در افراد بزرگسال باید ۴۵ تا ۶۵ درصد انرژی مورد نیاز بدن با مصرف کربوهیدرات ها تامین شود. با این حال، برخی از افراد از رژیم کتو و رژیم اتکینز (که در هر دو رژیم کربوهیدرات دریافتی محدود می شود) برای کاهش وزن استفاده می کنند.
رژیم کتو چیست؟
در این رژیم غذایی مصرف کربوهیدرات بسیار محدود شده و میزان چربی رژیم غذایی افزایش می یابد. در رژیم کتو ۷۰ تا ۸۰ درصد انرژی مورد نیاز بدن از چربی، ۲۰ تا ۲۵ درصد از پروتئین و ۵ تا ۱۰ درصد از کربوهیدرات تامین می شود.
در حالت عادی کربوهیدرات ها باید بیشتر انرژی مورد نیاز بدن را تامین کنند. در رژیم کتو به علت کاهش کربوهیدرات مصرفی بدن وارد مرحله ای به نام کتوزیس (کتوز) می شود. کتوزیس سبب می شود چربی های بدن برای تولید انرژی مورد استفاده قرار گرفته و کتون تولید شود. کتون ها مولکول هایی هستند که به عنوان یک منبع انرژی جدید مورد استفاده بدن قرار می گیرند.
در رژیم کتو فرد می تواند برخی سبزیجات مانند سبزیجات برگ دار و برخی از میوه ها مانند انواع توت را مصرف کند. در این رژیم غذایی غلات و حبوبات حذف می شوند.
رژیم اتکینز:
همانند رژیم کتو در رژیم اتکینز نیز مصرف کربوهیدرات محدود شده و مقدار زیادی چربی وارد رژیم غذایی می شود. رژیم اتکینز شامل ۴ مرحله است که میزان کربوهیدرات در هر مرحله متفاوت می باشد:
• مرحله ۱: در این مرحله میزان محدودیت های غذایی زیاد بوده و فقط ۲۰ تا ۲۵ گرم کربوهیدرات در رژیم غذایی وجود دارد. این مرحله تا آن جا ادامه پیدا می کند که وزن بدن تا حدی کم شود که با وزن ایده آل ۱۵ پوند (حدود ۷ کیلوگرم) فاصله داشته باشد.
• مرحله ۲: در این مرحله ۲۵ تا ۵۰ گرم کربوهیدرات در روز مصرف می شود.
• مرحله ۳: میزان کربوهیدرات رژیم غذایی به ۸۰ گرم در روز افزایش پیدا می کند. این مرحله تا آنجا ادامه می یابد که فرد به وزن مورد نظر خود رسیده و حداقل ۱ ماه این وزن را حفظ کند.
• مرحله ۴: در این مرحله که مرحله نگهداری نام دارد میزان کربوهیدرات دریافتی ۸۰ تا ۱۰۰ گرم در روز است. در مرحله ۴ میزان محدودیت های غذایی به کمترین میزان خود می رسد.
تفاوت ها و شباهت های رژیم اتکینز و رژیم کتو:
محدودیت های رژیم کتو در مقایسه با رژیم اتکینز بیشتر است. هم در رژیم کتو و هم در رژیم اتکینز کتوزیس رخ می دهد. اما در رژیم اتکینز کتوزیس به مرحله اول و گاهی اوقات به مرحله دوم محدود می شود.
فواید رژیم اتکینز و رژیم کتو:
۱- کاهش وزن
هدف بسیاری از افراد از پیروی از رژیم های اتکینز و کتو کاهش وزن است. تعدادی از مطالعات نشان داده اند که این رژیم های غذایی منجر به کاهش وزن می شوند. زیرا بدن هنگامی که وارد مرحله کتوزیس می شود به خوبی چربی ذخیره شده را می سوزاند.
در اغلب مطالعات مشاهده شده که در کوتاه مدت رژیم های کم کربوهیدرات در مقایسه با رژیم های کم چرب سبب کاهش وزن بیشتری می شوند. اما در بلند مدت میزان کاهش وزنی که به دنبال هر ۲ نوع رژیم رخ می دهد، مشابه است.
در یک مطالعه کوچک مشاهده شد کتوزیس ممکن است به درمان چاقی و پیشگیری از دیابت نوع ۲ کمک کند. اما برای تائید نتایج این مطالعه باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
۲- بهبود وضعیت سلامتیدر مطالعه منتشر شده در مجله European Journal of Clinical Nutrition مشاهده شد رژیم های کتوژنیک از بروز بیماری قلبی – عروقی و دیابت نوع ۲ پیشگیری می کنند. علت این تاثیر می تواند کاهش مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده و غذاها و نوشیدنی های حاوی قند باشد.
برخی شواهد نشان می دهند که این رژیم ها می توانند به درمان آکنه و اختلالات عصبی کمک کنند. با این حال، برای تائید این نتایج باید مطالعات بیشتری انجام شود.
۳- تاکید بر مصرف غذاهای طبیعیدر هر ۲ نوع رژیم غذایی فرد به مصرف غذاهای طبیعی و غیرفرآوری شده تشویق می شود. غذاهای فرآوری شده احتمال ابتلا به چاقی، بیماری قلبی – عروقی و … را افزایش می دهند.
عوارض جانبی رژیم اتکینز و رژیم کتو:
هر رژیم غذایی که سبب بروز کتوزیس در بدن شود می تواند سبب بروز عوارضی مانند بوی ناخوشایند تنفس و … شود. کتوزیس در طولانی مدت برای سلامتی مضر است.
همچنین پیروی از این رژیم های غذایی به علت محدودیت های زیادی که دارند می تواند سبب کمبود مواد مغذی شود. از سوی دیگر، اغلب غذاهای حاوی کربوهیدرات به تامین فیبر مورد نیاز بدن کمک می کنند. در نتیجه اگر کربوهیدرات رژیم غذایی محدود گردد باید به دریافت کافی سبزیجات پرفیبر توجه شود.
از سایر عوارض این رژیم ها می توان به ایجاد تداخل در الکترولیت های بدن و ویتامین های محلول در آب که در میوه ها و سبزیجات وجود دارند اشاره کرد.
اگرچه کتوزیس به سوزاندن چربی های بدن کمک می کند اما سبب کاهش توده عضلانی بدن نیز می شود. زیرا در این شرایط بدن از عضلات برای تامین بخشی از انرژی مورد نیاز خود استفاده می کند. کاهش توده عضلانی می تواند متابولیسم (سوخت و ساز) را کاهش دهد.
