بدن از کلسترول برای ساخت اسیدهای صفراوی، برخی از هورمون ها و … استفاده می کند. اگرچه وجود کلسترول برای حفظ سلامتی ضروری است، اما افزایش غیرطبیعی آن در خون می تواند از طریق مسدود کردن عروق خونی احتمال ابتلا به بیماری قلبی – عروقی را افزایش دهد.
کلسترول چیست؟
کلسترول یک ماده چربی مانند و مومی است که بدن آن را در کبد تولید می کند. تمام سلول های بدن حاوی کلسترول هستند. کلسترول در غذاهای حیوانی نیز یافت می شود. سبزیجات، میوه ها، غلات کامل (برنج قهوه ای، جو دوسر، کینوآو …) و حبوبات فاقد کلسترول هستند. کلسترولی که با مصرف غذاها وارد بدن می شود “کلسترول رژیم غذایی” نامیده می شود.
در گذشته توصیه می شد که میزان کلسترول رژیم غذایی نباید از ۳۰۰ میلی گرم در روز بیشتر باشد. امروزه این توصیه تغییر کرده است. زیرا با توجه به مطالعات جدید شواهدی مبنی بر این که کلسترول رژیم غذایی با بیماری قلبی – عروقی مرتبط باشد، وجود ندارد. در مقابل، مصرف غذاهای حاوی چربی های اشباع و چربی های ترانس و غذاهایی که به آن ها قند اضافه شده می تواند احتمال ابتلا به بیماری قلبی – عروقی را افزایش دهد.
هنگامی که شما مقدار زیادی غذای حاوی چربی اشباع و یا چربی ترانس مصرف می کنید میزان تولید کلسترول بد (LDL) در کبد افزایش می یابد. کلسترول بد یکی از عواملی است که عروق خونی را مسدود می کند. به همین علت توصیه می شود که مصرف چربی های اشباع و چربی های ترانس در رژیم غذایی محدود شود.
غذاهای سرشار از چربی های اشباع عبارتند از: گوشت قرمز پرچرب، گوشت های فرآوری شده (سوسیس و …)، پیتزا، بستنی، غذاهای سرخ شده و لبنیات پرچرب. چربی های ترانس در روغن های جامد گیاهی و فست فودها یافت می شوند.
توصیه کلی آن است که چربی های اشباع کمتر از ۱۰ درصد کالری مورد نیاز بدن را در طی روز تامین کرده و چربی های ترانس از رژیم غذایی حذف شوند. همچنین تا حد ممکن باید چربی های اشباع با چربی های غیراشباع جایگزین شوند. در برخی دستورالعمل ها گفته شده که میزان چربی اشباع باید به ۵ تا ۶ درصد کالری روزانه محدود شود.
علائم بالا بودن کلسترول خون:
در بزرگسالان کلسترول تام خون باید کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر و کلسترول بد کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. کلسترول تام بین ۲۰۰ تا ۲۳۹ میلی گرم در دسی لیتر حد مرز (نسبتاً بالا) و ≥ ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر بالا در نظر گرفته می شود.
LDL بین ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی گرم در دسی لیتر برای افراد سالم مناسب است، هر چند ممکن است برای مبتلایان به بیماری قلبی، دیابت و … تا حدودی بالا باشد. LDL بین ۱۳۰ تا ۱۵۹ میلی گرم در دسی لیتر نسبتاً بالا، بین ۱۶۰ تا ۱۸۹ میلی گرم در دسی لیتر بالا و ≥ ۱۹۰ میلی گرم در دسی لیتر بسیار بالا تعریف می شود. کلسترول خوب (HDL) باید بالاتر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر و ترجیحاً بالاتر از ۶۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد.
در کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال باید کلسترول تام کمتر از ۱۷۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. کلسترول تام بین ۱۷۰ تا ۱۹۹ میلی گرم در دسی لیتر نسبتاً بالا و ≥ ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر بالا تعریف می شود. LDL در این گروه سنی باید کمتر از ۱۱۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. LDL بین ۱۱۰ تا ۱۲۹ میلی گرم در دسی لیتر نسبتاً بالا و ≥ ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر بالا در نظر گرفته می شود.
معمولاً بالا بودن کلسترول علائمی را در فرد مبتلا ایجاد نکرده و به تدریج با مسدود کردن عروق خونی زمینه را برای بروز حمله قلبی یا سکته مغزی فراهم می کند.
در بسیاری از موارد وقوع این بیماری ها اولین علامت جسمی است که فرد به علت مسدود شدن عروق تجربه می کند. به همین علت باید به طور منظم و هر ۴ تا ۶ سال یک بار میزان کلسترول خون در افراد سالم اندازه گیری شود. در افراد مبتلا به چاقی، کلسترول بالا، بیماری قلبی، فشارخون بالا و دیابت و افراد سیگاری باید در فواصل زمانی کوتاه تر این کار انجام شود.
معمولاً میزان کلسترول خون در مردان بالاتر از زنان است. احتمال افزایش کلسترول خون در کودکان در مقایسه با بزرگسالان کمتر است. به همین علت تا قبل از ۱۸ سالگی اگر ۱ یا ۲ بار کلسترول خون اندازه گیری شود، کافی است. اگر به علت چاقی و … احتمال ابتلا به کلسترول بالا در کودکان و نوجوانان وجود داشته باشد باید میزان کلسترول خون به طور منظم اندازه گیری شود.
