بیماری کبد چرب که به علت تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می‌شود، یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در سطح جهان است. به طوری که از هر ۴ نفر ۱ نفر به این بیماری مبتلا است. سبک زندگی سالم در درمان کبد چرب و پیشگیری از پیشرفت آن و بروز مشکلات جدی‌تر نقش بسزایی دارد.
وظایف کبد:
کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است. این اندام سم‌زدایی داروها، تولید صفرا، تولید عوامل انعقادی خون، ذخیره قند به صورت گلیکوژن و … را انجام می‌دهد.
آشنایی با بیماری کبد چرب:
بیماری کبد چرب اولین بار در سال ۱۹۸۰ میلادی تعریف شد. بدین صورت که محققان مشاهده کردند در گروهی از افراد که الکل مصرف نمی‌کنند سلول‌های کبدی آسیب دیده‌اند. این آسیب مشابه آسیبی بود که معمولاً در افراد الکلی مشاهده می‌شود. در این مطالعه ۹۰ درصد افراد چاق بودند، ۲۵ درصد به چربی خون بالا و ۲۵ درصد نیز به دیابت مبتلا بودند.
۲ نوع کبد چرب داریم: ۱) کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و ۲) کبد چرب الکلی (به علت مصرف الکل ایجاد می‌شود). بسیاری از مبتلایان به این بیماری از ابتلای خود به کبد چرب آگاه نیستند و حتی ممکن است با این بیماری آشنا نباشند.
NAFLD که شایع‌ترین نوع این بیماری است معمولاً خطرناک نیست. اما در صورتی که به درمان آن توجه نشود ممکن است پیشرفت کرده و به سیروز و در نهایت سرطان کبد منجر شود.
علت دقیق ابتلا به NAFLD مشخص نیست. اما اعتقاد بر این است که اضافه وزن و چاقی، دیابت، افزایش چربی‌های خون، فشارخون بالا، هپاتیت C و سایر عفونت‌های کبد و مصرف برخی داروها (مانند استروئیدها، ضدسرطان‌ها و داروهای قلبی) در بروز آن نقش دارند.
اغلب افراد مبتلا به NAFLD در سنین میانسالی قرار دارند، اما این بیماری می‌تواند در هر سنی، حتی دوران کودکی، مشاهده شود. نتایج مطالعات مختلف نشان دهنده ارتباط چشمگیر رژیم غذایی و کبد چرب غیرالکلی بوده است.
گاهی اوقات ممکن است در مبتلایان به این بیماری تجمع چربی در کبد سبب اختلال در عملکرد این اندام شود. از آن جاکه کبد وظیفه سم‌زدایی را در بدن بر عهده دارد اختلال در کارکرد آن می‌تواند خطرناک باشد.
علائم بیماری کبد چرب:
در اغلب اوقات مبتلایان به این بیماری علامتی ندارند. به همین علت بسیاری از افراد از ابتلای خود به آن بی‌اطلاع هستند. برخی افراد ممکن است درد یا فشار را در وسط یا سمت راست شکم خود تجربه کنند و یا احساس خستگی زیادی داشته باشند. برخی اوقات نیز ممکن است در این بیماران اشتها کم شده و وزن فرد کاهش پیدا کند.
در اغلب موارد طی آزمایشات دوره‌ای که فرد انجام می‌دهد و یا در سونوگرافی شکم که به علل دیگر انجام شده است ابتلا به این بیماری به طور تصادفی کشف می‌شود.
تشخیص و درمان کبد چرب:
با استفاده از آزمایش خون می‌توان عملکرد کبد را بررسی کرد. همچنین ممکن است پزشک دستور انجام سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن دهد. در برخی شرایط نیز باید از کبد شما نمونه‌برداری به عمل آید. در هنگام نمونه‌برداری بخش بسیار کوچکی از کبد برای بررسی علائم بیماری برداشته می‌شود.
در مبتلایان به کبد چرب بهترین راه حل برای درمان این بیماری پیروی از رژیم غذایی سالم، حذف غذاهای پرکالری، فعالیت بدنی و کاهش وزن است.
رژیم غذایی و کبد چرب:
اگرچه دارویی برای درمان کبد چرب وجود ندارد، اما شما می‌توانید با اصلاح سبک زندگی خود در کنترل آن نقش مهمی داشته باشید. شواهد علمی نشان دهنده ارتباط رژیم غذایی و کبد چرب هستند. اقداماتی که می‌توانید انجام دهید عبارتند از:
• چاقی علت اصلی ابتلا به NAFLD است. چاقی شکمی در مقایسه با چاقی کل بدن تاثیر بیشتری در ابتلا به این بیماری دارد. . تحقیقات نشان داده که کاهش وزن در افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی موثرترین روش برای درمان کبد چرب است.
با توجه به دستورالعمل‌های موجود در مورد رژیم غذایی و کبد چرب توصیه می‌شود از طریق کاهش کالری دریافتی و افزایش فعالیت بدنی وزن بدن و چربی ذخیره شده در ناحیه شکم خود را کم کنید. پس از رسیدن به وزن مناسب نیز باید به کمک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی از افزایش وزن مجدد خود پیشگیری نمایید.
در مبتلایان به کبد چرب باید میزان کاهش وزن به نیم تا یک کیلوگرم در هفته محدود شود. زیرا کاهش وزن شدید سبب تشدید بیماری می‌شود. حتی کاهش ۳ تا ۵ درصد از وزن بدن می‌تواند برای این بیماران مفید باشد.
• ورزش کنید. حتی اگر ورزش سبب کاهش وزن نشود می‌تواند میزان چربی‌های موجود در کبد شما را کاهش دهد. سعی کنید هر هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط، مانند پیاده‌روی سریع، را در برنامه خود بگنجانید.
• اگر به کبد چرب الکلی مبتلا هستید مهم‌ترین اقدامی که می‌توانید انجام دهید اجتناب از مصرف الکل است.
• اگر به بیماری‌هایی مانند دیابت و افزایش چربی‌های خون مبتلا هستید نسبت به درمان مناسب آن‌ها اقدام کنید.
• در مورد امکان قطع مصرف یا تغییر داروهایی که می‌توانند به کبد شما آسیب برسانند با پزشک خود مشورت کنید.
• مراقبت سلامتی کبد خود باشید. ممکن است شما نیاز به دریافت واکسن هپاتیت، واکسن آنفلوآنزا و … داشته باشید. در مورد لزوم انجام این کار با پزشک مشورت کنید. از مصرف خودسرانه هر نوع دارو، مکمل یا ویتامین خودداری کنید. زیرا ممکن است مصرف آن‌ها سبب آسیب کبد شما شود.
