[ali2577]

اهمیت تغذیه کودکان ونوجوانان
کودکان جزء گروهی هستند که تغذیه آنان از اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا کودکان و نوجوانان در حال رشد سریع هستند و هر نوع اختلال تغذیه ای می تواند به رشد آنان لطمات جدی و گاه جبران ناپذیر وارد سازد .
– منشا و ریشه بسیاری از بیماری های بزرگسالی ، از دوران کودکی ونوجوانی شروع شده و ممکن است تا پایان عمر گریبانگیر شخص باقی بماند
– بسیاری از اختلالات تغذیه ای در کودکان ایجاد عوارضی می نماید که جبران آنها اکثراً بسیار مشکل وحتی گاه امکان ناپذیر است
– کودکان پس از رفتن به مدرسه تغذیه شان از کنترل مادر خارج شده وتصمیم گیری در مورد تغذیه را خود به عهده می گیرند.
– کمبود آگاهی تغذیه ای کودکان و نوجوانان یکی از عوامل مهم استفاده از الگوی غذایی نامناسب در انان است .
– تبلیغات گسترده برخی از رسانه های گروهی در مورد مواد غذایی مضر یا غذاهای فاقد ارزش تغذیه ای ، منجر به استفاده این گروه سنی از این مواد میشود.
– وجود مواد غذایی آماده فراوری شده در بوفه برخی از مدارس ، آنان را تشویق به استفاده از میان وعده های آماده فراوری شده می کند که برای سلامتشان مفید نیست .
– کودکان و نوجوانان معمولاً در مورد تغذیه از همسن وسالان وهم کلاسان خود پیروی می کنند که این امر می تواند موجب برقراری عادات غذایی نامناسب ونادرست در آنان بشود .
نقش تغذیه صحیح در تأمین رشد کافی برای کودکان ونوجوانان
این باور شایع در اذهان عمومی که رشد به طور کامل و مطلقاً بستگی به عوامل ارثی و ژنتیکی دارد صحیح نیست ، زیرا تغذیه و ورزش نیز میتوانند نقش مهمی را در این مورد بعهده داشته باشند ،تغذیه کافی ،متعادل و متنوع تاثیر بسزائی در رشد مناسب کودکان ونوجوانان دارد .
از بین فاکتورهای غذایی برخی ازآنان در این مورد مهم ترند .شناخت این فاکتور ها به ما کمک می کند که با بهره گیری بیش تر از آنها در الگوی غذایی این گروه سنی ، به رشد هر چه بهتر و کامل تر آنان کمک نمائیم .

انرژی
از عواملی است که در رشد کودکان ونوجوانان تأثیر بسزایی دارد ،انرژی مورد نیاز عمدتا از موادی مانند کربو هیدراتها (مواد قندی – نشاسته ای ) و چربیها تامین می شود .
پروتئین ها
نقش بسیار مهمی در تامین رشد به عهده دارند . پروتئین ها به دو دسته تقسیم می شوند :
1- پروتئین های حیوانی که در انواع گوشت قرمز(گوسفند، گوساله ، جگر و دل و قلوه )
گوشت سفید (ماهی ومرغ ) تخم مرغ ،شیر و لبنیات وجود دارد .
2- پروتئین های گیاهی شامل حبوبات ، غلات ،مغز دانه ها (گردو ، بادام ،پسته ، بادام زمینی )
× جذب و متابولیسم پروتئین های حیوانی بهتر وکامل تر از پروتئین های گیاهی است و بهتر است افراد در سنین رشد حتما در برنامه غذایی روزانه خود علاوه بر پروتئین های گیاهی از پروتئین های حیوانی نیز استفاده نمایند .
ویتامین ها
از بین ویتامین ها ، ویتامین های D,A در این مورد موثرند .
از طریق مصرف موادی مانند جگر ،کره، زرده تخم مرغ ، سبزیجات دارای برگ سبز
(سبزی خوردن ،برگهای سبز خارجی کاهو ، اسفناج ، کرفس ……….) سبزیهای نارنجی و قرمز مایل به نارنجی (هویج و گوجه فرنگی ) ویتامین A به بدن ما می رسد .
ویتامین D از طریق تابش اشعه مستقیم نور خورشید به بدن ، در زیر پوست تشکیل می شود .
× لازم است کودکان ونوجوانان به منظور رشد بهتر ، هر روز در معرض تابش نور مستقیم خورشید قرار گیرند و در صورت عدم دسترسی به نور مستقیم خورشیداز مکمل این ویتامین استفاده نمایند
مواد معدنی
املاحی مانند کلسیم ، فسفر ، روی و ید در رشد جسمی کودکان ونوجوانان تاثیر بسزایی دارد
× لازم به ذکر است که کلسیم و فسفر موجود در مواد غذایی در صورتی قابل جذب و رسوب در استخوان ها خواهند بود که مقدار کافی ویتامین D به بدن برسد در غیر این صورت کلسیم و فسفر مواد خوراکی کارایی خود را در استخوان سازی به میزان زیادی از دست داده و رشد کودکان و نوجوانان دچار اختلال خواهد شد.
روی از املاحی است که در رشد تاثیر بسزایی دارد . منبع غذایی روی عمدتا منابع حیوانی پروتئین است . البته این ماده معدنی در منابع گیاهی پروتئین نیز وجود دارد ولی جذب ان به خوبی منابع حیوانی نیست
روی علاوه بر رشد ،در بلوغ نیز تاثیر مهمی دارد ونوجوانانی که در معرض کمبود این ماده معدنی قرار میگیرند دچار تاخیر در بلوغ خواهند شد .
ید از املاحی است که در رشد بسیار موثر است . حتی در دوران جنینی چنانچه مادر بار دار میزان کافی ید از غذا دریافت نکند نوزادش با کمبود رشد به دنیا خواهد آمد.
همچنین در دوران نوزادی ، کودکی ، نوجوانی چنانچه ید به مقدار کافی به بدن نرسد شخص دچار کوتاهی قد خواهد شد .
× استفاده از رژیم های لاغری خود سرانه در سنین رشد به هیچ وجه توصیه نمی شود .
چنانچه کودکان یا نوجوانان دچار افزایش وزن و چاقی باشند لازم است حتما تحت نظر رژیم شناسان از برنامه غذایی صحیح به منظور کاهش وزن و تامین رشد بهتر استفاده نمایند .
کدامیک از مواد مغذی در افزایش کارائی ذهنی (قدرت یادگیری – تقویت حافظه – تقویت قدرت تمرکز )در کودکان ونوجوانان موثر است .
یکی از دغدغه های مهم والدین ، همیشه و در هر حالت، مسئله موفقیت تحصیلی کودکانشان است و همواره در آرزوی یافتن راهی جهت دستیابی به این خواسته خود هستند .
در اینجا لازم است بدانیم که کدامیک از مواد مغذی در افزایش کارایی ذهنی کودکان و نوجوانان تاثیر بیشتری دارند .
-ویتامین های گروه B عمدتا در سلامت سیستم عصبی نقش مهم دارند . این گروه از ویتامین ها با چند مکانیزم نقش خود را دراین ارتباط ایفا می نمایند :
1-در آزاد کردن انرژی از مواد انرژی زا از جمله کربوهیدراتها نقش دارند و چنانچه به میزان کافی به بدن نرسند انرژی لازم برای فعالیت های عصبی تامین نشده و عوارض عصبی از جمله عدم تمرکز ، گیجی ، کاهش قدرت یادگیری و سایر اختلالات عصبی بروز می نماید . بخصوص کودکان و نوجوانان که به علت فعالیت شدید فکری نیاز بیشتری به ویتامین های گروه B دارند بیش از دیگران در معرض کمبود این ویتامین ها قرار می گیرند که نتیجه آن افت تحصیلی و عدم موفقیت درسی می باشد .
2-ویتامین های گروه B در ساخته شدن انتقال دهنده های عصبی نقش مهمی دارند .
منابع ویتامین های گروه B عمدتا شامل جگر و دل وقلوه ،گوشت قرمز ، مرغ ، ماهی محصولات لبنی (شیر و فراورده های آن ) تخم مرغ ، غلات با سبوس ، جوانه ها ، مغز دانه ها ،سبزیجات دارای برگ سبز وحبوبات می باشد .
ویتامین C نیز از ویتامین هائی است که در تشکیل انتقال دهنده های عصبی دخالت دارد و کمبود آن به صورت کاهش کارایی ذهنی ، اضطراب ، خستگی ، خواب آلودگی و افسردگی بروز می نماید دریافت مقدار کافی از این ویتامین توسط غذا ،درحفظ آرامش اعصاب و بهبود فعالیت های فکری موثر است .
منابع غنی ویتامین C عمدتا منابع گیاهی هستند .سبزیجات دارای برگ سبز و سایر سبزیها مانند فلفل فرنگی ، فلفل دلمه ای ، گوجه فرنگی ومیوه هایی مانند مرکبات ،توت فرنگی و کیوی از منابع غنی آن محسوب می شوند .
بنابراین مصرف سالاد و سبزی خوردن ومیوه های حاوی این ویتامین برای افرادیکه فعالیت فکری دارند از جمله کودکان ونوجوانان بخصوص در شبهای امتحان بسیار مفید است و لازم است این دسته از افراد در شبهای امتحان و به هنگام کنکور از آب میوه ها و سبزی های حاوی ویتامین های C و گروه B استفاده نمایند .
– ماده مغذی دیگری که در سلامت سیستم عصبی نقش دارد ید است . در صورت کمبود ید در غذای روزانه ،کودکان ونوجوانان قادر به فراگیری کافی نبوده و دچار افت تحصیلی خواهند شد .
ید در خاک مزروعی وجود دارد و انسان ید را از مواد خوراکی گیاهی و نیز شیر ولبنیات وتخم مرغ دریافت می نماید . در مناطق کوهستانی به علت کمبود ید در خاک مزروعی ،محصولات غذایی حاوی مقدار کافی ید نیستند ، بنابراین باید برای پیشگیری از عارضه گواتر ناشی از کمبود ید(گواتر آندمیک ) از منابع غنی این ماده معدنی استفاده نمود . ماهی و محصولات دریائی حاوی مقدار قابل توجهی ید هستند .
– در تحقیقات مختلفی که بر روی کودکان مدرسه ای انجام شده این نتیجه حاصل گردیده که شاگردانی که آهن کافی از طریق غذا دریافت نمی نمایند و در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند به طور محسوسی قدرت یادگیری ، تمرکز و حافظه شان کاهش می یابد و معمولا دچار افت تحصیلی می شوند . با مکمل یاری کافی ، این نقیصه در آنان کاملا بر طرف شده و کودک به حالت طبیعی باز می گردد .
– آهن دارای دو دسته منبع است :
1- منابع درجه اول : بهترین منبع غذایی ، آهن ، جگر و پس از آن دل و قلوه ، غذاهای دریائی ، گوشت کم چربی ، مرغ و ماکیان است .
2- منابع درجه دوم : شامل حبوبات ، سبزیجات ، مغز دانه ها ، زرده تخم مرغ ، میوه های خشک است .
تاثیر تغذیه در افزایش قدرت ایمنی کودکان و نوجوانان
یکی از مشکلاتی که بخصوص در فصل پائیز و باز گشایی مدارس و نیز سایر فصول معمولا گریبانگیر کودکان می شود سرما خوردگی و عفونت های تنفسی است که گاه مدت زمان آن طولانی بوده و یا به طور مکرر بروز مینماید .
این نوع بیماری علاوه بر آنکه عارضه ای ناراحت کننده و زجرآور است، با بستری کردن و غیر فعال نمودن کودکان و نوجوانان ، موجب افت تحصیلی و عقب ماندن آنان از درس و مدرسه می گردد . بنابراین لازمست با این بیماری آزار دهنده و سایر اختلالاتی که موجب بیماری ، بستری شدن و عدم موفقیت تحصیلی در آنان می شود با تمام قوا مبارزه نمود .
پیشگیری به جای درمان
مهم ترین گام در حفظ سلامت کودکان و نوجوانان ، افزایش قدرت ایمنی آنان وپیشگیری از بروز بیماریهای مختلف در آنان است .
یکی از مهم ترین عوامل در تقویت قدرت ایمنی این گروه سنی ،تغذیه است .
تغذیه کافی ، متعادل و متنوع عامل بسیار مهمی در حفظ مقاومت بدن و پیشگیری از بیماریها است ، ولی برخی از مواد مغذی تاثیر بیشتر و اختصاصی تری بر قدرت ایمنی شخص دارند . از جمله می توان به فاکتور های زیر اشاره نمود :
انرژی – پروتئین – ویتامین A- ویتامین C- اسید های چرب امگا 3 – املاحی مانند روی و آهن .
انرژی
برای تقویت سیستم ایمنی لازم است مقدار کافی انرژی از طریق غذا به بدن انسان برسد .
برای باز سازی و فعالیت گلبول های سفید و نیز آنتی بادی که وظیفه دفاعی بدن را به عهده دارند نیاز به انرژی است
پروتئین
ترکیب اصلی و اساسی بدن انسان را بعد از اب ،پروتئین ها تشکیل می دهند . یکی از وظائف مهم پروتئین ها ،حفظ سلامت انسان از طریق نقشی است که در تشکیل ، بازسازی و فعالیت سلول های ایمنی به عهده دارد .
ماده اصلی سازنده گلبول های سفید و انتی بادی را پروتئین تشکیل می دهد ، بنابراین کمبود این ماده مغذی می تواند سیستم ایمنی را ضعیف و غیر فعال کرده و موجب بروز بیماریهای مختلف در انسان بشود .
ویتامین A
یکی از اثرات مهم ویتامین A تاثیر ان در عملکرد سیستم ایمنی است ، ضمنا چون این ویتامین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد در پیشگیری از بسیاری بیماری ها نقش قابل توجهی را عهده دار است و کمبود آن موجب کاهش تعداد سلول های ایمنی و نیز اختلال در غشاء های مخاطی
می گردد که مجرای تنفسی ، گوارشی و سایر دستگاه های بدن را در بر می گیرد و موجب افزایش آمادگی شخص برای ابتلاء به عفونت های باکتریایی ، ویروسی یا انگلی می شود .
ویتامین C
این ویتامین نیز مانند ویتامین A خاصیت آنتی اکسیدانی دارد ونیز به علت تاثیر در سلامت غشاء های مخاطی ، در حفظ سلامت انسان بسیار موثر است .
منابع غذایی ویتامین C عمدتا موادگیاهی هستند از قبیل : سبزیهای دارای برگ سبز و نیز سبزیهایی مانند گوجه فرنگی ، فلفل فرنگی ، فلفل دلمه ای و نیز میوه هائی مانند مرکبات ، توت فرنگی ، کیوی .
اسید های چرب امگا 3
این اسید های چرب که عمدتا در ماهی و محصولات دریائی ، همچنین در سبزیجات و برخی مغز دانه ها وجود دارد از عوامل بسیار مهم و موثر در حفظ سلامت و پیشگیری از بسیاری از بیماری های شایع امروزی است . اثر مثبت و مفید اسید های چرب امگا 3 در پیشگیری از بیماری های مختلف از جمله بیماری های عفونی امری ثابت شده است . بنابراین بایستی سعی شود در برنامه غذایی خانواده ، بخصوص کودکان ، از منابع این نوع اسید های چرب به مقدار بیشتری در مقایسه با چربی های حیوانی ، استفاده شود .
روی
روی از مواد معدنی مهم و تاثیر گذار در سلامت انسان ، بخصوص در حفظ قدرت ایمنی است . در کمبود روی ، کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت ها مشاهده گردیده است . بنابراین برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری های عفونی از جمله عفونت های تنفسی ، لازم است مقدار کافی روی از طریق غذا دریافت گردد .
آهن
این ماده معدنی یکی از فاکتور های موثر در سلامت است و کمبود آن در اکثر جوامع ، بخصوص کشور های در حال پیشرفت ، شایع است . این عنصر در بسیاری از واکنش های
بیولوژیکی بدن شرکت فعال داشته و در فرایند تنفس سلولی دخالت دارد و برای عملکرد سلول های ایمنی ، وجود آن ضروری است .
جذب آهن گیاهی باز دهی خوبی ندارد و فقط حدود 5-2 درصد و حد اکثر 10٪ آن قابل جذب در دستگاه گوارش است .
برای افزایش جذب آهن موجود در منابع گیاهی ، استفاده از منابع ویتامین C(مرکبات و غیره ) همراه اهن گیاهی ، بسیار مفید است . همچنین وجود منابع حیوانی آهن حتی به میزان کم همراه منابع گیاهی ، جذب آن را افزایش می دهد .
کلام آخر آنکه با تغذیه صحیح ، کافی و متنوع می توانیم مقاومتمان را در برابر بیماری ها افزایش دهیم .
تاثیر تغذیه در تحرک و شادابی کودکان و نوجوانان
برای تامین تحرک و شادابی کافی در کودکان و نوجوانان 4 فاکتور اساسی ضروری است .
1- تنظیم قند خون در حد متعادل
(عوامل افت قند خون شامل نخوردن صبحانه – نخوردن ناهار بخصوص در کودکانی که در شیفت بعد از ظهر کلاس دارند – کم خوری
2-داشتن انرژی کافی برای انجام تحرک و فعالیت های جسمی
(عوامل ممانعت کننده شامل رژیم های لاغری غلط – حذف بعضی وعده های غذایی – نخوردن غذای کافی به علت اشتغال تحصیلی )
3- عواملی که در انجام واکنش های داخلی موثرند .
( عمدتا ویتامین ها و مواد معدنی در این مورد تاثیر بسزایی دارند – توصیه در مورد مصرف مقدار کافی سبزی ، سالاد ، و میوه های تازه ، شیر و لبنیات
4- استحکام و سلامت دستگاه های بدن (استخوان ها – عضلات- اندام های داخلی )
برخورداری از تغذیه کافی و متعادل – ایجاد تنوع در تغذیه – ورزش و تحرک جسمی کافی در این مورد موثر است

[نویسنده]

نوشته‌ها