فشارخون بالا: علل، علائم و درمان

فشارخون نیرویی است که از طرف خون به دیواره شریان ها وارد می شود. اگر این فشار بیش از حد زیاد باشد قلب مجبور می شود سخت تر کار کند. در نتیجه به قلب و شریان ها آسیب وارد می شود. فشارخون بالا (پرفشاری خون) احتمال ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری کلیوی را افزایش می دهد.

از آنجاکه معمولاً فشارخون بالا فاقد علامت است به آن “قاتل خاموش” گفته می شود. ممکن است شما سال ها به این بیماری مبتلا باشید اما از این موضوع اطلاع نداشته باشید. اگر فشارخون بالا درمان نشود به قلب، ریه ها، عروق خونی، مغز و کلیه ها آسیب می زند.

فشارخون باید کمتر از ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه باشد. اگر فشارخون سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ و فشارخون دیاستولیک کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه باشد احتمال ابتلا به بیماری قلبی افزایش می یابد. در این بیماران اصلاح سبک زندگی می تواند مفید باشد.

اگر فشارخون سیتولیک بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ و فشارخون دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه باشد شما به مرحله اول پرفشاری خون مبتلا هستید. فشارخون سیتولیک ≥ ۱۴۰ و فشارخون دیاستولیک ≥ ۹۰ میلی متر جیوه مرحله دوم این بیماری نامیده می شود.

اگر فشارخون سیستولیک بالاتر از ۱۸۰ و فشارخون دیاستولیک بالاتر از ۱۲۰ میلی متر جیوه باشد به بحران پرفشاری خون مبتلا بوده و در معرض ابتلا به سکته مغزی، حمله قلبی و آسیب کلیوی قرار دارید. در این زمان ممکن است علائمی مانند سر درد شدید، اضطراب، خونریزی بینی و تنگی نفس را تجربه کنید.

احتمال ابتلا به فشارخون بالا با افزایش سن بیشتر می شود. تا سن ۴۵ سالگی احتمال ابتلا به این بیماری در مردان در مقایسه با زنان بیشتر است. اگر یکی از اعضای خانواده به فشارخون بالا مبتلا باشد احتمال ابتلای سایر افراد بیشتر می شود. شیوع پرفشاری خون در میان بیماران دیابتی بالا است.

پرفشاری خون بارداری در زنانی دیده می شود که تا قبل از باردار شدن فشارخون طبیعی داشتند. این مشکل معمولاً در نیمه دوم بارداری مشاهده شده و اگر درمان نشود می تواند به جنین آسیب وارد کند. بعد از زایمان فشارخون کاهش می یابد. اما در برخی موارد ممکن است تا چند هفته پس از زایمان همچنان بالا باشد.

داروهایی که برای درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا مصرف می شوند ممکن است فشارخون را افزایش دهند. داروهای ضد درد NSAID، استروئیدها، داروهای ضد بارداری و برخی داروهای ضد افسردگی  نیز می توانند سبب بالا رفتن فشارخون شوند. اگر به فشارخون بالا مبتلا هستید قبل از مصرف هر نوع دارو یا مکمل با پزشک خود مشورت کنید.

این بیماری در افراد سالمند شایع تر است، اما کودکان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. معمولاً کودکانی که چاق هستند یا سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارند بیشتر به فشارخون بالا مبتلا می شوند.

• دریافت زیاد نمک (کلرید سدیم) سبب احتباس مایعات در بدن می شود. در نتیجه فشار زیادی بر روی قلب وارد شده و فشارخون بالا می رود. به همین علت مصرف نمک باید به ۱ قاشق چایخوری در روز محدود شود. غذاهای فرآوری شده، غذاهای کنسروی و سوپ های آماده سرشار از نمک هستند.

• ورزش منظم فشارخون را کاهش می دهد. بزرگسالان باید هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط (از جمله پیاده روی، دوچرخه سواری و …) انجام دهند.

• استرس می تواند فشارخون را در کوتاه مدت افزایش دهد. پیاده روی، یوگا و … می تواند به شما کمک کند استرس خود را کنترل کنید.

• چاقی شانس ابتلا به پرفشارخون را افزایش می دهد. به همین علت است که در رژیم های طراحی شده برای کاهش فشارخون میزان کالری دریافتی روزانه کنترل می شود. کاهش مصرف غذاهای شیرین یا پرچرب و افزایش مصرف میوه ها، سبزیجات و سایر غذاهای حاوی فیبر به کاهش وزن کمک می کند. حتی ۶-۵ کیلو کاهش وزن می تواند تاثیر قابل توجهی بر فشارخون داشته باشد.

رژیم غذایی DASH که به منظور درمان پرفشارخون طراحی شده سرشار از میوه، سبزی، غلات کامل، لبنیات کم چرب، ماهی، مرغ و مغزهای خوراکی است.در این رژیم غذایی مصرف گوشت قرمز، چربی های اشباع، شیرینی جات و نمک محدود می شود.

• معمولاً اولین داروی تجویزی برای این بیماران داروهای دیورتیک (ادرار آور) است. این داروها با دفع سدیم و آب اضافی از بدن به کاهش فشارخون کمک می کنند.

• داروهای دیگری که ممکن است به منظور کاهش فشارخون تجویز شوند بتا- بلوکرها هستند (مانند آتنولول). این داروها ضربان قلب را کاهش داده و از این طریق به کاهش کار قلب کمک می کنند.

• داروهای مهارکننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) مانند کاپتوپریل، لیزینوپریل و … با مهار آنژیوتانسین II سبب انبساط شریان ها و کاهش فشارخون می شوند.

• داروهای مسدود کننده گیرنده آنژیوتانسین (ARB) مانند لوزارتان و … به جای مهار آنژیوتانسین II  گیرنده آن را مسدود می کنند. ممکن است چند هفته طول بکشد تا اثربخشی این داروها مشاهده شود.

• داروهای مسدود کننده کانال کلسیم مانند آمیلودیپین، دیلتیازم و … سبب شل شدن عضلات عروق خونی شده و ضربان قلب را کاهش می دهند.