دیابت یکی از شایع ترین بیماری های متابولیکی است. نتایج تحقیقات جدید در مورد مضرات نوشابه های رژیمی نشان می دهد که مصرف این نوشیدنی ها توسط بیماران مبتلا به دیابت احتمال بروز عوارض چشمی ناشی از این بیماری را افزایش می دهد.
عوارض دیابت:
هورمون انسولین که از غده پانکراس (لوزالمعده) ترشح می شود قند خون را در محدوده طبیعی حفظ می کند. در مبتلایان به دیابت یا هورمون انسولین به میزان کافی ترشح نمی شود (دیابت نوع ۱) و یا بدن نمی تواند از هورمون انسولین به درستی استفاده کند (دیابت نوع ۲).
در سال ۲۰۱۰ میلادی حدود ۲۸۵ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری دیابت مبتلا بودند. این آمار در سال ۲۰۱۲ میلادی به حدود ۳۷۱ میلیون نفر رسید. تخمین زده می شود که تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۵۵۲ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا شوند. شیوع بیماری دیابت در ایران حدود ۹ تا ۱۲ درصد است. ۹۵ درصد این افراد به دیابت نوع ۲ و مابقی به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند.
آمارها نشان می دهد که شیوع هر دو نوع دیابت در حال افزایش است. اما سرعت افزایش دیابت نوع ۲ بیشتر است. سبک زندگی ناسالم، ابتلا به اضافه وزن و چاقی، رژیم غذایی ناسالم و نداشتن فعالیت بدنی کافی در بروز دیابت نوع ۲ نقش چشمگیری دارند.
در دیابت نوع ۱ به منظور کنترل قند خون از انسولین تزریقی استفاده می شود، اما اغلب مبتلایان به دیابت نوع ۲ به کمک داروهای خوراکی می توانند قند خون خود را کنترل کنند. رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم نیز در کنترل قند خون و پیشگیری از بروز عوارض دیابت موثر هستند.
در مبتلایان به دیابت قند خون بالا می تواند سایر اندام های بدن مانند قلب، کلیه ها و چشم ها را درگیر کند. در بسیاری از کشورها دیابت پنجمین علت مرگ و میر و اولین علت ابتلا به نارسایی کلیوی است.
احتمال بروز بیماری قلبی – عروقی در بیماران مبتلا به دیابت ۲ تا ۴ برابر سایر افراد است. به طوری که شایع ترین علت مرگ و میر در بیماران دیابتی ابتلا به بیماری قلبی – عروقی است. آسیب عروق خونی در این بیماران می تواند سبب بروز حمله قلبی یا سکته مغزی شود.
“رتینوپاتی دیابتی” که در آن عروق شبکیه چشم آسیب می بیند، یکی از شایع ترین علل کاهش بینایی در مبتلایان به دیابت و به طور کلی بزرگسالان است. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شده و درمان شود می توان از بروز نابینایی در مبتلایان به دیابت جلوگیری نمود. کنترل قند خون به کمک داروها و رژیم غذایی مناسب می تواند در پیشگیری از بروز رتینوپاتی موثر باشد.
علاوه بر رتینوپاتی، مبتلایان به دیابت در مقایسه با سایرین بیشتر در معرض ابتلا به آب مروارید (کاتاراکت) و آب سیاه (گلوکوم) قرار دارند.
افراد مبتلا به دیابت معمولاً در سنین پایین تری به آب مروارید و آب سیاه مبتلا می شوند. در مبتلایان به آب مروارید عدسی چشم کدر شده و بینایی حالت مه گرفته و ابری می شود. در بیماری آب سیاه فشار داخل چشم بالا رفته و می تواند به تدریج سبب تخریب عصب بینایی شود.
مضرات نوشابه های رژیمی:
امروزه تصور عموم مردم بر این است که نوشابه های رژیمی که حاوی قندهای مصنوعی هستند در مقایسه با نوشیدنی های معمولی سالم ترند. با این حال، نتایج تحقیقات گذشته بیانگر مضرات نوشابه های رژیمی بوده و نشان داده مصرف این نوشیدنی ها با افزایش خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی مرتبط است.
نتایج یک مطالعه جدید نیز نشان می دهد مصرف نوشابه های رژیمی خطر بروز رتینوپاتی را در مبتلایان به دیابت افزایش می دهد. این نتایج نشان داد مصرف بیشتر از ۱/۵ لیتر نوشابه رژیمی در طی هفته خطر بروز رتینوپاتی را در این بیماران بیش از ۲ برابر افزایش می دهد. با توجه به این یافته ها به نظر می رسد که مصرف نوشیدنی های رژیمی، به خصوص در مقادیر بالا، برای سلامتی افراد کاملاً ایمن نیست.
در این مطالعه که با هدف بررسی مضرات نوشابه های رژیمی طراحی شده بود ۶۰۹ بزرگسال مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ شرکت کردند. میانگین سنی شرکت کنندگان ۶۴/۶ سال بود. این افراد پرسشنامه ای را در مورد عادات غذایی خود و میزان مصرف انواع نوشیدنی ها تکمیل کردند. حدود ۴۶ درصد شرکت کنندگان نوشابه معمولی و حدود ۳۱ درصد نوشابه رژیمی مصرف می کردند. یک چهارم این افراد به رتینوپاتی مبتلا بودند.
به گفته محققان مصرف مکرر نوشابه های رژیمی می تواند سبب آسیب عروق شود. همچنین به نظر می رسد که نوشابه های رژیمی سبب اختلال در ایجاد حس سیری می شوند. بنابراین، فرد بیشتر احساس گرسنگی کرده و در طولانی مدت کالری بیشتری دریافت می کند.
اگر به مصرف نوشابه های رژیمی عادت داشته باشید ممکن است حذف آن ها از برنامه غذایی تان دشوار باشد. شما می توانید به صورت تدریجی نسبت به حذف آن ها اقدام کنید. به عنوان مثال، اگر هر روز ۳-۲ لیوان نوشابه رژیمی مصرف می کردید ابتدا آن را به ۱ لیوان در روز کاهش داده و سپس مصرف روزانه آن را به مصرف هفتگی و ماهانه تغییر دهید.
منبع:
Eva K Fenwick et al. Clinical and Experimental Ophthalmology 2018: Volume 46; Pages 767- 776.
