیماری عروق کرونر قلب (عروق تغذیه کننده قلب) و… اشاره کرد.
در برخی مطالعات ارتباط بین ورزش با تقویت سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به سرطان مشاهده شده است. در پژوهشی مشاهده شد که انجام حرکات ساده ورزشی می‌تواند سیستم ایمنی را در بیمارانی که به علت ابتلا به سرطان معده تحت جراحی قرار گرفته‌اند، تقویت نماید.
در مطالعه دیگری که ۶ هفته به طول انجامید ورزش کردن با کاهش احساس خستگی مداوم همراه بود. همچنین محققان مشاهده کرده‌اند که فعالیت بدنی می‌تواند در مبتلایان به سندرم خستگی مزمن (CFS)، سرطان، ایدز و ام اس (MS) خستگی را کاهش و میزان انرژی بدن را افزایش دهد.
ورزش به تقویت حافظه کمک کرده و خطر ابتلا به دمانس (زوال عقل) و بیماری آلزایمر را کاهش می‌دهد. نتایج یک تحقیق نشان داد فعالیت‌های هوازی مانند دویدن یا شنا کردن حجم هیپوکامپ را در افراد در معرض خطر ابتلا به دمانس افزایش می‌دهد. هیپوکامپ بخش مهمی از مغز است که با حافظه و یادگیری در ارتباط می‌باشد.
امروزه به خوبی مشخص شده که سلامت جسم و روان ارتباط عمیقی با یکدیگر دارد. به همین علت بروز اختلال در یکی از آن‌ها می‌تواند سلامت دیگری را نیز در معرض تهدید قرار دهد. ورزش نه تنها در حفظ سلامت فیزیکی انسان، بلکه در حفظ سلامت روان وی، نیز نقش موثری دارد.
ورزش در پیشگیری یا درمان اعتیاد، درمان اضطراب و استرس، بهبود کیفیت خواب، ایجاد حس شادابی و سرزندگی، پیشگیری از افسردگی یا درمان آن و تقویت روح و روان افراد موثر است. فعالیت بدنی سبب می‌شود اعتماد به نفس شما افزایش یافته و احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید.
فعالیت بدنی به ایجاد آرامش در فرد کمک کرده و می‌تواند از این طریق کیفیت خواب را ۶۵ درصد بهبود دهد. نتایج یک مطالعه که ۱۶ هفته به طول انجامید نشان داد فعالیت بدنی کیفیت خواب را افزایش داده و سبب طولانی‌تر شدن و عمیق‌تر شدن خواب در افراد مبتلا به اختلال خواب می‌شود.
با توجه به گفته‌های فوق و اثرات گسترده‌ای که فعالیت بدنی در ارتقاء سلامت فرد و جامعه دارد باید در سطح کلان توجه ویژه‌ای به این مقوله شود.
مراقبت از سالمندان و تاثیر ورزش بر استرس ناشی از آن:
در حال حاضر، میزان جمعیت سالخورده جهان در حال افزایش است. در بسیاری از موارد اعضای جوان‌تر خانواده باید مراقبت از این افراد را بر عهده بگیرند. این امر می‌تواند بر وضعیت سلامتی آن‌ها تاثیر داشته باشد.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد افرادی که از یکی از اعضای خانواده خود مراقبت می‌کنند اگر حداقل ۳ بار در هفته و به مدت ۶ ماه ورزش کنند استرس در آن‌ها کاهش می‌یابد. همچنین ورزش در این افراد سبب افزایش طول بخش کوچکی در کروموزوم شده و از این طریق روند پیر شدن سلول‌ها را کند می‌کند.
در این مطالعه از افرادی که از نظر جسمی غیرفعال بودند دعوت به عمل آمد. این افراد از یکی از اعضای خانواده که به بیماری آلزایمر یا دمانس (زوال عقل) مبتلا بود، مراقبت می‌کردند.
برای انجام مطالعه فوق ۶۸ شرکت کننده به طور تصادفی به ۲ گروه تقسیم شدند. از یک گروه خواسته شد که ۳ تا ۵ بار در هفته و هر بار به مدت ۴۰ دقیقه ورزش هوازی انجام دهند. گروه دوم تغییری در میزان فعالیت بدنی خود ایجاد نکردند.
در پایان مطالعه مشخص شد که ورزش سبب کاهش نمایه توده بدنی (BMI) و اندازه دور کمر و میزان استرس می‌شود. همچنین در گروهی که ورزش کرده بودند تلومرهای بلندتری در سلول‌های سفید خون مشاهده شد.
تلومرها از انتهای کروموزوم‌ها محافظت می‌کند. بدون تلومر، کروموزوم‌ها کوتاه شده و به نقطه‌ای می‌رسند که یا می‌میرند و یا وارد وضعیتی به نام “پیری” می‌شوند. سلول‌های پیر با مشکلاتی مانند بیماری قلبی – عروقی مرتبط هستند.
منبع:
Eli Puterman et al. Psychoneuroendocrinology 2018.
