رژیم یویو به حالتی اطلاق می شود که به دنبال رژیم گرفتن وزن شما مکرراً کم و زیاد شود. معمولاً این مشکل زمانی رخ می دهد که فرد به علت رعایت رژیم های غیراصولی کاهش وزن زیادی را در مدت کوتاه تجربه کرده است.
رژیم یویو سبب می شود مقدار زیادی از توده عضلانی بدن کاهش پیدا کند. کاهش این توده سبب کاهش متابولیسم (سوخت و ساز) بدن می شود. در نتیجه بعد از مدتی وزن مجدداً افزایش پیدا می کند.
شیوع اضافه وزن و چاقی در جهان افزایش یافته است.
اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به بیماری های مختلف مانند دیابت نوع ۲، فشارخون بالا، حمله قلبی، سکته مغزی، کبد چرب و برخی از سرطان ها را افزایش می دهد.
آمارها نشان می دهد که در دهه های اخیر اضافه وزن و چاقی به یک مشکل شایع در سراسر جهان تبدیل شده است. در سال ۱۳۵۹ در ایران حدود ۲ میلیون نفر به چاقی مبتلا بودند. به تدریج بر این تعداد افزوده شده و در سال ۱۳۹۴ به حدود ۱۱ میلیون نفر رسیده است. این آمار نشان می دهد که طی این سال ها شیوع چاقی در کشور تقریباً ۵ برابر شده است.
بین سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۹۴ تعداد افراد مبتلا به اضافه وزن نیز ۳/۵ برابر شده است. به طوری که در سال ۱۳۵۹ حدود ۵ میلیون نفر و در سال ۱۳۹۴ حدود ۱۸ میلیون نفر به اضافه وزن مبتلا بودند. مشکل اضافه وزن و چاقی فقط به بزرگسالان محدود نشده و کودکان و نوجوانان را نیز درگیر کرده است.
بهترین روش برای حفظ وزن یا کاهش آن پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و داشتن فعالیت بدنی منظم است. اما متاسفانه برخی از افراد برای آن که وزن خود را کاهش دهند به دنبال راهکارهای سریع و معجزه آسا هستند. این راهکارها اگرچه می توانند وزن بدن را کاهش دهند اما معمولاً وزن کاهش یافته مجدداً افزایش می یابد.
رژیم یویو احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد.
قلب به عنوان یکی از مهم ترین اندام ها خون را به سراسر بدن می فرستد. خون از طریق عروق خونی متصل به قلب به ریه ها و سایر بخش های بدن رفته و سپس از طریق عروق دیگری به قلب باز می گردد.
عوامل مختلفی مانند افزایش سن، افزایش فشارخون، افزایش چربی های خون، سیگار کشیدن، بی تحرکی و تغذیه ناسالم می توانند احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهند. امروزه بیماری قلبی یکی از مهم ترین علل مرگ و میر به شمار می رود.
به طور کلی توصیه می شود به منظور برخورداری از یک قلب سالم وزن در محدوده طبیعی حفظ شود. اما حفظ وزن کاهش یافته ممکن است برای برخی از افراد دشوار باشد. از سوی دیگر، به گفته محققان نوسانات وزن می تواند دستیابی به سلامت قلبی و عروقی ایده آل را با مشکل روبرو سازد.
به منظور بررسی این فرضیه ۴۸۵ زن، با میانگین سنی ۳۷ سال و میانگین شاخص توده بدنی (BMI) 26 که نشان دهنده ابتلا به اضافه وزن است، مورد مطالعه قرار گرفتند.
BMI از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به دست می آید. در افرادی که وزن مناسبی دارند این شاخص بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹ است. BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹ نشان دهنده اضافه وزن و BMI≥۳۰ نشان دهنده ابتلا به چاقی است. در افرادی که کمبود وزن دارند BMI کمتر از ۱۸/۵ است.
زنان شرکت کننده میزان دفعاتی که حداقل ۴/۵ کیلوگرم وزن کم کرده و مجدداً طی یک سال افزایش وزن داشتند را گزارش کردند. سپس این افراد از نظر عوامل خطری که بر احتمال بروز بیماری قلبی موثر هستند، شامل BMI، کلسترول خون، فشارخون، قند خون، استعمال سیگار، میزان فعالیت بدنی و نوع رژیم غذایی، بررسی شدند.
اغلب زنان (۷۳ درصد آن ها) اعلام کردند که حداقل یک بار رژیم یویو (کاهش و افزایش وزن مجدد) را تجربه کرده اند. نتایج نشان داد در این زنان:
• احتمال برخورداری از BMI طبیعی (بین ۱۸/۵ تا ۲۵) ۸۲ درصد کمتر است.
• احتمال آن که از نظر ابتلا به عوامل خطر بیماری قلبی در وضعیت مطلوبی قرار داشته باشند، ۶۵ درصد کمتر است.
محققان امیدوارند که با انجام تحقیقات بیشتر نتایج این مطالعه تائید شود. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که در مطالعات قبلی که بر روی مردان انجام شده نتایج مشابهی به دست آمده است. در این مطالعات رژیم یویو و نوسانات وزن خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی – عروقی را ۲ برابر افزایش داده بود.
منبع:
Presented at the American Heart Association’s Epidemiology and Prevention | Lifestyle and Cardiometabolic Health Scientific Sessions 2019.
