کلیهها که در دو طرف ستون مهرهها قرار دارند در دفع مواد زائد، تنظیم میزان آب بدن، ساخت ویتامین D و برخی هورمونها نقش دارند. بیماریهای کلیوی معمولاً به تدریج پیشرفت کرده و قبل از آن که شخص از ابتلا به آنها مطلع شود سبب از بین رفتن سلامت کلیهها میشوند.
هنگامی که برخی بیماریها مانند دیابت کلیههای شما را تحت تاثیر قرار میدهند ممکن است به بیماری مزمن کلیوی (CKD) مبتلا شوید. منظور از CKD آسیب دائمی کلیهها است که میتواند با گذشت زمان تشدید شود.
اگر آسیب کلیهها به اندازهای باشد که فعالیت آنها متوقف شود به نارسایی کلیه یا مرحله آخر بیماری کلیه (ESRD) مبتلا شدهاید. در این شرایط برای ادامه زندگی به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا میکنید. در مقاله زیر به بیماریهایی که میتوانند به کلیهها آسیب وارد کنند اشاره خواهیم کرد.
چه عواملی خطر ابتلا به بیماریهای کلیوی را افزایش میدهند؟
۱- دیابت
در افرادی که تشخیص دیابت برای آنها داده شده است به علت تولید ناکافی هورمون انسولین و یا عدم توانایی بدن برای استفاده بهینه از این هورمون قند خون به طور غیرطبیعی افزایش پیدا میکند. اگر افزایش قند خون کنترل نشود میتواند سبب آسیب اندامهای مختلف بدن شود.
دیابت سبب آسیب عروق خونی کوچک در اندامها میشود. این بیماری از علل مهم نارسایی کلیوی بوده و دفع مواد زائد، آب و نمک را از بدن با اختلال روبرو میکند. در نتیجه مقدار زیادی آب، نمک و مواد زائد در بدن تجمع پیدا میکند.
به طور کلی گفته میشود که پیروی از رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و تجویز دارو یا انسولین در کنترل دیابت و در نتیجه پیشگیری از بروز عوارض ناشی از آن موثر هستند.
۲- پرفشاری خون
فشارخون بالا سبب آسیب عروق خونی در اندامهای مختلف، از جمله کلیهها، میشود. در نتیجه فرآیند دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن مختل شده و این مواد در بدن تجمع پیدا میکنند. به کمک داروها، رژیم غذایی و ورزش میتوان فشارخون بالا را کنترل نمود.
۳- لوپوس
در مبتلایان به لوپوس سیستم ایمنی به اشتباه به اندامهای مختلف بدن حمله میکند. اگر این بیماری کلیهها را درگیر کند به آن نفریت لوپوسی گفته میشود. در این بیماری التهاب در عروق خونی موجود در خارج و داخل کلیهها مشاهده میشود.
لوپوس به کمک داروهای مختلف درمان میشود. برخی از این داروها بر روی سیستم ایمنی بدن تاثیر میگذارند. برخی نیز فشارخون را کنترل کرده یا به دفع مایعات اضافی و رفع تورم بدن کمک میکنند.
۴- بیاشتهایی عصبی
افراد مبتلا به بیاشتهایی عصبی تصور نادرستی در مورد ظاهر و بدن خود داشته و به میزان کافی غذا نمیخورند. در نتیجه معمولاً وزن آنها ۱۵ درصد کمتر از میزان طبیعی است. این شرایط میتواند سبب کمبود آب و نمک در بدن و در نتیجه ابتلا به بیماری مزمن کلیوی و نارسایی کلیوی شود.
مشکلات کلیوی به خصوص در افرادی مشاهده میشود که به منظور کاهش کالری دریافتی خود بعد از غذا خوردن استفراغ میکنند یا از ملین استفاده مینمایند.
۵- مولتیپل میلوما
در این نوع سرطان گلبولهای سفید خون که با عفونتها مقابله میکنند مورد حمله قرار میگیرند. سلولهای سرطانی در مغز استخوان تجمع یافته و سبب تولید پروتئینهای غیرطبیعی میشوند که میتوانند به کلیهها آسیب وارد کنند. بیش از نیمی از مبتلایان به مولتیپل میلوما به مشکلات کلیوی مبتلا میشود.
۶- انسداد ادراری
اگر قادر به ادرار کردن نباشید ادرار به سمت کلیههای شما برگشته و سبب آسیب این اندامها میشود. انسداد ادراری میتواند سبب بروز عفونت در کلیهها و سایر قسمتهای بدن شود.
بزرگ شدن پروستات، سرطان پروستات، سنگهای کلیوی، سرطان مثانه، وجود لخته خون در مجاری ادراری و سرطان روده بزرگ در بروز انسداد ادراری موثر هستند. اگر در دفع ادرار با مشکل روبرو شدید و یا در ادرار خون مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
۷- اسکلرودرما
در این بیماری نادر پوست و بافت همبند ضخیم، سفت و خشک میشود. این بیماری در برخی موارد میتواند سبب آسیب عروق خونی و اندامهای دیگر بدن شود. اگر اسکلرودرما کلیهها را درگیر کند عملکرد آنها مختل میشود. همچنین در بیماران مبتلا به اسکلرودرما افزایش ناگهانی فشارخون میتواند سبب نارسایی کلیوی شود.
۸- بیماری کلیه پلیکیستیک
در این بیماری کیستهای متعددی در داخل کلیهها ایجاد میشود. این کیستها میتوانند سبب آسیب بافت این اندام شوند. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود میتواند به بیماری مزمن کلیوی منجر شود.
۹- سندرم همولیتیک اورمیک
این بیماری زمانی رخ میدهد که سلولهای قرمز خون به طور غیرطبیعی تخریب شوند. در نتیجه این سلولهای آسیب دیده سیستم تصفیه کننده در کلیهها را مسدود میکنند. این شرایط میتواند در نهایت منجر به نارسایی کلیه شود.
سندرم همولیتیک اورمیک بعد از ۵ تا ۱۰ روز اسهال و معمولاً به دنبال ابتلا به برخی عفونتها، مانندعفونتهای ایجاد شده با باکتری E.coli، در فرد ایجاد میشود.
اگر افراد مبتلا به این بیماری به موقع درمان شوند بیشتر آنها با مشکل خاصی روبرو نمیشوند. بنابراین، اگر اسهال در شما چند روز طول کشید و احساس خستگی شدید داشتید به پزشک مراجعه کنید.
۱۰- واسکولیت ANCA
این بیماری زمانی رخ میدهد که آنتیبادیها به عروق کوچک خونی در کلیهها و سیار اندامها حمله کنند. در حالت عادی آنتیبادیها با میکروبها مقابله میکنند. این بیماری میتواند منجر به دفع خون و پروتئین در ادرار و ابتلا به نارسایی کلیه شود. شما ممکن است علائمی مانند تب، درد بدن، درد مفاصل و عضلات را نیز تجربه کنید.