رژیم غذایی، میزان فعالیت بدنی و عوامل ژنتیکی تاثیر زیادی بر روی استحکام استخوان دارند. بیماری ها و عوامل مختلف دیگری هم وجود دارند که می توانند تاثیر منفی بر روی استحکام استخوان داشته باشند.
هنگامی که استحکام استخوان کاهش پیدا کند احتمال بروز شکستگی در قسمت های مختلف بدن افزایش می یابد. شکستگی استخوان به خصوص در مورد افراد سالمند از اهمیت زیادی برخوردار است.
تصمیم داریم در این مقاله به برخی از شایع ترین بیماری ها و عوامل که می توانند ساختمان و استحکام استخوان را تحت تاثیر قرار دهند، بپردازیم.
عوامل موثر در کاهش استحکام استخوان:
۱- استئوپروز (پوکی استخوان)
پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که استحکام استخوان ها کم شده و احتمال شکستن آن ها افزایش می یابد. استئوپروز که با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به آن افزایش می یابد، از طریق بررسی تراکم استخوان تشخیص داده می شود.
رژیم غذایی مناسب که حاوی منابع غذایی دارای کلسیم باشد (لبنیات کم چرب)، ورزش و دارو درمانی می تواند سرعت پیشرفت پوکی استخوان را کاهش دهد.
۲- استئوپتروز
در این بیماری ژنتیکی تراکم استخوان ها بیش از حد معمول است، اما استخوان ها ضعیف بوده و به سادگی می شکنند. این بیماری می تواند بر روی مغز استخوان تاثیر داشته باشد. در نتیجه توانایی بدن برای مقابله با عفونت ها، حمل اکسیژن و کنترل خونریزی کاهش می یابد. روش های درمانی استئوپتروز عبارتند از: دارو درمانی، هورمون درمانی و برخی اوقات جراحی.
۳- استئونکروز
استئونکروز زمانی رخ می دهد که استخوان های ران، بازو، زانو و شانه خون کافی دریافت نکرده و بافت استخوان از بین می رود. این امر سبب بروز درد شده و تحرک را با مشکل روبرو می سازد.
جراحت ها، دریافت برخی داروها و ابتلا به برخی بیماری ها مانند سرطان، لوپوس و HIV (ایدز) در بروز این بیماری نقش دارند. برای درمان این بیماران از دارو درمانی و جراحی استفاده می شود.
۴- دیابت نوع ۱
دیابت نوع ۱ معمولاً در سنین کودکی و زمانی که استخوان ها در حال رشد هستند، بروز می کند. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ بدن قادر به تولید هورمون کنترل کننده قند خون که انسولین نامیده می شود، نیست. این امر سبب می شود استخوان ها به خوبی رشد نکرده و نتوانند به حداکثر تراکم خود دست یابند. برای حل این مشکل از دارو درمانی و رژیم غذایی سالم کمک گرفته می شود.
۵- لوپوس
در بیماری لوپوس سیستم دفاعی به اشتباه به اندام های مختلف بدن حمله می کند. علائم این بیماری خود ایمنی عبارتند از: درد عضلات و مفاصل، تب، خستگی و ریزش مو. کورتیکواستروئیدهای (کورتون) تجویز شده برای درمان لوپوس می توانند تاثیر منفی بر استخوان ها داشته و استحکام استخوان را کاهش دهند.
۶- استئوآرتریت (آرتروز)
در این بیماری غضروف که انتهای استخوان ها را می پوشاند، به تدریج از بین می رود. ورزش و در صورت ابتلا به چاقی کم کردن وزن می تواند درد و آسیب را در این بیماران کاهش دهد.
۷- آرتریت روماتوئید (روماتیسم)
در این بیماری سیستم دفاعی بدن به اشتباه به مفاصل و استخوان ها حمله می کند. از علائم آرتریت روماتوئید می توان به درد و تورم مفاصل، خستگی و تب اشاره کرد. دارو درمانی، در برخی موارد جراحی، مصرف مواد غذایی ضد التهاب (مانند میوهها و سبزیجات) و ورزش برای درمان این بیماران مفید است.
۸- بیماری سلیاک
مبتلایان به سلیاک نسبت به پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار که گلوتن نامیده می شود، واکنش نشان می دهند. در نتیجه زمانی که از این غلات استفاده می کنند سیستم ایمنی به روده کوچک حمله کرده و به آن آسیب وارد می کند.
آسیب روده کوچک سبب کاهش جذب مواد مغذی، از جمله کلسیم، می شود. اگر شما از ابتلای خود به این بیماری آگاه نباشید یا مواد غذایی حاوی گلوتن را از برنامه غذایی خود حذف نکنید کاهش جذب کلسیم می تواند سبب کاهش استحکام استخوان شود.
۹- پرکاری تیروئید
در مبتلایان به پرکالری تیروئید غده تیروئید بیش از حد معمول هورمون تولید می کند. در این بیماری سرعت از دست دهی استخوان افزایش می یابد. اگر این وضعیت در طولانی مدت ادامه داشته باشد فرد به پوکی استخوان مبتلا می شود. به کمک داروها پرکاری تیروئید قابل درمان است.
۱۰- سیگار کشیدن
سیگار گردش خون را در استخوان ها مختل کرده و سبب تضعیف آن ها می شود. سیگار درد مفاصل و کمر را تشدید می کند.
۱۱- جراحی به منظور کاهش وزن
اگر به منظور کاهش وزن معده خود را به کمک جراحی کوچک کنید، احتمال شکستگی استخوان در شما ۲ برابر افزایش می یابد. اگرچه علت دقیق این مسئله مشخص نیست، اما مصرف کمتر مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D و یا کاهش جذب مواد مغذی در دستگاه گوارش می تواند در بروز آن دخیل باشد.