گفته می‌شود علاوه بر رژیم غذایی و میزان فعالیت بدنی روزانه، کاهش متابولیسم نیز از جمله مواردی است که می‌تواند بر روی وزن فرد و ابتلای وی به چاقی تاثیر داشته باشد.
غذاها و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنیم باید در بدن به انرژی تبدیل شوند. به فرآیندی که طی آن مواد غذایی مصرفی به انرژی مورد نیاز بدن تبدیل می‌شوند، متابولیسم یا سوخت و ساز گفته می‌شود. میزان متابولیسم در مردان در مقایسه با زنان بیشتر بوده و در هر دو جنس با افزایش سن کاهش می‌یابد.
برای افزایش سوخت و ساز بدن راهکار معجزه‌آسایی وجود ندارد. اما تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که می‌توان به کمک برخی استراتژی‌ها میزان متابولیسم را تا حدودی افزایش داد.
یکی از عواملی که می‌تواند سوخت و ساز را افزایش دهد مصرف فلفل قرمز و سایر ادویه‌ها است. کپسایسین موجود در فلفل قرمز می‌تواند متابولیسم را حدود ۲۵ درصد بالا ببرد.
نوشیدنی‌های حاوی کافئین (مانند چای و قهوه) اگر بدون شکر مصرف شوند و همچنین تامین آب مورد نیاز بدن می‌تواند سبب افزایش سوخت و ساز بدن شود.
کاهش فاصله بین وعده‌های غذایی و افزایش تعداد وعده‌های غذایی روزانه، مصرف صبحانه و مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین در طول روز نیز افزایش دهنده میزان متابولیسم بدن است. تحقیقات نشان داده اگر صبحانه مصرف نشود بدن در حالت گرسنگی قرار گرفته و سوخت و ساز کم می‌شود.
۱۲ عاملی که سبب کاهش متابولیسم می‌شوند
۱- ژن‌ها
متابولیسم یا سوخت و ساز به معنای توانایی بدن در تبدیل مواد غذایی مصرفی به انرژی مورد نیاز بدن است. اگر در هنگام استراحت یا خواب متابولیسم شما پایین باشد احتمالاً منشاء این امر ژن‌هایی است که از والدین‌تان به ارث برده‌اید.
از آنجایی‌که نمی‌توانید ژن‌ها را تغییر دهید، بر روی سبک زندگی خود تمرکز کنید. یکی از بهترین راهکارها برای افزایش متابولیسم ورزش کردن است.
۲- هورمون‌ها
تغییر هورمون‌ها می‌تواند بر میزان سوخت و ساز بدن موثر باشد. کم‌کاری و پرکاری تیروئید و دیابت از جمله بیماری‌های هورمونی هستند که بر روی سوخت و ساز تاثیر دارند. استرس نیز از مواردی است که با ترشح برخی هورمون‌ها سبب کاهش سوخت و ساز می‌شود.
اگر به یک بیماری هورمونی مبتلا هستید حتماً درمان‌های لازم را تحت نظر پزشک انجام دهید. همچنین سعی کنید به کمک تکنیک‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن استرس خود را کنترل کنید.
۳- کمبود خواب
خواب به ثبات متابولیسم بدن کمک می‌کند. نداشتن خواب کافی متابولیسم را کاهش داده و زمینه را برای ابتلا به چاقی و در نتیجه بیماری‌هایی مانند دیابت فراهم می‌کند. بزرگسالان باید ۷ تا ۹ ساعت در شب بخوابند.
۴- رژیم‌های غذایی سخت
روشی که برای کاهش وزن استفاده می‌کنید بسیار مهم است. اگر به میزان کافی غذا نخورید میزان سوخت و ساز بدن‌تان کاهش می‌یابد. بنابراین، به منظور کاهش وزن از یک رژیم غذایی متعادل پیروی کنید.
۵- استفاده از نمک دریا
نمک دریا فاقد ید است. فعالیت غده تیروئید که در تنظیم متابولیسم نقش دارد به این عنصر وابسته است. شما می‌توانید ید مورد نیاز بدن را از طریق مصرف نمک یددار و غذاهای دریایی تامین کنید. به منظور حفظ ید بهتر است در هنگام پخت مواد غذایی نمک یددار در انتها به غذا اضافه شود.
۶- دریافت ناکافی آب
آب هم به سوخت و ساز کمک می‌کند و هم با پر کردن فضای معده حس سیری ایجاد می‌کند. شما می‌توانید با نوشیدن آب و غذاهای حاوی آب مانند هندوانه و خیار مایعات مورد نیاز بدن را تامین کنید.
۷- دریافت ناکافی کلسیم
کلسیم یک ماده مغذی ضروری برای حفظ سلامت استخوان‌ها و همچنین افزایش متابولیسم است. با این حال، کمبود این ماده معدنی در رژیم غذایی بسیاری از افراد مشاهده می‌شود. این ماده مغذی در لبنیات و غذاهای غنی شده با کلسیم یافت می‌شود.
۸- دریافت برخی از داروها
برخی از داروها سبب کاهش سوخت و ساز بدن می‌شوند. از این داروها می‌توان به داروهای ضدافسردگی و برخی داروهای ضدروان پریشی تجویز شده برای درمان اسکیزوفرنی اشاره کرد. داروهای کاهنده ضربان قلب نیز در کاهش متابولیسم بدن نقش دارند.
۹- شب کاری
در افرادی که در شیفت شب کار می‌کنند چرخه طبیعی خواب – بیداری و سوخت و ساز مختل شده و خطر ابتلا به چاقی و دیابت افزایش پیدا می‌کند.
۱۰- تغییر ساعت صرف وعده‌های غذایی
زمان صرف غذا به اندازه نوع غذای مصرفی مهم است. حذف وعده‌های غذایی یا متغیر بودن زمان صرف آن‌ها می‌تواند تاثیر منفی بر روی سوخت و ساز داشته و احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. بنابراین، سعی کنید هر روز در ساعات منظمی وعده‌ها و میان وعده‌های خود را مصرف کنید.
۱۱- استرس مزمن
هنگامی که شما در یک موقعیت استرس‌زا قرار می‌گیرید بدن هورمونی به نام کورتیزول ترشح می‌کند. افزایش این هورمون در بدن سبب کاهش متابولیسم شده و خطر بروز چاقی را افزایش می‌دهد. راهکارهایی مانند تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و… به کنترل استرس کمک می‌کنند.
۱۲- مصرف غذاهای پرچرب
دریافت غذاهای پرچرب و سرخ شده توانایی بدن را برای تجزیه مواد غذایی و استفاده از هورمون انسولین کاهش می‌دهد. این وضعیت که “مقاومت به انسولین” نامیده می‌شود با بروز چاقی و دیابت نوع ۲ مرتبط است.
