بسیاری از افراد بالای ۶۵ سال در تحرک و راه رفتن با مشکلاتی روبرو هستند. این مشکلات احتمال زمین خوردن را افزایش و میزان استقلال آن ها در زندگی روزمره را کاهش می دهد. نتایج تحقیقات جدید نشان می دهد که بروز این مشکلات در دوران سالمندی می تواند از عوارض چاقی و نداشتن فعالیت بدنی باشد.
اضافه وزن و چاقی، به عنوان یکی از شایع ترین مشکلات بهداشتی جهان، فرد را در معرض ابتلا به فشارخون بالا، افزایش چربی های خون و افزایش قند خون قرار می دهد. در افرادی که چاق هستند احتمال ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی، دیابت نوع ۲، مشکلات استخوانی و مفصلی و سرطان (مانند سرطان های سینه، روده بزرگ، پروستات، رحم، کلیه، کبد و کیسه صفرا) بیشتر است.
ناتوانی در راه رفتن از عوارض چاقی و نداشتن فعالیت بدنی است.
امروزه به علت پیشرفت علم پزشکی میزان طول عمر افزایش یافته است. به همین علت تعداد جمیعت سالمند جهان در مقایسه با گذشته به طور قابل توجهی بیشتر شده است. آمار منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می دهد که در سال ۲۰۰۷ میلادی حدود ۱۰/۵ درصد از جمیعت جهان را سالمندان تشکیل می دادند. تخمین زده می شود که تا سال ۲۰۵۰ میلادی این میزان به حدود ۲۲ درصد برسد.
سرعت پیر شدن بین افراد مختلف، متفاوت است. زیرا هم ژنتیک و هم عوامل محیطی می توانند سرعت این فرآیند را تحت تاثیر قرار دهند.
وقتی سن افزایش می یابد تغییراتی در بدن انسان رخ می دهد. در دوران سالمندی به تدریج توده عضلانی بدن کاهش و میزان چربی بدن افزایش می یابد. اگر فرد سالمند رژیم غذایی مناسبی داشته باشد و به میزان کافی فعالیت بدنی انجام دهد می تواند تا حدودی سرعت بروز این تغییرات را کاهش دهد. اما متاسفانه تحقیقات نشان می دهد که با افزایش سن میزان فعالیت بدنی کاهش پیدا می کند.
هر چقدر میزان فعالیت بدنی بیشتر باشد سرعت از دست دهی عضلات کمتر بوده و میزان چربی کمتری در بدن ذخیره می شود. از سوی دیگر، فعالیت های ورزشی احتمال ابتلای سالمندان را به بیماری قلبی – عروقی، دیابت نوع ۲، سرطان و … کاهش می دهد. در نتیجه کیفیت زندگی سالمندان بهبود پیدا می کند.
گروهی از محققان اطلاعات مربوط به بیش از ۱۳۵ هزار زن و مرد ۵۰ تا ۷۱ ساله را جمع آوری کردند. در ابتدای مطالعه (سال های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۶) هیچ کدام از این افراد با مشکلی در راه رفتن مواجه نبودند. اما حدود ۱۰ سال بعد ۲۱ درصد مردان و ۳۷ درصد زنان اعلام کردند که مانند گذشته نمی توانند به راحتی راه بروند یا اصلاً نمی توانند این کار را انجام دهند.
نتایج این مطالعه که در مجلهInternational Journal of Obesity منتشر شد نشان داد در افرادی که چاق بودند و افرادی که کمترین میزان فعالیت جسمی را داشتند خطر بروز این مشکلات بیشتر بود. این نتایج در زنان مشهودتر بود. در زنان چاقی که کمتر از ۳ ساعت در هفته فعالیت بدنی داشتند در مقایسه با مردان چاق و بی تحرک احتمال کاهش توانایی برای راه رفتن بیشتر بود.
چگونه از بروز عوارض چاقی در دوران سالمندی پیشگیری کنیم؟
معمولاً برای بررسی وزن افراد از شاخصی به نام شاخص توده بدنی (BMI) استفاده می شود. برای محاسبه BMI وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) تقسیم می شود.
BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹۴ نشان می دهد که وزن فرد در محدوده طبیعی قرار دارد. BMI کمتر از ۱۸/۵ بیانگر آن است که فرد به کمبود وزن مبتلا است. BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹ اضافه وزن و BMI ≥ ۳۰ چاقی در نظر گرفته می شود.
هم نتایج مطالعه فوق و هم نتایج تحقیقاتی که در گذشته انجام شده نشان می دهند که به منظور پیشگیری از بروز عوارض چاقی افراد سالمند باید فعالیت جسمی بیشتری انجام داده و زمان کمتری را در طول روز صرف نشستن کنند. گفته می شود مدت زمانی که صرف نشستن و تماشای تلویزیون می شود در کاهش توانایی فرد برای راه رفتن تاثیر دارد.
به طور کلی می توان نتیجه گرفت حتی در سالمندان سالم پیشگیری از بروز اضافه وزن و برخورداری از سبک زندگی فعال در حفظ سلامتی و کارآیی فرد اهمیت بسیار مهمی دارد.
دستورالعمل های فعلی توصیه می کنند تمامی بزرگسالان هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط و دو بار فعالیت های تقویت کننده عضلات (مانند استفاده از دمبل) انجام دهند.
داشتن یک رژیم غذایی متعادل، اجتناب از مصرف بی رویه غذاهای سرخ شده، غذاها و نوشیدنی های شیرین و مصرف کافی میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات هم از بروز اضافه وزن پیشگیری می کند و هم احتمال ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش می دهد.
منبع:
Loretta DiPietro et al. International Journal of Obesity 2018.
