قلب یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است. این عضو وظیفه خون‌رسانی به تمام قسمت‌های بدن را بر عهده دارد. بنابراین، اختلال در سلامت قلب می‌تواند زندگی انسان را در معرض خطر جدی قرار دهد. به همین علت تحقیقات زیادی در مورد ارتباط بین تغذیه و پیشگیری از بیماری قلبی انجام شده است.
تغذیه و پیشگیری از بیماری قلبی:
بیماری‌های قلبی – عروقی (CVD) از شایع‌ترین علل مرگ و میر افراد در سراسر جهان به شمار می‌روند. به طوری که حدود یک سوم کل مرگ‌هایی که در دنیا اتفاق می‌افتد به این دسته از بیماری‌ها نسبت داده می‌شود. بیماری‌های قلبی – عروقی سالانه مسئول مرگ بیش از ۱۸ میلیون نفر در جهان هستند. تخمین زده می‌شود که این میزان تا سال ۲۰۳۰ میلادی به حدود ۲۳ میلیون نفر در سال برسد.
شواهد علمی نشان می‌دهد که سبک زندگی تاثیر زیادی در پیشگیری از بیماری قلبی و حفظ سلامت قلب دارد. تغذیه نامناسب، بی‌تحرکی، استفاده از دخانیات، اضافه وزن و چاقی، خواب ناکافی، فشارخون بالا، افزایش قند خون و افزایش چربی‌های خون همگی برای سلامت قلب مضر بوده و احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهند.
نتایج یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد نشان داد بی‌تحرکی مسئول ۹ درصد مرگ‌های زود هنگام و دلیل بروز ۶ درصد موارد ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب (عروق تغذیه کننده عضله قلب) است. در مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد مشاهده گردید که داشتن فعالیت بدنی خطر ابتلا به بیماری قلبی را حدود ۴۰ درصد کاهش می‌دهد.
اضافه وزن با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی، فشارخون بالا و دیابت نوع ۲ مرتبط است. در این میان چاقی شکمی تاثیر قابل توجهی در ابتلا به این بیماری دارد. به طوری که اگر وزن مناسبی داشته باشید اما به چاقی شکمی مبتلا باشید در معرض ابتلا به CVD قرار دارید.
تحقیقات زیادی در مورد ارتباط تغذیه و پیشگیری از بیماری قلبی انجام شده است. میزان بالای قند در رژیم غذایی احتمال ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش می‌دهد. مطالعه انجام شده بر روی تعدادی از مردان سالم نشان داد که حتی ۳ ماه پیروی از رژیم غذایی حاوی قند زیاد می‌تواند احتمال ابتلا به این دسته از بیماری‌ها را افزایش دهد.
حتی اگر به پرفشاری خون و دیابت مبتلا نباشید رعایت یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم احتمال ابتلا به CVD را کاهش می‌دهد. شواهد در مورد تغذیه و سلامت قلب نشان می‌دهد مصرف غذاهای حاوی فیبر (میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات)، کاهش مصرف غذاهای پرچرب و اجتناب از پرخوری در پیشگیری از بیماری قلبی نقش دارد.
تحقیقات در مورد ارتباط تغذیه و سلامت قلب چه می‌گویند؟
تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند اگر عوامل خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی که در بالا به آن‌ها اشاره شد کنترل شوند می‌توان از حدود ۵۰ درصد مرگ‌ها و ناتوانی‌های ناشی از این بیماری پیشگیری نمود.
رژیم غذایی سالم به حفظ سلامت قلب کمک می‌کند. این رژیم غذایی فاقد مواد غذایی مضر بوده و قادر است کالری و تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین کند.
هنگامی که از رژیم غذایی سالم صحبت می‌کنیم باید تعادل و تنوع آن را نیز در نظر بگیریم. بدین معنا که باید طیف متنوعی از مواد غذایی در اندازه مناسب در طی روز مصرف شوند.
اخیراً به منظور ارزیابی ارتباط تغذیه و پیشگیری از بیماری قلبی محققان تاثیر رژیم غذایی DASH (رژیم غذایی کاهنده فشارخون) و رژیم غذایی مدیترانه‌ای را بررسی کردند. در DASH بر کنترل دریافت سدیم و در رژیم غذایی مدیترانه‌ای بر مصرف چربی‌های سالم تاکید می‌شود.
سدیم در نمک، غذاهای کنسرو شده، سوپ‌های آماده و … یافت می‌شود. منظور از چربی‌های سالم اسیدهای چرب غیراشباع با یک یا چند پیوند دوگانه است. این اسیدهای چرب در ماهی، مغزهای خوراکی (گردو و…)، روغن‌های گیاهی مایع و آووکادو وجود دارند. هر دو نوع رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزی و غلات کامل هستند.
برای انجام مطالعه حاضر شرکت کنندگان ابتدا به مدت ۵ یا ۶ هفته از یکی از این ۲ الگوی غذایی سالم پیروی کردند. سپس به مدت ۴ هفته به رژیم غذایی معمول خود برگشتند. بعد از آن مجدداً به مدت ۵ یا ۶ هفته از یک الگوی غذایی سالم پیروی کردند. در پایان هر مرحله وضعیت سلامتی آن‌ها ارزیابی شد.
نتایج به دست آمده که در مجله Nutrients منتشر شده نشان داد با هر بار تغییر رژیم غذایی عوامل خطر مرتبط با بروز بیماری قلبی – عروقی نیز تغییر می‌کند. به طوری که رعایت الگوی غذایی ناسالم این عوامل را افزایش داده و رعایت الگوی غذایی سالم با این عوامل خطر مقابله می‌کند. از این عوامل خطر می‌توان به فشارخون بالا و کلسترول بالا اشاره کرد.
در برخی مواقع، به خصوص در هنگام تعطیلات، برای بسیاری از افراد پایبندی به رژیم غذایی سالم دشوار است. به طور کلی، بهتر است که الگوی غذایی سالم را به مدت طولانی حفظ نمایید، اما نتایج این مطالعه نشان می‌دهد اگر در اولین اقدامات خود در این زمینه موفق نبوده‌اید، ناامید نشوید. زیرا می‌توانید مجدداً تلاش کرده و از فواید رژیم غذایی سالم بهره‌مند شوید.
منبع:
Lauren O’Connor et al. Nutrients 2018.
