ویتامین B12 در عملکرد اعصاب و تولید DNA و سلول‌های خونی نقش دارد. علائم کمبود این ویتامین عبارتند از:
• گیجی
• دمانس (زوال عقل)
• افسردگی
• اختلال در حفظ تعادل
• افزایش ضربان قلب
• بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا
• تضعیف حافظه
• زبان سرخ رنگ
در شیرخواران مبتلا به کمبود این ویتامین نارسایی رشد دیده می‌شود.
کم خونی پرنیشیوز
علت این بیماری عدم توانایی بدن برای جذب B12 است. کم خونی پرنیشیوز سبب کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌شود. این بیماری اغلب در افراد سالمند و یا افراد فاقد “فاکتور داخلی” دیده می‌شود. فاکتور داخلی ماده‌ای داخل معده است که به این ویتامین متصل شده و به جذب آن توسط بدن کمک می‌کند.
علائم کم خونی پرنیشیوز عبارتند از:
• یبوست
• خستگی
• کاهش اشتها
• پوست رنگ پریده
• ضعف
• کاهش وزن
افزایش ویتامین B12 خون
اگر میزان B12 به طور غیرطبیعی بالا باشد می‌تواند علامت اولیه بیماری کبدی یا برخی از انواع سرطان خون باشد.
عوامل خطر ابتلا به کمبود ویتامین B12
احتمال ابتلا به کمبود این ویتامین در برخی افراد بیشتر از سایرین است:
• سالمندان
• کودکان
• گیاهخواران
• مبتلایان به دیابت
• مبتلایان به بیماری سلیاک و بیماری کرون (به علت کاهش جذب B12)
• افرادی که جراحی بای‌پس معده انجام داده‌اند.
• افرادی که برخی داروها مانند کلورامفنیکول و مهارکننده‌های پمپ پروتون دریافت می‌کنند.
محدوده طبیعی ویتامین B12 خون چقدر است؟
• میزان این ویتامین در خون باید در محدوده ۲۰۰ تا ۹۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL) حفظ شود.
• اگر B12 خون کمتر از ng/mL 200 باشد می‌تواند نشان دهنده کمبود B12، کم خونی پرنیشیوز و یا فعالیت بیش از حد غده تیروئید باشد. در اغلب این بیماران علائم عصبی مشاهده می‌شود.
• افزایش B12 خون به بالاتر از ng/mL 900 می‌تواند در مشکلات کبدی یا کلیوی، دیابت یا برخی از انواع سرطان خون مشاهده شود.
با توجه به اینکه محدوده طبیعی در آزمایشگاه‌های مختلف، متفاوت است نتایج آزمایش باید توسط پزشک تفسیر شوند.
ممکن است پزشک برای تشخیص کمبود B12 در مراحل اولیه سطوح متیل مالونیک اسید (MMA) و یا سایر ترکیبات را اندازه‌گیری نماید.
درمان کمبود ویتامین B12
اغلب افراد مبتلا به کمبود B12 نیاز به تزریق منظم این ویتامین دارند. فرم تزریقی B12 نسبت به فرم خوراکی آن در افزایش سطوح این ویتامین در خون موثرتر است. فرم تزریقی به خصوص برای کسانی که قادر به جذب مکمل‌ها نیستند، مفید است.
در برخی افراد نیز فرم خوراکی B12 که به شکل کپسول و یا مایع در دسترس است، سبب بهبود میزان این ویتامین در خون می‌شود.
درمان افزایش ویتامین B12 خون
افزایش میزان این ویتامین در خون می‌تواند نشان دهنده وجود یک مشکل زمینه‌ای جدی باشد. در این موارد پزشک سعی می‌کند علت زمینه‌ای را درمان کند.
مواد غذایی غنی از ویتامین B12
غالباً علت کمبود این ویتامین اختلال در جذب و یا ابتلا به سایر بیماری‌ها است. اما در برخی افراد، به خصوص گیاهخواران، علت کمبود این ویتامین عدم دریافت کافی آن از طریق رژیم غذایی است.
غذاهای غنی از B12 عبارتند از:
• ماهی و غذاهای دریایی
• گوشت
• تخم‌مرغ
• محصولات لبنی
• غلات صبحانه غنی شده با B12
بزرگسالان و نوجوانان بالاتر از ۱۴ سال باید روزانه ۲/۴ میکروگرم B12 دریافت کنند. این میزان برای زنان باردار ۲/۶ و برای زنان شیرده ۲/۸ میکروگرم است.
