برخی گزارشات نشان می دهد ۸۰ درصد افرادی که نسبت به درمان چاقی اقدام می کنند مجدداً به تدریج وزن‌شان افزایش می یابد. به طوری که بعد از مدتی به وزن قبلی خود برگشته و یا حتی وزن‌شان بیش از گذشته افزایش می یابد. به این وضعیت که طی آن وزن به طور مکرر بالا و پایین می رود اصطلاحاً “رژیم یویو” گفته می شود.
رژیم یویو و افزایش خطر مرگ:
شیوع چاقی در جهان به مرز هشدار رسیده است. آمارهای مربوط به ایالات متحده نشان می دهد که در این کشور از هر ۳ نفر ۱ نفر به اضافه وزن یا چاقی مبتلا است. چاقی احتمال بسیاری از بیماری ها از جمله کبد چرب، دیابت نوع ۲، بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان و مرگ زود هنگام را افزایش می دهد.
امروزه با توجه به شیوع بالای چاقی بسیاری از افراد درصدد هستند وزن خود را کاهش دهند. به همین دلیل انواع رژیم ها و راهکارهای متعدد برای کاهش وزن ابداع شده است.
شاید شما هم با انواع تبلیغات در مورد رژیم های معجزه‌آسا، داروهای لاغری و … مواجه شده باشید. باید گفت که که بسیاری از این روش ها پایه و اساس علمی نداشته و حتی ممکن است استفاده از آن ها با بروز عوارض متعدد همراه باشد.
محققان می گویند به محض آن که وزن کاهش می یابد بدن میزان انرژی که در حالت استراحت یا طی انجام ورزش و فعالیت های روزمره می سوزاند، را کاهش می دهد. در مقابل میزان گرسنگی افزایش می یابد. کاهش انرژی مصرف شده توسط بدن و افزایش گرسنگی زمینه را برای بروز مجدد چاقی فراهم می کند.
کاهش و افزایش مکرر وزن (رژیم یویو) برای سلامتی مضر است. این اتفاق معمولاً بر اثر پیروی از یک رژیم غذایی نامناسب و بسیار کم کالری رخ می دهد. مطالعه منتشر شده در مجله The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism نشان داد که رژیم یویو یا تغییر مکرر وزن با افزایش خطر مرگ مرتبط است. در این مطالعه که به مدت ۱۶ سال به طول انجامید بیش از ۳۶۰۰ زن و مرد شرکت کردند.
سایر عوارض رژیم یویو برای سلامتی:
ریزش مو یکی از رایج‌ترین عوارضی است که به دنبال لاغری سریع رخ می‌دهد. اما عوارض ناشی از رژیم های بسیار کم کالری گاهی اوقات می تواند شدیدتر باشد. نتایج یک تحقیق در گذشته نشان داده بود که رژیم یویو احتمال بروز حمله قلبی، فشارخون بالا و دیابت را افزایش می دهد.
کاهش وزن سریع که به دنبال رعایت رژیم بسیار کم کالری رخ می دهد ممکن است سبب تشکیل سنگ در کیسه صفرا شود. جالب است بدانید که چاقی خود احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد. اما کاهش وزن سریع نیز در افزایش خطر ابتلا به این بیماری موثر است.
در مطالعه دیگری که بر روی موش های آزمایشگاهی انجام شد رژیم یویو با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان رحم همراه بود. نتایج این تحقیق نشان داد گرسنگی بیش از حد از طریق افزایش میزان استروژن خون احتمال ابتلا به این سرطان ها و در نتیجه مرگ زود هنگام را بالا می برد.
حذف وعده های غذایی و کاهش شدید کالری دریافتی تاثیر منفی بر حافظه و تمرکز داشته و سبب خستگی و ضعف فرد می شود. اختلال در تعادل هورمون ها و حتی کاهش قدرت باروری از دیگر عوارض رژیم بسیار کم کالری است.
همانند مطلبی که در مورد سنگ کیسه صفرا گفته شد، در مورد کبد چرب نیز باید به این نکته اشاره کرد که هم چاقی و هم لاغری سریع هر دو می توانند سبب افزایش آنزیم های کبد، آسیب کبد و ابتلا به کبد چرب شوند.
بدن افرادی که دائماً در رژیم هستند بعد از مدتی نسبت به رژیم کاهش وزن مقاوم خواهد شد. زیرا بعد از هر بار کاهش و افزایش وزن چربی هایی که در بدن آن ها تجمع پیدا می کنند مقاوم‌تر می شوند. این افراد هر بار که اقدام به رژیم گرفتن می کنند در مقایسه با گذشته زمان بیشتری برای کم کردن وزن خود نیاز دارند.
نباید از کاهش وزن سریع خود به دنبال پیروی از یک رژیم بسیار کم کالری خوشحال باشید. زیرا با این کار فقط چربی های بدن‌تان کم نشده است. بلکه شما مقداری از توده عضلانی خود را نیز از دست داده اید. به همین دلیل متابولیسم (سوخت و ساز) شما کاهش پیدا کرده و بعد از مدتی ممکن است با کنار گذاشتن رژیم مجدداً چاق شوید.
توصیه می شود به منظور رفع مشکل چاقی به دنبال رژیم های غیراصولی یا بسیار کم کالری نباشید. این امر کمک می‌کند رژیم غذایی را برای مدت طولانی‌تری ادامه داده و از افزایش وزن مجدد خود جلوگیری کنید.
رژیم غذایی کاهش وزن باید به صورتی تنظیم شود که گرسنگی زیادی را در طی روز به شما تحمیل نکرده و تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین کند. در هفته کاهش وزنی معادل نیم تا یک کیلوگرم می‌تواند مناسب باشد.
منبع:
Tae Jung Oh et al. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2018.
