کمبود ید و تاثیری که بر سلامتی دارد

در بدن غده تیروئید مصرف کننده اصلی ید است. این غده از ید برای ساخت هورمون‌ های تیروئید استفاده می‌ کند. این هورمون ‌ها در متابولیسم (سوخت و ساز) بدن و رشد استخوان ‌ها و تکامل مغز در قبل و بعد از تولد نقش دارند. کمبود ید عملکرد غده تیروئید را مختل می کند.

غده تیروئید در جلوی گردن قرار دارد. این غده دو نوع هورمون به نام های T3 (تری یدوتیرونین) و T4  (تیروکسین) ترشح می کند. عملکرد تیروئید توسط غده دیگری که هیپوفیز نام دارد تنظیم می شود. هیپوفیز که در مغز قرار دارد با ترشح هورمونی به نام TSH (هورمون محرک تیروئید) سبب افزایش ترشح هورمون های غده تیروئید می شود.

ید در بدن ساخته نمی‌ شود. بنابراین نیاز بدن به آن باید با مصرف مواد غذایی یا مکمل تامین شود. میزان نیاز به این ماده معدنی در شیرخواران زیر ۶ ماه، شیرخواران ۱۲-۷ ماه، کودکان ۸-۱ سال، کودکان ۱۳-۹ سال و بزرگسالان به ترتیب ۱۱۰، ۱۳۰، ۹۰، ۱۲۰ و ۱۵۰ میکروگرم است.

در دوران بارداری نیاز به این ماده مغذی ۵۰ درصد افزایش یافته و کمبود ید در زنان باردار سبب  اختلال در رشد جنین و اختلال در تکامل مغز وی می ‌شود. در دوران شیردهی نیز باید ۲۹۰ میکروگرم از این ماده معدنی دریافت شود. شیرخواران ید مورد نیاز خود را از شیر مادر، شیر خشک و غذاهایی که با شروع تغذیه تکمیلی می ‌خورند تامین می کنند.

پزشک از طریق آزمایش ادرار می‌ تواند دریافت کافی این ماده معدنی را در روزهای اخیر بررسی کند. اما این آزمایش میزان ید دریافتی در طولانی مدت را نشان نمی ‌دهد. با این حال، از طریق اندازه ‌گیری میزان ید ادرار می ‌توان گروه‌ هایی از افراد را که در معرض کمبود ید قرار دارند شناسایی نمود.

معمولاً آمریکایی ها به میزان کافی ید دریافت می کنند. اما در ساکنین بخش هایی از آسیا، آفریقا و اروپا دریافت ناکافی ید مشاهده شده است.

یکی از اولین علائم کمبود ید تورم در گردن است که گواتر نامیده شده و به معنای غده تیروئید ملتهب است. گاهی اوقات نیز در غده تیروئید ندول ‌هایی ایجاد می‌ شود که سبب می ‌شود تنفس و بلع با مشکل روبرو شود.

گواتر به علل مختلف ایجاد شده و همیشه کمبود ید علت بروز آن نیست. بنابراین برای کشف علت دقیق ابتلا به گواتر باید با پزشک مشورت کنید.

یکی از شایع‌ ترین نتایج کمبود ید کم‌ کاری تیروئید و کاهش تولید هورمون توسط این غده است. در برخی موارد کم‌کاری تیروئید با گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) همراه است.

علائم کم‌ کاری تیروئید عبارتند از: ریزش مو، خشکی پوست، احساس سرما، خستگی، یبوست، افسردگی و افزایش وزن. علائم بیماری ممکن است بعد از سال‌ ها ظاهر شوند.

این ماده معدنی در تخم‌مرغ، لبنیات (شیر، ماست و پنیر)، غذاهای دریایی و نمک یددار وجود دارد. به منظور حفظ خواص نمک یددار باید آن را در ظرف دربسته و در محلی دور از نور مستقیم خورشید یا رطوبت قرار داد. این نمک باید در ظروف بدون منفذ که نور از آن ها عبور نمی کند نگهداری شود.

هر چقدر مدت زمان نگهداری نمک یددار طولانی تر باشد میزان ید درون آن به میزان بیشتری کاهش پیدا می کند. به همین علت بهتر است این نمک را حداکثر تا ۶ ماه پس از خرید مصرف نمود.

در هنگام طبخ غذا باید نمک یددار را در اواخر پخت به غذا افزود تا مقدار بیشتری از این ماده معدنی در غذا باقی بماند. معمولاً نمک اضافه شده به غذاهای فرآوری شده مانند چیپس و سوپ‌ های آماده فاقد این ماده مغذی است.

بسیاری از مکمل ‌ها حاوی ید هستند. قبل از مصرف مکمل این ماده معدنی با متخصص تغذیه مشورت کنید. بزرگسالان نباید روزانه بیش از ۱۱۰۰  میکروگرم از این ماده مغذی را دریافت کنند. در حال حاضر اطلاعات دقیقی در مورد مفید بودن دریافت این مکمل توسط کودکان وجود ندارد.

دریافت بیش از حد این ماده معدنی می‌ تواند علائمی ایجاد کند که مشابه علائم ناشی از کمبود آن است. هم کمبود و هم دریافت زیاد این ماده مغذی می ‌تواند سبب بروز گواتر شود. سایر علائم دریافت بیش از حد عبارتند از: نبض ضعیف، تهوع، استفراغ، اسهال و حتی کوما.

اگر شما از داروهای ضدپرفشاری خون و داروهای دیورتیک یا ادرار آور (مانند آمیلوراید، اسپیرونولاکتون و تریامترن) استفاده می کنید مکمل های ید می توانند سبب افزایش پتاسیم خون تا سطوح نامناسب شوند.

دریافت مکمل های ید همراه با داروهایی که برای درمان پرکاری تیروئید تجویز می شوند می تواند سبب کاهش بیش از حد هورمون تیروئید شود.