عادات غذایی کودکان و تاثیر تبلیغات تلویزیونی بر آن

عادات غذایی کودکان در طی سال ‌های قبل از دبستان شکل می‌ گیرد. اگر ذائقه کودکان به درستی شکل بگیرد و آن ها به مصرف غذاهای سالم عادت کنند هم در دوران کودکی و هم در دوران بزرگسالی از جسم و روان سالمی برخوردار خواهند شد.

نتایج تحقیقی که اخیراً در مجله American Journal of Preventive Medicine منتشر شده نشان دهنده تاثیر تبلیغات تلویزیونی بر شکل گیری عادات غذایی کودکان است.

عادات تغذیه ‌ای نادرست و مصرف بیش از حد غذاهای حاوی قند و شکر با بروز چاقی مرتبط است. کودکانی که در سن ۵ سالگی وزن بالایی دارند احتمال آن که در نوجوانی و بزرگسالی نیز اضافه وزن داشته باشند، بیشتر است.

چاقی احتمال ابتلا به بیماری های مختلف مانند بیماری قلبی – عروقی (CVD)، کبد چرب، دیابت نوع ۲ و بیماری های مفصلی را افزایش می دهد. تحقیقات نشان داده چاقی خطر ابتلا به حدود ۱۳ نوع سرطان را افزایش می ‌دهد.

معمولاً کودکان چاق مورد تمسخر اطرافیان خود قرار می گیرند. به همین علت این کودکان از اعتماد به نفس کمی برخوردار بوده و ممکن است به تدریج از اجتماع دور شده و منزوی یا پرخاشگر شوند.

طبق گزارشات منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) از سال ۱۹۷۵ میلادی تا سال ۲۰۱۶ میلادی شیوع چاقی در میان کودکان و نوجوانان ۱۰ برابر افزایش یافته است. در سال ۱۹۷۵ کمتر از ۱ درصد دختران و پسران چاق بودند. در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۶ برای دختران ۶ درصد و برای پسران ۸ درصد بوده است.

آمارها نشان می دهد که در ایران حدود یک سوم کودکان به اضافه وزن یا چاقی مبتلا بوده و این آمار در حال افزایش است.

متاسفانه، رژیم غذایی بسیاری از کودکان از کیفیت مناسب برخوردار نبوده و حاوی میوه و سبزی کم و مقدار زیادی قند، نمک و چربی است. امروزه به علت تغییر سبک زندگی مصرف تنقلات، فست فود و نوشیدنی های شیرین در میان کودکان کاهش یافته است.

شواهد علمی نشان می دهد کودکان و نوجوانانی که در طول هفته حداقل ۵ وعده غذایی را همراه با والدین و سایر اعضای خانواده میل می کنند از وزن مناسب تری برخوردار هستند. اما در افرادی که بیشتر همراه با دوستان خود و در محیط بیرون غذا می خورند احتمال بروز اضافه وزن و چاقی بیشتر است.

فعالیت بدنی نیز تاثیر زیادی در پیشگیری از بروز چاقی دارد. این در حالی است که اغلب کودکان از فعالیت بدنی کافی برخوردار نبوده و ساعات زیادی را در طی روز صرف فعالیت هایی مانند تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر و … می کنند.

تقریباً تمام رسانه های گروهی به طور مکرر در حال تبلیغ انواع تنقلات، فست فود و نوشیدنی های شیرین هستند. تبلیغ خوراکی‌ هایی که ارزش تغذیه ‌ای ندارند یکی از عواملی است که سبب کاهش کیفیت رژیم غذایی کودکان می‌شود.

معمولاً تولید کنندگان مواد غذایی در تبلیغات کودکان را هدف قرار می ‌دهند. زیرا می‌دادند آن ‌ها از والدین ‌شان می ‌خواهند که این خوراکی‌ ها را تهیه کنند.

گروهی از محققان مطالعه ‌ای را طراحی کرده و تاثیر تبلیغات تلویزیونی را بر مصرف غلات صبحانه حاوی مقادیر زیاد قند بررسی کردند. یافته های این مطالعه در مجله American Journal of Preventive Medicine منتشر شد.

از والدین کودکان پیش ‌‌دبستانی در مورد برنامه‌ هایی که کودک در تلویزیون مشاهده می‌ کند و مصرف غلات صبحانه سوالاتی پرسیده شد. نتایج نشان داد احتمال مصرف غلات صبحانه شیرین در کودکانی که تبلیغات تلویزیونی در مورد مصرف این دسته از مواد غذایی  را مشاهده کرده بودند، بیشتر بود.

در مطالعه دیگری که در مجله Journal of Paediatrics and Child Health منتشر شد محققان استرالیایی متوجه شدند تبلیغ غذاهای ناسالم ۲ برابر بیشتر از تبلیغات مربوط به غذاهای سالم در معرض دید کودکان قرار می گیرند. به عنوان مثال، اگر کودک ۸۰ دقیقه در روز تلویزیون تماشا کند بعد از گذشت یک سال حدود ۸۰۰ تبلیغ مربوط به غذاها و تنقلات ناسالم به وی نشان داده شده است.

نتایج حاصل از این مطالعات سبب شده در کشوری مانند کانادا محدودیت هایی در مورد پخش تبلیغات از شبکه های تلویزیونی که کودکان مخاطب آن ها هستند، در نظر گرفته شود. در کشور نروژ تبلیغ تنقلات که فاقد ارزش غذایی هستند ممنوع است. در فرانسه نیز زمانی که غذاهای ناسالم تبلیغ می شوند باید پیام هایی در مورد تغذیه سالم پخش شود.

بهبود رژیم غذایی افراد کم سن و سال به حفظ وزن در محدوده طبیعی و کاهش خطر ابتلا به بیماری ‌های مختلف در طی دوران بزرگسالی کمک می ‌کند. تبلیغاتی که کودک در مورد مصرف مواد غذایی ناسالم مشاهده می‌ کند والدین را در شکل ‌گیری صحیح عادات غذایی کودکان با مشکل روبرو می ‌کند.

منبع:

Jennifer A. Emond et al. American Journal of Preventive Medicine 2018.