دیابت نوع ۲ و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هر دو از بیماری های شایع به شمار می روند. این دو بیماری با هم مرتبط بوده و اختلالات مربوط به هورمون انسولین در بروز هر دو موثر است.
در مبتلایان به PCOS کیست های کوچکی در تخمدان ها ایجاد می شود. این کیست ها تخمک گذاری را مختل کرده و چرخه قاعدگی و باروری را تحت تاثیر قرار می دهند. سندرم تخمدان پلی کیستیک با عدم تعادل هورمون ها، از جمله انسولین، در ارتباط می باشد.
در مبتلایان به دیابت توانایی بدن برای تولید انسولین و یا استفاده از این هورمون مختل می شود. در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ هورمون انسولین تولید نمی شود. اما در مبتلایان به دیابت نوع ۲ به علت مقاومت به انسولین بدن نمی تواند از این هورمون به خوبی استفاده کند. سبک زندگی در بروز دیابت نوع ۲ نقش دارد.
دیابت نوع ۲ در مقایسه با دیابت نوع ۱ از شیوع بالاتری برخوردار بوده و معمولاً در افرادی مشاهده می شود که به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند.
به اعتقاد محققان مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند. در افرادی که به این سندرم مبتلا هستند احتمال بروز مقاومت به انسولین بیشتر است. برخی شواهد نشان می دهند که حدود نیمی از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تا قبل از ۴۰ سالگی یا به دیابت و یا به پردیابت (پیش دیابت) مبتلا می شوند.
در مطالعه ای که بر روی حدود ۸ هزار زن مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک انجام شد محققان به این نتیجه رسیدند که صرف نظر از وزن بدن PCOS با افزایش خطر ابتلا به دیابت بارداری و دیابت نوع ۲ مرتبط است. نتایج مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۶ نیز ارتباط بین سندرم تخمدان پلی کیستیک و دیابت نوع ۲ را اثبات می کرد.
علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست. اما محققان معتقدند که افزایش هورمون انسولین در بروز آن نقش دارد. افزایش هورمون انسولین احتمال بروز دیابت نوع ۲ را نیز افزایش می دهد.
در افراد چاق هم احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و هم احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ بالاتر است. اغلب افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند. با این حال، برخی مطالعات نشان داده اند که صرف نظر از وزن بدن، رژیم غذایی و میزان فعالیت بدنی در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر است.
زنانی که به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند باید به طور منظم از نظر ابتلا به دیابت مورد بررسی قرار گیرند. توجه به علائم دیابت مانند خستگی، تاری دید، تکرر ادرار، افزایش تشنگی، افزایش حس گرسنگی، تاخیر در التیام زخم ها، بی حسی در دست ها یا پاها و .. می تواند به تشخیص زود هنگام این بیماری کمک کند.
چگونه دیابت و سندرم تخمدان پلی کیستیک درمان می شوند؟
پیروی از رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می تواند به درمان هر دو بیماری کمک کند. یک رژیم غذایی سالم و متعادل باید شامل موارد زیر باشد:
• میوه ها و سبزیجات تازه
• منابع کم چرب پروتئین مانند سینه مرغ، بوقلمون، لبنیات کم چرب و ماهی
• غذاهای حاوی چربی های سالم مانند روغن زیتون و مغزهای خوراکی
• غلات کامل
مبتلایان به دیابت و سندرم تخمدان پلی کیستیک باید مصرف مواد غذایی زیر را محدود کنند:
• گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و …
• چربی های ترانس مانند روغن های گیاهی جامد و …
• کربوهیدرات های ساده مانند شیرینی جات، نوشیدنی های شیرین، مواد غذایی تهیه شده با آرد سفید و …
• فست فود
مبتلایان به پردیابت یا دیابت و سندرم تخمدان پلی کیستیک از ورزش کردن سود می برند. افزایش فعالیت بدنی به کاهش وزن یا حفظ وزن در محدوده مناسب کمک می کند. فعالیت بدنی در کنترل قند خون نیز نقش دارد.
برای درمان دیابت نوع ۲ از داروهایی استفاده می شود که توانایی بدن را برای استفاده از هورمون انسولین افزایش و قند خون را کاهش می دهند. در برخی موارد نیز ممکن است نیاز به تزریق انسولین وجود داشته باشد.
برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولاً از قرص های ضد بارداری استفاده می شود. این داروها چرخه قاعدگی و میزان هورمون ها را تنظیم کرده و علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک را کاهش می دهند.
متفورمین یکی از داروهایی است که برای مبتلایان به دیابت نوع ۲ تجویز می شود. این دارو می تواند به درمان علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز کمک کند. زیرا مقاومت به انسولین را کاهش می دهد.
تاثیر دیابت و سندرم تخمدان پلی کیستیک بر بارداری:
برخی از تحقیقات نشان داده اند زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که باردار می شوند باید با پزشک خود در مورد تعداد دفعات اندازه گیری قند خون جهت تشخیص دیابت بارداری مشورت کنند. این تحقیقات نشان داده اند که احتمال ابتلا به دیابت بارداری در این افراد بیشتر است.
با این حال، اخیراً مطالعه ای بر روی بیش از ۱۱۰۰ زن انجام شد که نشان داد هیچ ارتباطی بین دیابت بارداری و سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. در این مطالعه مشاهده شد که چاقی و افزایش سن مادر احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک را افزایش می دهند.
در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک احتمال بروز عوارض بارداری مانند سقط جنین، افزایش فشارخون، پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) و زایمان زودرس بیشتر است.
