لاغری سریع – کاهش وزن سریع در مدت کوتاه توصیه می‌شود یا خیر؟

لاغری سریع خواسته و آرزوی بسیاری از افراد است. امروزه بسیاری از افراد چاق و حتی افرادی که کمی اضافه وزن دارند به دنبال یافتن راهی برای لاغر شدن هستند. اگرچه تمایل نسبت به این نوع کاهش وزن زیاد است اما سوال اساسی آن است که اصولاً کاهش وزن سریع در مدت کوتاه توصیه می‌شود یا خیر؟

تحقیقات علمی نشان می‌دهد که داشتن وزن مناسب می‌تواند خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند بیماری قلبی – عروقی (CVD)، کبد چرب، دیابت نوع ۲، برخی از سرطان‌ها و … را کاهش داده و در افزایش طول عمر انسان موثر است.

آگاهی از فوایدی که وزن مناسب برای سلامتی انسان دارد و همچنین میل به داشتن تناسب اندام و ظاهر مناسب سبب شده بسیاری از افراد تمایل داشته باشند به هر روشی وزن خود را کاهش دهند. در این میان ممکن است از روش‌های غیراصولی نیز برای کاهش وزن سریع در مدت کوتاه کمک بگیرند.

یکی از روش‌هایی که ممکن است برای کاهش وزن سریع در مدت کوتاه مورد استفاده افراد قرار گیرد انتخاب رژیم‌های معجزه‌آسا است. به عنوان مثال، ممکن است تعداد زیادی از وعده‌های غذایی روزانه را حذف کرده و فقط یک وعده غذا بخورند و یا فقط یک ماده غذایی مانند گریپ‌فروت یا یک نوع سوپ استفاده کنند.

تحقیقات مختلف نشان داده زمانی که کالری دریافتی به شدت کم می‌شود وزن سریع کاهش می‌یابد. با کاهش وزن سریع در مدت کوتاه متابولیسم (سوخت و ساز) نیز کمتر می‌شود. با کاهش متابولیسم نه تنها بعد از مدتی بدن در مقابل کاهش وزن مقاومت می‌کند، بلکه بعد از قطع رژیم وزن با همان سرعتی که کاهش یافته بالا می‌رود.

روش دیگری که به منظور لاغری سریع مورد استفاده برخی افراد قرار می‌گیرد حذف صبحانه است. اما باید به این نکته توجه کنید که با حذف این وعده غذایی احساس گرسنگی شما در طی روز زیاد شده و تمایل‌تان به مصرف تنقلات افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر، برخی افراد به تصور آن که صبحانه نخورده‌اند یک ناهار یا شام مفصل مصرف می‌کنند.

برخی افراد به منظور کاهش وزن تمام میان وعده‌ها را حذف می‌کنند. هنگامی که میان وعده‌ها حذف می‌شود اشتها برای صرف وعده‌های اصلی غذایی افزایش پیدا می‌کند. تحقیقات نشان داده مصرف میوه، سبزی و غذاهای حاوی پروتئین (مانند لبنیات کم چرب) به عنوان میان وعده سبب موفقیت در برنامه کاهش وزن می‌شود.

حذف وعده‌ها و میان وعده‌ها در حالی صورت می‌گیرد که بسیاری از افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی به تنقلات پرکالری و نوشیدنی‌های شیرینی که در طی روز مصرف می‌کنند، توجه نمی‌کنند.

تنقلات پرکالری یکی از علل مهم افزایش وزن هستند. این امر به خصوص در مورد کارمندان و افرادی که ساعات طولانی پشت میز نشسته‌اند صادق است. این افراد هم تحرک کمی دارند و هم معمولاً در طی کار کردن میزان زیادی تنقلات مصرف می‌کنند.

مصرف انواع نوشیدنی‌های شیرین مانند آبمیوه‌های صنعتی، نوشابه‌ها و چای یا قهوه شیرین شده نیز می‌تواند به تدریج سبب افزایش وزن شود. حتی مصرف نوشابه رژیمی نیز می‌تواند وزن را بالا ببرد. زیرا هم اشتها را افزایش می‌دهد و هم مصرف این نوشیدنی‌ها به جای نوشیدنی‌های غیررژیمی سبب می‌شود فرد موفق به تغییر ذائقه خود نشود.

بهترین نوشیدنی برای تمامی افراد، چاق و غیرچاق، آب است. آب متابولیسم را تنظیم کرده و به کاهش اشتها کمک می‌کند. بسیار پیش آمده که فرد در تشخیص بین گرسنگی و تشنگی دچار خطا شده و به اشتباه میزان زیادی غذا مصرف کرده است. بنابراین، توصیه می‌شود هرگاه احساس گرسنگی کردید ابتدا کمی آب بنوشید.

تحقیقات محققان سوئدی که در مجله International Journal of Obesity منتشر شده نشان می‌دهد پیروی از رژیم‌های بسیار کم کالری و کاهش وزن سریع می‌تواند خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد. به همین دلیل کاهش وزن سریع از دید محققان امکان خطر ابتلا به بیماریها رو دارد.

برای انجام مطالعه فوق از بیش از ۶ هزار نفر دعوت به عمل آمد. نیمی از شرکت کنندگان رژیم غذایی سخت و کم کالری و مابقی از یک رژیم غذایی متعادل پیروی نمودند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که رژیم‌های سخت اگرچه ممکن است در ابتدا کاهش وزن زیادی را به همراه داشته باشند اما می‌توانند سلامت فرد را نیز در معرض خطر قرار دهند.

محققان می‌گویند اگر فرد در طی روز فقط یک وعده غذایی مصرف کند با مشکلاتی مانند گرسنگی شدید، اختلال در تمرکز، خستگی، ضعف و لرزش روبرو می‌شود. همچنین کاهش تعداد وعده‌های غذایی به خصوص برای افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند یا مکرراً افت قند خون را تجربه می‌کنند می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

نتایج یک مطالعه نیز نشان داده گرسنگی کلسترول بد (LDL) را بالا می‌برد. بالا بودن کلسترول بد احتمال ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

برخی افراد برای کم کردن وزن خود از رژیم‌های بسیار کم کربوهیدرات استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان داده اگر میزان کربوهیدرات را در رژیم غذایی خود به شدت کم کنید با عوارضی مانند گرفتگی عضلات، ضعف، سر درد، خستگی و مشکلات گوارشی مواجه خواهید شد.

از سوی دیگر، چون غذاهای حاوی کربوهیدرات (مانند غلات و میوه‌ها) حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی متنوعی هستند کاهش مصرف این دسته از مواد غذایی بدن را با کمبود ریزمغذی‌ها روبرو می‌سازد.

بسیاری از افراد که خودسرانه نسبت به کاهش وزن اقدام می‌کنند بعد از مدتی وزنشان مجدداً بالا می‌رود. محققان مشاهده کرده‌اند که کاهش و افزایش مکرر وزن (رژیم یویو) می‌تواند در افراد سالم تاثیر منفی بر سلامتی داشته و خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.

۱- وزن هدف خود را بر اساس واقعیت تعیین کنید. ممکن است با دیدن یک بازیگر یا ورزشکار آرزو کنید که تناسب اندامی مانند وی داشته باشید. در حالی که ممکن است با توجه به جنسیت، سن و وضعیت کلی سلامتی رسیدن به آن وزن برای شما غیرممکن باشد.

از سوی دیگر، بسیاری از این افراد به علت شغل خود زمان زیادی را در طی روز صرف تمرینات ورزشی می‌کنند. احتمال دارد که انجام این تمرینات برای شما مقدور نباشد.

شاید جالب باشد که بدانید با توجه به تحقیقاتی که انجام شده حتی اگر ۱۰ درصد وزن افراد چاق کاهش یابد خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف در آن‌ها به میزان قابل توجهی کمتر می‌شود.

۲- به دنبال معجزه برای کاهش وزن خود نباشید. با توجه به پژوهش‌های انجام شده هیچ راه معجزه‌آسا یا سریعی برای کاهش وزن وجود ندارد.

بسیاری از داروها یا روش‌هایی که چنین ادعایی دارند صرفاً جنبه تبلیغاتی داشته و نه تنها اثربخشی‌شان طی مطالعات علمی اثبات نشده، بلکه ممکن است حتی در صورت کم کردن وزن در طولانی مدت سلامتی‌ شما را به مخاطره اندازند.

۳- برای کاهش وزن یک بازه زمانی مناسب را در نظر بگیرید. معمولاً وزن به تدریج و طی چندین سال افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، باید به این نکته توجه کنید که کم کردن وزن در مدت کوتاه غیرممکن است.

میزان کاهش وزن در ابتدا بیشتر بوده و به تدریج که به وزن مناسب خود نزدیک می‌شوید از سرعت آن کاسته می‌شود.

توصیه می‌شود که افراد دارای اضافه وزن یا چاقی هر هفته نیم تا یک کیلوگرم از وزن خود را کاهش دهند. این میزان کاهش وزن هم برای بدن مضر نیست و هم چون به تدریج اتفاق افتاده احتمال افزایش وزن مجدد بعد از کم کردن وزن کمتر است.

۴- به خاطر خودتان لاغر شوید، نه دیگران. اینکه همسر، دوستان و یا اعضای فامیل چه فکری در مورد تناسب اندام شما می‌کنند ممکن است در ابتدا شما را ترغیب به کم کردن وزن کند، اما در طولانی مدت اگر انگیزه اصلی در خود شما نباشد خسته شده و برنامه کاهش وزن را رها می‌کنید.

۵- از وزن کردن مکرر خود اجتناب کنید. بسیاری از افرادی که به دنبال کم کردن وزن خود هستند هر روز چند مرتبه بر روی ترازو می‌روند.

وزن کردن مکرر به علت تغییراتی که در طی روز در وزن رخ می‌دهد سبب کاهش انگیزه فرد و ناامید شدن وی می‌شود. بنابراین، بهتر است هر هفته یک بار و در یک ساعت مشخص (ترجیحاً ناشتا) خود را وزن کنید.

۱- مصرف ناکافی لبنیات: یکی از گروه‌های غذایی که ممکن است بسیاری از افراد به مصرف آن توجه کافی نداشته باشند لبنیات است. این در حالی است که لبنیات کم چرب نه تنها نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها بازی می‌کنند، بلکه با توجه به تحقیقات انجام شده می‌توانند در کاهش وزن نیز موثر باشند.

پروتئین موجود در لبنیات به کنترل اشتها کمک کرده و کلسیم موجود در آن نیز در سوزاندن چربی‌ موثر است. جالب است بدانید با مصرف مکمل کلسیم چنین اثری مشاهده نمی‌شود.

۲- نوشیدن ناکافی آب: استفاده از آب به جای سایر نوشیدنی‌ها سبب کاهش کالری دریافتی می‌شود. از سوی دیگر، آب به تنظیم اشتها و تنظیم متابولیسم کمک می‌کند. نوشیدن آب باعث کاهش وزن میشود.

۳- نداشتن فعالیت بدنی: بسیاری از افراد مبتلا به چاقی حاضرند غذای خود را به میزان زیادی محدود کنند اما به بهانه‌های مختلف، مانند نداشتن وقت، فعالیت بدنی انجام ندهند. این در حالی است که ورزش هم به سوزاندن کالری کمک می‌کند و هم از بازگشت وزن بعد از قطع رژیم جلوگیری می‌نماید.

۴- مصرف زیاد فست فود و غذاهای رستورانی: امروزه با توجه به تغییر سبک زندگی و دسترسی آسان به رستوران‌ها مصرف فست فودها و غذاهای رستورانی به شدت افزایش پیدا کرده است.

معمولاً غذاهایی که در خارج از منزل تهیه می‌شوند حاوی چربی، قند و کالری بالایی هستند. بررسی محققان نشان داده افرادی که بیش از ۲ بار در هفته فست فود مصرف می‌کنند در مقایسه با افرادی که کمتر از ۱ بار در هفته فست فود می‌خورند ۵ کیلوگرم وزن بیشتری دارند.

۱- یکی از مهم‌ترین عواملی که به حفظ متابولیسم کمک می‌کند انجام فعالیت بدنی است. توصیه می‌شود افراد مبتلا به چاقی هر روز ورزش هوازی (مانند پیاده‌روی سریع، دویدن و شنا) انجام دهند. در کنار فعالیت‌های هوازی استفاده از دمبل نیز از طریق حفظ و تقویت عضلات بدن به افزایش متابولیسم کمک می‌کند.

۲- مواد غذایی حاوی پروتئین را در برنامه غذایی خود بگنجانید. پروتئین به حفظ توده عضلانی کمک کرده، متابولیسم را افزایش داده و در کنترل اشتها موثر است. این درشت مغذی را می‌توانید در گوشت لخم، ماکیان، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و لبنیات کم چرب بیابید.

۳- فیبر موجود در غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات هم به ایجاد حس سیری کمک می‌کند و هم کالری جذب شده از وعده غذایی را کاهش می‌دهد.

۴- تحقیقات مختلف که در مورد ارتباط نوشیدن آب و کاهش وزن انجام شده نشان داده‌اند که آب هم حس سیری و هم متابولیسم را افزایش می‌دهد.

۵- اگر از خواب کافی برخوردار نباشید متابولسیم بدن‌تان کاهش پیدا کرده و زمینه برای افزایش وزن شما فراهم می‌شود. خواب از طریق تاثیری که بر روی برخی هورمون‌ها دارد به تنظیم اشتها نیز کمک می‌کند.

به طور کلی توصیه می‌شود افراد ۱۸ تا ۶۴ ساله هر شب ۷ تا ۹ ساعت و افراد ۶۵ ساله و بالاتر هر شب ۷ تا ۸ ساعت بخوابند.

۶- استرس با افزایش تولید هورمون کورتیزول در بدن می‌تواند به پرخوری و مصرف زیاد غذاهای پرکالری منجر شود. یوگا، مدیتیشن و در صورت لزوم مراجعه به روانشناس می‌تواند به شما در کنترل استرس‌هایی که با آن‌ها روبرو هستید، کمک کند.

۷- از آنجاکه ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند کم کاری تیروئید می‌تواند کاهش وزن را با مشکل روبرو سازد حتماً نسبت به درمان آن‌ها زیر نظر متخصص مربوطه اقدام نمایید.

اصلاح سبک زندگی بهترین راه حل برای کم کردن وزن و حفظ وزن کاهش یافته است. برخی تغییرات کوچک که می‌توانید در سبک زندگی خود بدهید عبارتند از:

۱- عادات غذایی خود را بررسی و در صورت لزوم اصلاح کنید. آخر شب‌ها از مصرف تنقلات خودداری کرده و به مصرف میوه یا سبزیجات اکتفا کنید. در هنگام پخت غذا از چشیدن مکرر غذا خودداری نمایید. غذای خود را در بشقاب کوچک سرو کنید.

۲- زمانی که گرسنه هستید به خرید نروید. قبل از رفتن به فروشگاه نیز یک لیست از مواد غذایی مورد نیاز خود تهیه کرده و به خرید مواد غذایی داخل آن لیست بسنده کنید.

۳- قبل از رفتن به مهمانی مقداری مواد غذایی کم کالری مانند میوه یا سبزی مصرف کنید. این امر کمک می‌کند در مهمانی از غذا و تنقلات کمتری استفاده کنید.

۴- در هنگام تماشای تلویزیون یا کار کردن با کامپیوتر از مصرف غذا اجتناب کنید. زیرا در این شرایط به آنچه که می‌خورید و مقدار مصرف غذا توجه نمی‌کنید.

۵- حتماً صبحانه بخورید. صبحانه هم انرژی مورد نیاز بدن در شروع روز را تامین می‌کند و هم سبب می‌شود تا وعده غذایی بعدی کمتر گرسنه شوید.

۶- از آنجاکه حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد که مغز احساس سیری را درک کند به آهستگی غذا خورده و آن را به خوبی بجوید.

با توجه به نکاتی که در بالا به آن‌ها اشاره شد لاغری سریع نه تنها شما را به تناسب اندام پایدار نخواهد رساند، بلکه ممکن است سلامتی‌تان را نیز به خطر اندازد. اگر به دنبال رسیدن به وزن مناسب هستید بهترین کار آن است که در این راه صبر و اراده داشته و به کمک یک رژیم غذایی متعادل و افزایش فعالیت بدنی به این خواسته خود برسید.