بیماری پارکینسون (PD) یک بیماری پیشرونده مغزی است که بر روی توانایی فرد برای حرکت کردن، کنترل عضلات و حفظ تعادل بدن اثر می گذارد. اگرچه این بیماری به عنوان یک اختلال حرکتی شناخته می شود، اما می‌تواند سبب ظهور علائم غیرحرکتی نیز شده و کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد. تخمین زده می شود که تا سال ۲۰۴۰ میلادی موارد ابتلا به پارکینسون حدود ۲ برابر افزایش پیدا کند.
در سال ۱۸۱۷ میلادی پزشکی به نام جیمز پارکینسون برای اولین بار به علائم این بیماری پرداخت. اما تا سال ۱۸۶۱ میلادی به توضیحات این فرد در مورد بیماری پارکینسون توجهی نشد. در همین سال عصب شناسی به نام ژان مارتین شارکو نام پارکینسون را برای این بیماری برگزید.
معمولاً افراد سالمند به این بیماری مبتلا می شوند. احتمال ابتلا به بیماری پاکینسون در سنین جوانی کمتر است. شیوع پارکینسون در مردان در مقایسه با زنان بالاتر است.
مبتلایان به این بیماری از ۴ علائم اصلی آن حداقل ۲ علامت را دارا هستند. علائم معمول پارکینسون عبارتند از: لرزش، سفتی اندام ها، کندی حرکات و کاهش توانایی برای حفظ تعادل بدن. علائم اولیه در برخی افراد احساس ضعف و اختلال در راه رفتن و در برخی دیگر لرزش دست است. این علائم پیشرونده بوده و به تدریج تشدید می شوند. اختلال بلع، خشک شدن شانه و کاهش توانایی های ذهنی نیز می تواند از دیگر علائم پارکینسون باشد.
علت بروز این بیماری تخریب بخش هایی از مغز است که حرکات بدن را کنترل می کنند. به منظور تنظیم حرکات بدن باید بین تولید دوپامین و استیل کولین توسط سلول های مغزی تعادل وجود داشته باشد. در بیماران مبتلا به پارکینسون سلول هایی که دوپامین تولید می کنند از بین می روند. به عبارت دیگر، تعادل بین استیل کولین و دوپامین از بین می رود.
دوپامین پیام های عصبی را بین بخش های مختلف مغز انتقال می دهد. این پیام ها به حفظ تعادل حرکات بدن کمک می کنند. در نتیجه با از بین رفتن سلول های تولید کننده دوپامین حرکات بدن نامنظم می شوند.
تاکنون محققان موفق به شناسایی علت دقیق ابتلا به این بیماری نشده اند. به نظر می رسد که حدود ۱۰ درصد موارد ابتلا به بیماری پارکینسون با عوامل ژنتیکی در ارتباط باشد. عفونت های ویروسی و تماس با آفت کش ها نیز می تواند در ابتلای به PD نقش داشته باشد. در مبتلایان به بیماری پارکینسون پروتئین آلفا- سینوکلئین به طور غیرطبیعی در مغز تجمع پیدا می کند. در نتیجه سلول های مغزی از بین رفته و علائم بیماری پارکینسون به تدریج ظاهر می شود.
متاسفانه درمان قطعی برای این بیماری وجود نداشته و درمان های موجود تنها می توانند علائم بیماری را کنترل کنند. به منظور کنترل این بیماری از روش های گوناگون از جمله دارو درمانی، فیزیوتراپی، کار درمانی و گفتار درمانی کمک گرفته می شود.
فواید فعالیت بدنی برای مبتلایان به بیماری پارکینسون:
فعالیت ورزشی با بهبود عملکرد شناختی در سالمندان سالم همراه است. در مورد مبتلایان به بیماری پارکینسون نیز شواهد علمی موجود نشان می دهد که فعالیت بدنی علائم حرکتی این بیماران، مانند لرزش و اختلال در راه رفتن، را بهبود می دهد. با این حال، تاثیر ورزش بر علائم غیرحرکتی بیماران مبتلا به PD، مانند عملکرد شناختی، مشخص نیست. منظور از عملکرد شناختی توانایی های ذهنی افراد برای یادگیری و حل مسئله است.
تعداد افراد مبتلا به اختلالات شناختی هم در بین سالمندان سالم و هم در بین سالمندان مبتلا به بیماری پارکینسون در سراسر جهان افزایش یافته است. این اختلال نه تنها هزینه های سیستم بهداشتی را افزایش می دهد، بلکه کیفیت زندگی بیماران و خانواده های آن ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
حدود ۵۷ درصد بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون طی ۵ سال اول تشخیص بیماری به اختلال شناختی خفیف مبتلا می شوند و اگر بیش از ۱۰ سال زنده بمانند در اغلب آن ها دمانس (زوال عقل) رخ می دهد.
در مطالعه ای که در مجله Journal of Parkinson’s Disease منتشر شده اطلاعات بیش از ۵۰۰ بیمار مبتلا به بیماری پارکینسون بررسی شد. نتایج نشان داد که فعالیت بدنی تاثیر مثبتی بر عملکرد شناختی و حافظه بیماران دارد. ورزش های هوازی بیشترین تاثیر مثبت را بر حافظه این بیماران داشتند.
به گفته محققان نقش ورزش در بهبود علائم حرکتی و غیرحرکتی بیماران مبتلا به پارکینسون امیدوار کننده بوده و ممکن است بتواند سرعت پیشرفت بیماری را در این افراد کاهش دهد. ورزش می تواند کیفیت زندگی این بیماران را ارتقاء دهد.
منبع:
Tim Stuckenschneider et al. Journal of Parkinson’s Disease 2019; Volume 9: Pages 73- 95.
