اگر وزن مادر قبل از باردار شدن بیشتر از حد طبیعی باشد یا در هنگام بارداری بیش از حد توصیه شده وزن اضافه کند احتمال بروز مشکلات پزشکی مرتبط با بارداری افزایش پیدا می‌کند.
شواهد نشان می دهد که اضافه وزن با تاثیر بر روی هورمون‌ها می‌تواند سبب ناباروری شود. به طوری که نمایه توده بدنی (BMI) بین ۲۰ تا ۲۵ شانس باردار شدن را افزایش می دهد.
در برخی مطالعات مشاهده شده با هر مقدار افزایش BMI به بالاتر از ۲۹ شانس بارداری ۴ درصد کاهش می‌یابد. همچنین میانگین مدت زمان انتظار برای باردار شدن در زنان با وزن مناسب ۳ ماه است. در حالی که در زنان مبتلا به اضافه وزن این میزان تا ۸ ماه به تاخیر می‌افتد.
در زنانی که BMI بالاتر از ۳۰ است احتمال ابتلا به دیابت بارداری تا ۳ برابر افزایش پیدا می‌کند. در زنان با سابقه ابتلا به دیابت بارداری احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ بعد از زایمان بیشتر است.
خطرات ناشی از اضافه وزن فقط به مادر محدود نمی‌شود. تحقیقات نشان داده کودکان متولد شده از مادران چاق بیشتر احتمال دارد که در آینده به اضافه وزن مبتلا شوند. همچنین خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و برخی سرطان‌ها در این کودکان بیشتر است.
در دوران بارداری پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع به تامین نیازهای تغذیه‌ای مادر و جنین کمک می‌کند. یکی از مهم‌ترین تغییراتی که باید در این دوران در رژیم غذایی مادر اعمال شود افزایش کالری دریافتی است.
زنان باردار باید در سه ماهه دوم و سوم بارداری حدود ۳۰۰ کیلوکالری انرژی دریافتی روزانه خود را افزایش دهند. در اغلب افراد نیاز به انرژی در سه ماهه اول افزایش پیدا نمی‌کند.
میزان افزایش وزن مادر در این دوران به نمایه توده بدنی (BMI) وی قبل از باردار شدن و تعداد جنین‌ها بستگی دارد. اگر مادر قبل از بارداری وزن مناسبی داشته باشد (BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹) باید ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم وزن اضافه کند.
میزان افزایش وزن توصیه شده برای زنان لاغر (BMI کمتر از ۱۸/۵۸) ۱۲ تا ۱۸ کیلوگرم، زنان مبتلا به اضافه وزن (BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹) ۷ تا ۱۱ کیلوگرم و در زنان چاق (BMI≥ ۳۰) ۵ تا ۹ کیلوگرم است. در مادرانی که جنین دوقلو دارند میزان توصیه شده افزایش وزن حدود ۷ تا ۲۰ کیلوگرم می‌باشد.
بیشترین میزان افزایش وزن در سه ماهه دوم و سوم ایجاد می‌شود. در این زمان هر هفته به طور میانگین حدود ۰/۵ کیلوگرم به وزن مادر اضافه می‌شود. افزایش وزن هفتگی برای زنان مبتلا به اضافه وزن یا چاقی حدود ۲۵۰ گرم و برای زنانی که جنین دوقلو دارند به طور میانگین حدود ۷۵۰ گرم در هفته است.
اگر میزان افزایش وزن در دوران بارداری بیش از مقادیر توصیه شده باشد احتمال ابتلای کودک به چاقی و فشارخون بالا در سال‌های بعدی زندگی افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، اگر وزن کمتر از مقادیر توصیه شده افزایش یابد کودک با وزن کم متولد شده و در دوران بزرگسالی احتمال ابتلای وی به دیابت یا بیماری قلبی بیشتر می‌شود.
خطرات چاقی در هنگام بارداری:
تحقیقات گذشته نشان داده‌اند که از هر ۵ شیرخوار ۱ نفر در سال اول زندگی در زمینه “خودتنظیمی” با مشکل روبرو است. به عبارت دیگر، این کودکان ممکن است بیش از حد گریه کنند، در غذا خوردن مشکل داشته باشند و به سختی به خواب بروند.
هنگامی که این کودکان بزرگتر می‌شوند مشکلات رفتاری و عصبی – تکاملی مانند بیش فعالی یا اختلال در تمرکز کردن و همچنین عملکرد ضعیف عضلانی را نشان می‌دهند. برخی از این کودکان نیز IQ پایین‌تری داشته و یا در گروه بیماران مبتلا به اوتیسم قرار می‌گیرند.
در مطالعه‌ای که به تازگی نتایج آن منتشر شده است محققان ارتباط وزن مادر در اوایل دوران بارداری را با تکامل عصبی کودک بررسی نمودند. به همین منظور اطلاعات حدود ۳ هزار زن از شهرهای مختلف فنلاند که بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ زایمان کرده بودند، جمع‌آوری شد.
اطلاعات پزشکی جمع‌آوری شده از مادران عبارت بودند از: وزن مادر در چند ماه ابتدایی بارداری و همچنین ابتلا به فشارخون بالا یا دیابت بارداری در این دوران. تا ۳ ماه بعد از زایمان نیز سوالاتی در مورد شیرخوار از مادران پرسیده شد.
به طور کلی، نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد احتمال سزارین در زنانی که به اضافه وزن یا چاقی مبتلا بودند، بیشتر بود.
فرزندان مادرانی که به اضافه وزن مبتلا بودند بیشتر احتمال داشت که در سن ۱۷ روزگی با مشکلات مرتبط با خودتنظیمی روبرو باشند. به طوریکه احتمال بروز این مشکل در فرزندان مادران مبتلا به اضافه وزن یا چاقی ۲۲ درصد بیشتر بود.
نتایج مطالعه فوق که در مجله Pediatric Research منتشر شده است نشان می‌دهد که پیشگیری از بروز اضافه وزن و چاقی در زنانی که در سنین باروری قرار دارند می‌تواند برای فرزندان آن‌ها مفید بوده و از بروز عوارض عصبی – تکاملی در طولانی مدت پیشگیری نماید.
منبع:
Polina Girchenko et al. Pediatric Research 2018.
