ویتامین B12 در تشکیل و تقسیم گلبول‌های قرمز خون (RBC)، حفظ سلامت سیستم عصبی، سنتز DNA (که حاوی اطلاعات ژنتیکی است) و تامین انرژی مورد نیاز بدن نقش دارد. کمبود ویتامین B12 می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به کم خونی باشد.
میزان نیاز به این ویتامین در بزرگسالان و نوجوانان ۲/۴ میکروگرم در روز است. کودکان ۹ تا ۱۳ سال ۱/۸ میکروگرم در روز، کودکان ۴ تا ۸ سال ۱/۲ میکروگرم در روز، کودکان ۱ تا ۳ سال ۰/۹ میکروگرم در روز و شیرخواران ۷ تا ۱۲ ماه و کمتر از ۶ ماه به ترتیب ۰/۵ و ۰/۴ میکروگرم در روز ویتامین B12 نیاز دارند. نیاز روزانه زنان باردار و شیرده به ویتامین B12 به ترتیب ۲/۶ و ۲/۸ میکروگرم می‌باشد.
علائم کمبود ویتامین B12:
۱- بی‌حسی
کمبود ویتامین B12 به پوشش محافظ اعصاب آسیب وارد می‌کند. به همین علت ممکن است سبب بی‌حسی در دست و پا شود.
۲- احساس سرما
اگر میزان ویتامین B12 بدن کافی نباشد میزان گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را در سراسر بدن منتقل می‌کنند کاهش می‌یابد. این وضعیت که کم خونی یا آنمی نامیده می‌شود سبب می‌شود به خصوص در دست و پا احساس سرما و لرز داشته باشید.
۳- مشکلات روحی و ذهنی
کمبود ویتامین B12 می‌تواند سبب افسردگی، گیجی، اختلال حافظه و دمانس (زوال عقل) شود. همچنین می‌تواند توانایی شما را برای حفظ تعادل بدن مختل کند.
در این موارد مکمل ویتامین B12 تجویز می‌شود. معمولاً پزشکان ۲/۴ میکروگرم ویتامین B12 در روز توصیه می‌کنند. اگر دریافت ویتامین بیش از مقدار مورد نیاز بدن باشد مقدار اضافی آن از طریق ادرار دفع می‌شود. با این حال، دریافت دوز بالای این ویتامین با عوارضی مانند سرگیجه، سر درد، اضطراب، تهوع و استفراغ همراه است.
۴- ضعف
کمبود این ویتامین می‌تواند با ضعف عضلانی و خستگی همراه باشد. در این شرایط پزشکان علاوه بر اندازه‌گیری میزان ویتامین B12 بدن باید به سایر علائم کمبود این ویتامین توجه کنند.
۵- زبان صاف
با کمبود ویتامین B12 پرزهای کوچک موجود بر روی زبان که پاپیل نامیده می‌شوند از بین می‌روند. این وضعیت “گلوسیت آتروفیک” نامیده می‌شود.
علاوه بر کمبود ویتامین B12، عفونت‌ها، دریافت برخی داروها یا ابتلا به سایر بیماری‌ها نیز می‌تواند سبب ابتلا به گلوسیت آتروفیک شود. اگر علت بروز این مشکل کمبود ویتامین B12 باشد معمولاً زخم و سوزش زبان را تجربه می‌کنید.
۶- زخم‌های دهانی
این زخم‌ها ممکن است روی لثه یا زبان وجود داشته و از علائم کمبود ویتامینB12، کم خونی یا سایر بیماری‌ها باشند. اجتناب از مصرف مواد غذایی محرک مانند سرکه، مرکبات و ادویه‌های تند می‌تواند در بهبود آن‌ها موثر باشد. برخی داروهای بدون نسخه نیز می‌توانند درد را تسکین دهند.
۷- مشکلات گوارشی
ممکن است اشتهای شما کاهش پیدا کند، وزن‌تان کم شود یا به مشکل یبوست مبتلا شوید. اگر میزان ویتامین B12 شما کم باشد معمولاً پزشک برای اطمینان از دریافت کافی ویتامین فرم تزریقی آن را توصیه می‌کند. برخی اوقات دریافت قرص‌های خوراکی این ویتامین می‌تواند به اندازه فرم تزریقی مفید باشد.
علل کمبود ویتامین B12:
۱- گیاهخواری
کمبود این ویتامین نادر است. زیرا ویتامین B12 در بدن ذخیره شده و می‌تواند تا چند سال نیاز شما به آن را تامین کند. اما افراد گیاهخوار که هیچ نوع غذای حیوانی مصرف نمی‌کنند فاقد این ذخایر هستند. این افراد باید از مکمل ویتامین B12 یا نان و غلات غنی شده با این ویتامین استفاده کنند.
اگر مادران باردار یا شیرده گیاهخوار باشند باید در مورد مصرف مکمل این ویتامین با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنند. شیرخوارانی که ویتامین B12 کافی دریافت نمی‌کنند ممکن است به آسیب‌های جدی و دائمی اعصاب و سلول‌های عصبی مبتلا شوند. ممکن است کودک این مادران نیز نیاز به دریافت مکمل داشته باشد.
۲- افزایش سن
با افزایش سن توانایی بدن برای جذب این ویتامین کاهش می‌یابد. عدم توجه به این موضوع با کاهش ویتامین B12 خون و بروز کم خونی، آسیب عصبی و سایر عوارض همراه است. در صورتی که سالمند هستید به علائم کمبود این ویتامین توجه کرده و در صورت تجویز پزشک میزان ویتامین B12 خود را به کمک آزمایش خون اندازه‌گیری کنید.
۳- جراحی کاهش وزن
یکی از شایع‌ترین جراحی‌های لاغری “بای‌پس معده” است. در این جراحی بخش‌هایی از معده و روده کوچک که در جذب ویتامین B12 نقش دارند حذف می‌شوند. معمولاً در این افراد میزان این ویتامین به طور منظم اندازه‌گیری شده و در صورت لزوم مکمل تجویز می‌شود.
۴- دریافت برخی داروها
برخی از داروها میزان ویتامین B12 خون و یا توانایی بدن را برای استفاده از این ویتامین کاهش می‌دهند. این داروها عبارتند از:
• یک نوع آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت‌ها به نام کلرامفنیکل
• مهارکننده‌های پمپ پروتون مانند لانزوپرازول و امپرازول
• داروهای زخم معده مانند سایمتیدین و رانیتیدین
• داروی کنترل کننده قند خون به نام متفورمین
اگر از این داروها استفاده می‌کنید با پزشک یا متخصص تغذیه در مورد لزوم مصرف مکمل مشورت نمایید.
۵- ابتلا به مشکلات گوارشی
در مبتلایان به سلیاک، بیماری کرون و یا سایر مشکلات روده‌ای ممکن است جذب این ویتامین توسط بدن مختل شود.
