فشارخون بالا در سراسر جهان میلیون ها نفر را درگیر کرده است. اگر اقدام موثری جهت کاهش فشارخون در این افراد انجام نشود سلامت آن ها در معرض خطر قرار می گیرد. فشارخون بالا خطر بروز بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری کلیوی را افزایش می دهد.
چرا کاهش فشارخون مهم است؟
فشارخون نیرویی است که خون را در عروق خونی به حرکت در می آورد. این فشار بر حسب میلی متر جیوه (mmHg) اندازه گیری شده و به صورت دو عدد بیان می شود. عدد بزرگتر (فشارخون سیستولیک) مربوط به زمان انقباض قلب و عدد کوچکتر (فشارخون دیاستولیک) مربوط به استراحت قلب است.
به فشارخون بالا “قاتل خاموش” گفته می شود. زیرا در مراحل اولیه فاقد علائم مشخص بوده و اغلب افراد مبتلا به آن از ابتلای خود به این بیماری مطلع نیستند. برخی بیماران که فشارخون آن ها به شدت افزایش یافته ممکن است با علائمی مانند سر درد روبرو شوند.
در ابتدا فشارخون بالا آسیب جدی به بدن وارد نمی کند. اما با گذشت زمان و بی توجهی به درمان آن به تدریج اندام های بدن بر اثر بالا بودن فشارخون آسیب می بینند.
از هر ۱۰ مرد ۴ نفر و از هر ۱۰ زن ۳ نفر به فشارخون بالا مبتلا است. حدود یک سوم افرادی که به این بیماری مبتلا هستند به منظور کاهش فشارخون خود تحت درمان نیستند. اگر فشارخون بالای این افراد درمان نشود سلامتی شان در معرض تهدید جدی قرار می گیرد.
در مطالعه ای که به تازگی در ایران و بر روی زنان و مردان ۴۰ تا ۷۵ ساله انجام شده مشخص شد که ۴۲ درصد افراد مورد بررسی به فشارخون بالا مبتلا هستند. اما متاسفانه بیش از ۵۰ درصد افراد از ابتلای خود به این بیماری آگاه نیستند. در این مطالعه فقط ۴۶ درصد افراد می دانستند که فشارخون شان بالاتر از حد طبیعی است.
آمارهای منتشر شده نشان می دهد که در ایران هر سال ۳۳ هزار فرد زیر ۵۵ سال به علت سکته قلبی و سکته مغزی فوت می کنند. علت زمینه ای اغلب این مرگ و میرها ابتلا به فشارخون بالا گزارش شده است. بنابراین، کاهش فشارخون می تواند کیفیت زندگی و همچنین امید به زندگی را افزایش دهد.
افزایش سن، رژیم غذایی ناسالم، بی تحرکی، ابتلا به اضافه وزن و چاقی، افزایش چربی های خون، مصرف الکل، آلودگی هوا و استرس همگی از جمله عواملی هستند که می توانند سبب افزایش فشارخون شوند. گفته می شود که حدود ۸۰ درصد ایرانی ها فعالیت بدنی کافی انجام نمی دهند و ۲۹ میلیون نفر در کشور به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند.
انجمن قلب آمریکا (AHA) فشارخون طبیعی را کمتر از ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه در نظر می گیرد. اگر فشارخون شما بالاتر از ۱۳۰/۸۰میلی متر جیوه باشد شما به فشارخون بالا مبتلا هستید.
فشارخون بالا به ۳ مرحله تقسیم می شود. اگر فشارخون سیستولیک بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلی متر جیوه و فشارخون دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه باشد مرحله اول فشارخون بالا نامیده می شود. فشارخون بالاتر از ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه مرحله دوم و فشارخون بالاتر از ۱۸۰/۱۲۰۰ میلی متر جیوه بحران پرفشاری خون نامیده می شود.
در تمام مراحل به منظور کاهش فشارخون تغییر سبک زندگی و در صورت لزوم دارو درمانی توصیه می شود. در بیماران مبتلا به بحران پرفشاری خون ممکن است در صورت آسیب دیدن اندام ها نیاز به بستری شدن در بیمارستان و دارو درمانی سریع وجود داشته باشد.
تغییر سبک زندگی به منظور کاهش فشارخون شامل ورزش، کاهش مصرف سدیم (یا نمک) و غذاهای پرچرب و افزایش مصرف میوه ها، سبزیجات و غذاهای حاوی پتاسیم و در صورت لزوم کم کردن وزن است.
ورزش و نقش آن در درمان فشارخون بالا:
نتایج یک تحقیق جدید نشان می دهد که اگر شما به فشارخون بالا مبتلا باشید ورزش کردن می تواند به اندازه داروها در کاهش فشارخون موثر باشد.
نتایج مطالعه فوق بدین معنی نیست که بیماران می توانند داروهای خود را کنار گذاشته و به جای آن ورزش کنند. زیرا این نوع مطالعات هنوز در مراحل ابتدایی هستند و باید در این زمینه تحقیقات بیشتری انجام شود.
در حال حاضر توصیه می شود که افراد مبتلا به فشارخون بالا در کنار مصرف دارو از فعالیت بدنی غافل نشوند. اما نباید، به خصوص بدون مشورت با پزشک، ورزش را جایگزین استفاده از دارو نمایند.
در این مطالعه اطلاعات مربوط به حدود ۴۰ هزار نفر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد ترکیبی از فعالیت های هوازی مانند پیاده روی، دویدن آهسته، دویدن، دوچرخه سواری و شنا به همراه بلند کردن وزنه می تواند به کاهش فشارخون کمک کند.
ورزش از طریق کاهش وزن، بهبود سلامت شریان ها و ایجاد تغییر در مواد شیمیایی کنترل کننده جریان خون می تواند فشارخون را کاهش دهد. توصیه می‌شود افراد بالغ هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش متوسط یا ۷۵ دقیقه ورزش شدید انجام دهند.
منبع:
Linda S Pescatello et al. British Journal of Sports Medicine 2018.
