چاقی شکم (یا چاقی شکمی) که گاهی به آن چاقی مرکزی، چاقی احشایی و یا چاقی سیب مانند نیز گفته می شود خطرناک ترین نوع چاقی است. یافته های جدید نشان می دهد که فعالیت بدنی به درمان چاقی شکم کمک می کند.
اهمیت درمان چاقی شکم برای سلامتی:
گفته می شود که خطرات چاقی شکم در مقایسه با چاقی کل بدن بیشتر است. چاقی شکم نه تنها خطر بروز بیماری های قلبی – عروقی (CVD) و دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد، بلکه با بروز سرطان و دمانس (زوال عقل) نیز مرتبط است.
در سال ۲۰۱۷ میلادی مطالعه ای منتشر شد که نشان می داد چربی های ناحیه شکم فاکتور رشد فیبروبلاست ۲ (FGF2) ترشح می کنند. این فاکتور سلول های طبیعی را به سلول های تومور تبدیل می کند. این یافته دلیل افزایش احتمال بروز سرطان را در افراد مبتلا به چاقی شکمی توضیح می دهد.
در افراد مبتلا به چاقی شکمی چربی های تجمع یافته در این ناحیه عوامل التهابی ترشح می کنند. این عوامل التهابی با تاثیری که بر روی مغز دارند زمینه ابتلا به زوال عقل را فراهم می کنند. نتایج تحقیقات دانشمندان در انگلستان که بر روی بیش از ۹ هزار نفر انجام شد نشان می دهد که چاقی شکم با کاهش حجم مغز همراه است.
در سال ۲۰۱۳ میلادی مطالعه ای منتشر شد که نتایج آن نشان می داد در زنانی که به چاقی شکم مبتلا هستند و به دوران یائسگی نزدیک می شوند تراکم استخوان کمتر است. به نظر می رسد که چاقی شکم از طریق ترشح عوامل التهابی و همچنین کاهش عوامل موثر در تشکیل استخوان زمینه ساز ابتلا به پوکی استخوان می شود.
چاقی شکم و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هر دو از علل ابتلا به ناباروری در زنان به شمار می روند. معمولاً بسیاری از مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک از چاقی شکم رنج می برند. تحقیقات نشان می دهد که چاقی شکم هم در مبتلایان به PCOS و هم در افراد غیرمبتلا استرس اکسیداسیو را افزایش و قدرت باروری را کاهش می دهد.
فعالیت بدنی، راهکاری موثر برای مقابله با چاقی شکم:
فعالیت بدنی میزان چربی احشایی را در اطراف اندام های داخلی موجود در حفره شکم کاهش می دهد. علت دقیق ارتباط بین ورزش و کاهش چربی ناحیه شکم مشخص نیست. اما گروهی از محققان معتقدند که اینترلوکین ۶ در این امر نقش دارد.
اینترلوکین ۶ متابولیسم (سوخت و ساز) را تنظیم می کند، تجزیه چربی ها را در افراد سالم افزایش می دهد و در هنگام ورزش از بافت عضلانی بدن ترشح می شود.
در این تحقیق که بر روی ۵۳ نفر انجام شد مشاهده گردید ۱۲ هفته فعالیت بدنی چربی احشایی ناحیه شکم را حدود ۸ درصد کاهش می دهد. نتایج این مطالعه که در مجلهCell Metabolism منتشر شد برای اولین بار نشان می دهد که در انسان اینترلوکین ۶ در تنظیم میزان چربی ناحیه شکم نقش دارد.
با توجه به نتایج مطالعه فوق فعالیت بدنی منظم می تواند میزان چربی در ناحیه شکم و در نتیجه خطر بروز بیماری های مرتبط با چاقی شکمی را کاهش دهد. در تحقیقات بعدی باید این موضوع مشخص شود که آیا تزریق اینترلوکین ۶ به افراد سالم می تواند تاثیر بیشتری در کاهش میزان چربی احشایی در ناحیه شکم و درمان چاقی شکم داشته باشد یا خیر.
سایر راهکارها برای درمان چاقی شکم:
اگرچه رژیم غذایی معجزه آسایی برای درمان چاقی شکم وجود ندارد، اما افزایش مصرف غذاهای حاوی فیبر و کاهش مصرف چربی های اشباع می تواند به درمان آن کمک کند.
چربی اشباع ژن های خاصی را در بافت چربی تحریک کرده و سبب افزایش ذخیره چربی در ناحیه شکم می شود. اگر به جای چربی اشباع از چربی های غیراشباع در حد تعادل استفاده شود احتمال بروز چاقی شکم کاهش پیدا می کند. چربی های غیراشباع در ماهی، روغن های مایع گیاهی و مغزهای خوراکی یافت می شوند.
فیبر در میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل و چربی های اشباع در فست فودها، انواع گوشت های پرچرب، لبنیات پرچرب، کره، سرشیر و سس ها وجود دارد.
در مطالعه ای که بر روی ۳۶ مرد سالم انجام شد مشاهده گردید مصرف میان وعده های پرچرب و یا شیرین در بروز چاقی شکم نقش قابل توجهی دارد.
خواب کافی نیز عامل دیگری است که می تواند به درمان چاقی شکم کمک کند. در افرادی که هر شب حدود ۷ ساعت می خوابند در مقایسه با کسانی که کمتر از ۵ ساعت یا بیشتر از ۸ ساعت می خوابند احتمال بروز چاقی شکم کمتر است.
اگر تصمیم به درمان چاقی شکم گرفته اید باید نسبت کنترل استرس های روزانه خود اقدام کنید. استرس تمایل نسبت به مصرف غذاهای سرشار از چربی و قند را افزایش می دهد. استرس خواب را مختل می کند و با تحریک ترشح هورمون کورتیزول سبب تجمع چربی ها در ناحیه شکم می شود.
منبع:
Anne-Sophie Wedell-Neergaard et al. Cell Metabolism 2018.
