امروزه افزایش شیوع چاقی و بیماری های مرتبط با آن مانند بیماری قلبی – عروقی، دیابت نوع ۲، کبد چرب و برخی از سرطان ها به یک مشکل همه گیر در سطح جهان تبدیل شده است. میزان وزن و وضعیت سلامتی بزرگسالان نه تنها به سبک زندگی فرد در این دوران از زندگی بستگی دارد، بلکه بازتابی از رژیم غذایی و سبک زندگی وی در دوران کودکی و نوجوانی است. شواهد نشان می دهد که معمولاً چاقی دوران کودکی به دوران بزرگسالی منتقل می شود.
عوارض چاقی دوران کودکی و چاقی دوران بزرگسالی:
هنگامی که پرخوری می کنید و یا مقدار زیادی غذاهای پرچرب و شیرین مصرف می کنید کالری دریافتی شما بیش از نیاز بدن تان خواهد بود. به همین دلیل به تدریج چاق می شوید.
چاقی مشکلی است که هم در بزرگسالان و هم در کودکان مشاهده می شود. آمارهای منتشر شده از سوی کشورهای جهان نشان می دهد که هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه اضافه وزن و چاقی به یک مشکل همه گیر در بین گروه های سنی مختلف تبدیل شده است. چاقی دوران کودکی و چاقی دوران بزرگسالی می‌تواند عوارض جسمی و روانی – اجتماعی زیادی را به همراه داشته باشد.
احتمال اینکه کودکان چاق هم در سنین پایین و هم در آینده و با افزایش سن به بیماری های مزمنی مانند دیابت نوع ۲، کبد چرب، آسم، برخی از سرطان ها و … مبتلا شوند، بیشتر است. از سوی دیگر، مشاهده شده که چاقی دوران کودکی اعتماد به نفس کودک را کاهش داده و سبب بروز افسردگی و کاهش کیفیت زندگی وی می شود.
تحقیقات انجام شده در مورد چاقی دوران بزرگسالی نشان می دهد که اضافه وزن احتمال ابتلا به بیماری قلبی – عروقی، سکته مغزی، آپنه انسدادی خواب، مشکلات مفصلی و … را افزایش می دهد. بیش از ۸۰ درصد افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ با مشکل چاقی روبرو هستند.
چاقی می تواند در ابتلای افراد به سرطان نقش داشته باشد. طبق تحقیقات انجام شده در افراد چاق احتمال بروز سرطان های کولون (روده بزرگ)، سینه (بعد از یائسگی)، اندومتر رحم، کلیه، مری، کیسه صفرا، تخمدان و پانکراس بیشتر است.
چاقی دوران کودکی به دوران بزرگسالی منتقل می شود.
نتایج تحقیقات دانشگاه سیدنی نشان می دهد اگر وزن کودکان زیر ۲ سال بیش از حد افزایش یابد در دوران نوجوانی با مشکلاتی مانند اضافه وزن، چاقی شکمی و افزایش کلسترول خون مواجه می شوند. ابتلا به این مشکلات در دوران نوجوانی به نوبه خود خطر ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی و بیماری های متابولیکی مانند دیابت نوع ۲ را در دوران بزرگسالی افزایش می دهد.
برای انجام این مطالعه ۴۱۰ کودک استرالیایی مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به وزن و قد این کودکان جمع آوری شد. با تقسم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) شاخص توده بدنی (BMI) این افراد از بدو تولد تا ۱۴ سالگی محاسبه شد. نتایج نشان داد BMI بالا در سنین زیر ۲ سال با تجمع چربی در ناحیه شکم و افزایش کلسترول و فشارخون در دوران نوجوانی مرتبط است.
چگونه از چاقی دوران کودکی پیشگیری کنیم؟
دلایل متعددی در ابتلای کودکان و نوجوانان به اضافه وزن و چاقی نقش دارند. مهم ترین این دلایل عبارتند از: ژنتیک، تغذیه ناسالم و مصرف غذاهای پرکالری، نداشتن فعالیت بدنی و در برخی موارد مشکلات هورمونی و یا مصرف برخی از داروها.
معمولاً دیده شده که والدین چاق دارای فرزندان چاقی هستند. وراثت در بروز این مسئله نقش دارد. اما حتی اگر فرد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به اضافه وزن باشد قطعاً پیروی از یک سبک زندگی سالم می تواند به حفظ تناسب اندام وی کمک کند.
پیروی از تغذیه سالم و داشتن فعالیت بدنی توسط تمام افراد خانواده عامل مهمی است که می تواند به کنترل وزن و پیشگیری از اضافه وزن در کودکان کم سن کمک کند. پزشک خانواده و سایر افرادی که مراقبت از کودک را به عهده دارند باید به روند افزایش وزن در این دوران حساس توجه کنند.
نوع تغذیه کودک در سنین پایین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. باید تا حد امکان تغذیه با شیر مادر تا سن ۱۲ ماهگی انجام شود. شروع تغذیه تکمیلی نیز باید از حدود سن ۶ ماهگی باشد.
در مورد کودکانی که در سنین بالاتر قرار دارند توصیه می شود از مصرف لبنیات و انواع گوشت های پرچرب خودداری شود. مصرف غذاهای سرخ شده و فست فودها به حداقل رسیده و برای تهیه غذاهای مصرفی کودک و نوجوان از روغن های گیاهی مایع در حد تعادل استفاده شود. همچنین باید کودکان تشویق شوند مصرف میوه ها و سبزیجات را افزایش دهند.
به منظور پیشگیری از چاقی در دوران کودکی نه تنها باید فعالیت بدنی کودک افزایش یابد، بلکه باید زمان صرف شده برای تماشای تلویزیون و استفاده از کامپیوتر، تبلت، تلفن همراه و … نیز محدود شود. بهتر است والدین فعالیت های مورد علاقه کودک را شناسایی کرده و شرایطی را فراهم کنند که کودک حداقل روزی یک ساعت فعالیت بدنی داشته باشد.
منبع:
Jennifer Y. Barraclough et al. Journal of Paediatrics 2019
