انسولین هورمونی است که ورود گلوکز (قند) به داخل سلول ها را تسهیل می کند. گلوکز سوخت مورد نیاز سلول های بدن را تامین می کند. گاهی اوقات توانایی بدن برای استفاده از این هورمون کاهش یافته، گلوکز در خون تجمع و قند خون بالا می رود. در نتیجه بدن برای این که بتواند قند خون را کنترل کند انسولین بیشتری تولید می کند. به این حالت “مقاومت به انسولین” گفته می شود. تاکنون علت دقیق بروز این مشکل مشخص نشده است.
علائم مقاومت به انسولین:
در بسیاری از موارد مقاومت به انسولین بدون علامت است. اگر این مشکل شدید باشد علائمی مانند تیرگی بر روی پوست گردن، آرنج، زانو، دست ها و زیر بغل مشاهده می شود.
چه عواملی احتمال ابتلا به مقاومت به انسولین را افزایش می دهند؟
اگر به اضافه وزن یا چاقی مبتلا باشید، به اندازه کافی ورزش نکنید، به فشارخون بالا مبتلا باشید و سیگار بکشید بیشتر در معرض ابتلا به مقاومت به انسولین قرار دارید.
کاهش کلسترول خوب (HDL)، افزایش تری گلیسیرید خون، بیماری قلبی، سابقه ابتلا به سکته مغزی نیز می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما به دیابت نوع ۲ مبتلا باشند احتمال ابتلای شما به مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ بالاتر است. اگر مادر در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا باشد احتمال آن که شما هم به مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ مبتلا شوید بیشتر است.
تشخیص مقاومت به انسولین:
معمولاً در مبتلایان به مقاومت به انسولین میزان این هورمون در خون بالاتر از حد طبیعی است. پزشک قند خون شما را به صورت ناشتا اندازه گیری می کند. همچنین ممکن است میانگین قند خون طی چند ماه گذشته مشخص شود. آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) میانگین قند خون را طی ۳ ماه گذشته نشان می دهد. اگر اعداد به دست آمده بالاتر از حد طبیعی باشد نشان دهنده ابتلای شما به این مشکل است.
آیا در مبتلایان به مقاومت به انسولین احتمال بروز دیابت وجود دارد؟
در افراد مبتلا به مقاومت به انسولین افزایش تولید انسولین به مدت طولانی امکان پذیر نیست و به تدریج توانایی سلول های سازنده انسولین در پانکراس (لوزالمعده) کاهش می یابد. بنابراین، مقاومت به انسولین احتمال ابتلا به پردیابت (پیش دیابت) و دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.
اگر این مشکل در مراحل اولیه تشخیص داده شود و سبک زندگی اصلاح شود می توان از بروز عوارض ناشی از این مشکل پیشگیری کرد.
رژیم غذایی سالم داشته باشید.
مصرف شیرینی جات، غلات تصفیه شده و بدون سبوس و چربی های حیوانی را کاهش داده و مقدار زیادی میوه، سبزی و غلات کامل مصرف کنید.
رژیم غذایی سالم به حفظ وزن در محدوده مناسب کمک می کند. اگر وزن مناسب داشته باشید توانایی سلول های بدن برای استفاده از هورمون انسولین بهبود می یابد.
رژیم غذایی DASH که معمولاً برای درمان فشارخون بالا تجویز می شود برای مبتلایان به مقاومت به انسولین نیز مناسب است. این رژیم در کنار کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی می تواند به درمان این بیماری کمک کند.
مطالعات نشان داده اند که بین کمبود ویتامین D و کاهش توانایی بدن برای استفاده از هورمون انسولین ارتباط وجود دارد.
فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.
فعالیت بدنی همانند رژیم غذایی مناسب می تواند به کاهش وزن کمک کند. ورزش توانایی سلول های بدن، به خصوص سلول های عضلات، را برای استفاده از هورمون انسولین افزایش می دهد.
سعی کنید در اغلب روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید. شدت فعالیت بدنی باید به حدی باشد که ضربان قلب شما افزایش یافته و کمی نفس کشیدن برای تان سخت تر شود.
دارو درمانی برای بهبود مقاومت به انسولین:
اصلاح سبک زندگی بهترین راهکار برای درمان مقاومت به انسولین است. اما اگر احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما خیلی بالا باشد ممکن است پزشک برای تان داروی متفورمین تجویز کند. این دارو ممکن است از ابتلا به دیابت نوع ۲ جلوگیری کند. متفورمین می تواند احتمال بروز دیابت نوع ۲ را در زنانی که سابقه ابتلا به دیابت بارداری داشته اند کاهش دهد.
ارتباط مقاومت به انسولین با سندرم متابولیک:
مقاومت به انسولین بخشی از سندرم متابولیک را تشکیل می دهد. مبتلایان به سندرم متابولیک حداقل ۳ مورد از ویژگی های زیر را دارا هستند:
• افزایش اندازه دور کمر (چاقی شکمی)
• افزایش تری گلیسیرید خون
• کاهش HDL
• افزایش فشارخون
• افزایش قند خون
مبتلایان به سندرم متابولیک در معرض ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی قرار دارند.
بیماری های مرتبط با مقاومت به انسولین:
در مبتلایان به مقاومت به انسولین معمولاً میزان التهاب بدن بالاتر از حد معمول است. مقاومت به انسولین با بیماری قلبی، بیماری عروق خونی، لخته شدن خون در شریان ها، بیماری کلیوی، بیماری کبدی، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و آرتریت روماتوئید (روماتیسم) در ارتباط است.
