یکی از دغدغه‌های تمامی پدران و مادران تقویت هوش کودکان است. به نظر می‌رسد که اگر قرار باشد میزان هوش را تغییر داد بهترین زمان برای این کار دوران کودکی است.
نتایج تحقیقات نشان داده که میزان هوش کودک با میزان IQ مادر مرتبط است. به طوریکه حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد هوش کودک به مادر و مابقی آن به محیط و نحوه آموزش و تربیت کودک وابسته است.
محققان نشان داده‌اند که عواملی مانند محیطی که کودک در آن رشد می‌کند و همچنین تغذیه مادر در دوران بارداری و تغذیه کودک در سال‌های ابتدایی زندگی بر ساختمان و عملکرد مغز و در نتیجه تقویت هوش کودکان تاثیر دارند.
اولین محلی که کودک زندگی را در آنجا تجربه می‌کند محیط خانه است. نحوه آموزش و پرورش کودک، بازی کردن با وی، تهیه اسباب بازی‌های آموزشی و … در تقویت هوش کودکان نقش مهمی ایفا می‌کند.
به تازگی مطالعه‌ای منتشر شده که نشان می‌دهد برخورداری از خواب کافی، انجام منظم فعالیت بدنی و کاهش زمان استفاده از ابزارهای دیجیتال مانند تبلت و کامپیوتر در افزایش هوش موثر است.
تحقیقاتی که در گذشته انجام شده‌اند نشان دهنده نقش مثبت ورزش بر ساختار و عملکرد مغز هستند. با توجه به نتایج این مطالعات فعالیت بدنی با اثر بر مغز به تقویت حافظه کمک می‌کنند. بعد از ورزش کردن خونی که در مغز جریان می‌یابد افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه خون و اکسیژن بیشتری در اختیار سلول‌های مغزی قرار می‌گیرد.
بسیاری از تحقیقات انجام شده در مورد ارتباط بین فعالیت بدنی و حافظه بر روی افراد سالمند انجام شده است. مجموع نتایج این تحقیقات نشان داده که ورزش می‌تواند حافظه را تقویت کرده و خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن بیشتر می‌شود.
همچنین مشخص شده که فعالیت‌های هوازی مانند دویدن یا شنا کردن حجم هیپوکامپ را در مغز افزایش می‌دهند. هیپوکامپ به عنوان بخش مهم مغز در حافظه و یادگیری نقش داشته و افزایش حجم آن در پیشگیری از ابتلا به دمانس (زوال عقل) موثر است.
خواب یکی از نیازهای اساسی انسان است که نتایج تحقیقات مختلف نشان دهنده نقش موثر آن در ترمیم و تقویت حافظه می‌باشد. به طوری که اگر در طی شب به میزان کافی نخوابید توانایی شما برای به خاطر آوردن آنچه که قبلاَ آموخته‌اید کاهش پیدا می‌کند.
دستورالعمل‌های فعلی بر اساس سن میزان خواب مورد نیاز را مشخص کرده‌اند. بر این اساس باید میزان خواب شیرخواران ۰ تا ۳ ماهه ۱۴تا ۱۷ ساعت، شیرخواران ۴ تا ۱۱ ماهه ۱۲ تا ۱۵ ساعت، کودکان نوپا (۱ تا ۲ ساله) ۱۱ تا ۱۴ ساعت، کودکان پیش دبستانی (۳ تا ۵ ساله) ۱۰ تا ۱۳ ساعت، کودکان سنین مدرسه (۶ تا ۱۳ ساله) ۹ تا ۱۱ ساعت و همچنین نوجوانان ۱۴ تا ۱۷ ساله ۸ تا ۱۰ ساعت در شب باشد.
چگونه به تقویت هوش کودکان خود کمک کنید؟
دوران کودکی و نوجوانی یک دوران حیاتی برای تکامل مغز است. اگر شما نگران این هستید که استفاده بیش از حد از ابزارهای دیجیتال مانند تلفن همراه، تبلت و کامپیوتر تاثیر منفی بر روی هوش فرزندتان داشته باشد باید بدانید تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این نگرانی بی‌مورد نیست.
در مطالعه‌ای که در مجله The Lancet: Child & Adolescent Health journal منتشر شد کودکانی که هوش بالاتری داشتند طبق دستورالعمل‌های فعلی کمتر از ۲ ساعت در روز از تلفن همراه، تبلت و کامپیوتر استفاده می‌کردند. در ضمن ۹ تا ۱۱ ساعت در شب می‌خوابیدند و حداقل ۱ ساعت در روز فعالیت بدنی انجام می‌دادند.
برای انجام این پژوهش اطلاعات مربوط به بیش از ۴۵۰۰ کودک ۸ تا ۱۱ ساله جمع‌آوری شد. نیمی از این کودکان به میزان توصیه شده (۹ تا ۱۱ ساعت) می‌خوابیدند.
۳۷ درصد طبق دستورالعمل‌های فعلی کمتر از ۲ ساعت در روز از تلفن همراه و سایر ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کردند. همچنین ۱۸ درصد این کودکان حداقل ۱ ساعت در روز فعالیت بدنی داشتند.
نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد به ازای رعایت هر کدام از دستورالعمل‌ها هوش و توانایی‌های شناختی کودکان در وضعیت مطلوب‌تری قرار می‌گرفت. مطلوب‌ترین وضعیت هوشی در کودکانی مشاهده شد که دستورالعمل‌ها در مورد میزان خواب و استفاده از ابزارهای دیجیتال را رعایت می‌کردند.
استفاده بیش از حد از ابزارهای دیجیتال قدرت تمرکز کودکان را مختل می‌سازد. همچنین استفاده بیش از حد از این وسایل می‌تواند مانع این شود که کودکان به میزان کافی بخوابند و یا فعالیت بدنی انجام دهند.
خواب برای تکامل مغز مهم است. زیرا در زمان خواب مغز عملکرد خود را تنظیم می‌کند. ورزش نیز سبب افزایش جریان خون به مغز و اکسیژن‌رسانی به بافت مغز می‌شود.
با توجه به شواهد موجود محققان به والدین توصیه می‌کنند به منظور تقویت هوش کودکان در مورد استفاده از ابزارهای دیجیتال، نوع اپلیکیشن‌ها و مدت زمان استفاده از آن‌ها قوانینی را برای فرزندان خود در نظر بگیرند. همچنین آن‌ها را تشویق کنند که شب‌ها در ساعت مشخصی به بستر رفته و صبح‌ها نیز در ساعت مشخصی از خواب برخیزند.
منبع:
Jeremy J Walsh et al. The Lancet: Child & Adolescent Health journal 2018.
