پیشگیری از آلزایمر به کمک ورزش – ارتباط ورزش و آلزایمر

پیشگیری از آلزایمر به کمک ورزش امکان پذیر است

به هر نوع کاهش توانایی های ذهنی که زندگی روزمره فرد را مختل نماید زوال عقل (دمانس) گویند. بیماری آلزایمر شایع ‌ترین نوع دمانس است. آلزایمر حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد ابتلا به زوال عقل را شامل می شود. با توجه به اینکه درمان موثری برای این بیماری وجود ندارد پیشگیری از آلزایمر و کاهش خطر ابتلا به آن بسیار مهم است.
در بیماران مبتلا به آلزایمر سلول های مغزی تخریب شده، حافظه کاهش یافته و عملکردهای ذهنی مختل می شود. در مبتلایان به این بیماری توانایی فکر کردن، به یاد آوردن مطالب، تصمیم ‌گیری و مراقبت از خود کمتر می شود. خلق و خوی بیمار نیز ممکن است تغییر کند.
آمارها نشان می دهد که از هر ۳ سالمند ۱ نفر به علت ابتلا به بیماری آلزایمر فوت می کند. اگر فرد بعد از ۸۰ سالگی به بیماری آلزایمر مبتلا شود فاصله میان تشخیص بیماری تا مرگ وی حدوداً ۳ یا ۴ سال است. در مواردی که ابتلا به این بیماری در سنین کمتر رخ می دهد این فاصله به حدود ۱۰ سال افزایش پیدا می کند.
در حال حاضر بیماری آلزایمر درمان قطعی ندارد. درمان های موجود فقط می توانند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش داده و علائم را کنترل کنند. به همین علت پیشگیری از آلزایمر و همچنین تشخیص بیماری در مراحل ابتدایی مهم است.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) طی گزارشی اعلام کرده است که در سراسر جهان حدود ۵۰ میلیون نفر به دمانس مبتلا هستند. از این تعداد ۶۰ تا ۷۰ درصد آلزایمر دارند. آمارها نشان می دهد که این تعداد تا سال ۲۰۵۰ میلادی بیش از ۳ برابر می شود.
مهم ‌ترین عامل که در بروز بیماری آلزایمر نقش دارد افزایش سن است. عوامل ژنتیکی و سبک زندگی نیز در بروز این بیماری موثر هستند. تحقیقات نشان می دهند که تاثیر رژیم غذایی در بروز بیماری آلزایمر می ‌تواند برای نسل‌ ها ادامه داشته باشد.
اگر به سر آسیب وارد شود احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر در دوران سالمندی ۴ برابر بیشتر می شود. حوادث ناشی از سقوط احتمال کاهش حافظه را در سالمندان ۵ برابر افزایش می دهد.
چرا ورزش در پیشگیری از آلزایمر موثر است

فواید ورزش برای سلامتی:

فعالیت بدنی از لحاظ جسمی و ذهنی فواید بی‌ شماری برای انسان دارد. فعالیت ‌هایی مانند پیاده ‌روی، دویدن، شنا و… نه تنها خطر ابتلا به بیماری‌ های مزمنی مانند سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲، کبد چرب و… را کاهش و طول عمر را افزایش می ‌دهد، بلکه به حفظ عملکرد مناسب مغز کمک کرده و تاثیر مثبتی بر خلق و خو دارد.
ورزش با تاثیری که بر روی مغز دارد حافظه را تقویت می ‌کند. فعالیت بدنی جریان خون را به سمت مغز افزایش می دهد. همچنین سبب تولید هورمون ‌هایی می‌ شود که رشد سلول ‌های مغزی را تحریک می کنند.
در دوران سالمندی ساختار و عملکرد مغز تغییر می ‌کند. بنابراین، فعالیت بدنی منظم برای این گروه سنی بسیار مهم است. ورزش از تغییرات مغز که می توانند در بروز بیماری آلزایمر و اسکیزوفرنی نقش داشته باشند، پیشگیری می کند.
ورزشکاران می ‌دانند که تمرینات شدید ورزشی منجر به ترشح اندورفین در بدن می ‌شود. اندورفین هورمونی است که خلق و خوی شما را بهبود می‌ دهد. در حال حاضر شواهدی وجود دارد که نشان می‌ دهد فعالیت بدنی در ترشح هورمون دیگری نیز نقش دارد. این هورمون آیریزین (Irisin) نامیده شده و سبب بهبود حافظه و پیشگیری از آلزایمر می ‌شود. این یافته ها اخیراً در مجله Nature Medicine منتشر شده‌ اند.

چرا ورزش در پیشگیری از آلزایمر موثر است؟

فعالیت بدنی حافظه را تقویت می ‌کنند. مطالعات مختلف نشان داده‌ اند که فعالیت بدنی با کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است. اما علت این تاثیر به طور کامل مشخص نشده است. گروهی از محققان در مطالعه ای که نتایج آن در مجله Nature Medicine منتشر شده به بررسی این موضوع پرداخته اند.
در سال ‌های گذشته محققان متوجه شدند در زمان انجام فعالیت بدنی هورمونی به نام آیریزین در گردش خون ترشح می‌ شود. این هورمون در متابولیسم (سوخت و ساز) نقش دارد. همچنین می‌ تواند سبب افزایش رشد سلول‌ های عصبی در هیپوکامپ مغز شود. هیپوکامپ بر حافظه فرد و توانایی وی برای یادگیری تاثیر دارد. بنابراین، این احتمال وجود دارد که ترشح آیریزین بتواند علت اثر مثبت فعالیت بدنی را بر بهبود حافظه و پیشگیری از آلزایمر توضیح دهد.
اگرچه برای تائید نتایج فوق باید مطالعات بیشتری انجام شود. اما این امید وجود دارد که در آینده راهکارهای جدیدی برای پیشگیری و درمان آلزایمر در انسان‌ ها پیدا شود. تا آن زمان به همه افراد جامعه توصیه می ‌شود که ورزش کنند تا از این طریق عملکرد مغز آن‌ ها بهبود پیدا کند.
منبع:

Mychael V. Lourenco et al. Nature Medicine 2019; Volume 25: Pages 165- 175.

Loading