[marziyeh.a]

سالمندی، پدیده طبیعی مشترکی برای تمام موجودات زنده است. در حقیقت همه ما از زمانی که زاده می‏شویم، سالمندی را آغاز می‏کنیم.
از آنجا که حالات مختلف مزاجی، قدرت و ظرفیت حیاتی افراد و چگونگی کار و تواناییهای دستگاه گوارش و سایر اندامها و دستگاههای بدن در هر فردی با فرد دیگر متفاوت است، حتی از نظر سلیقه و علایقی که در میان افراد وجود دارد، این تفاوت به چشم می‏خورد. کلیه این عوامل می‏توانند سبب ایجاد عادات غذایی و خصوصیات ویژه‏ای شوند که زمینه‏ساز بروز تفاوتهای فردی می‏باشند. بنابراین ارائه یک مقررات کلی و تنظیم یک برنامه و رژیم غذایی ویژه برای تغذیه افراد کافی نخواهد بود.
همراه با افزایش سن افراد، نیازهای انرژی آنان کاهش می‏یابد و تمایل کمتری به مصرف غذا خواهند داشت. اگر انتخاب غذایی دقیق در این افراد صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آنان پایین‏تر از حد مطلوب خواهد بود. شرایط اجتماعی اقتصادی مانند فقر، تنهایی و بیماریهای مزمن که سبب ناکافی بودن مواد غذایی می‏شود، نیز بر مسایل فوق تأثیر دارد.
با توجه به نکات فوق افراد مسن قشری آسیب‏پذیر از نظر وضعیت تغذیه خواهند بود. مطابق بررسیهایی که به عمل آمده، بین 35 تا 55 سالگی برای هر دهه 5% از میزان نیاز به انرژی کاسته می‏شود و به همین ترتیب بین 55 تا 75 سالگی و بالاتر برای هر دهه 8% از میزان احتیاج به انرژی کم می‏شود.
یکی از عقاید نادرستی که هنوز هم طرفدارانی دارد آن است که می‏گویند در رژیم غذایی سالمندان، مواد پروتئینی را باید محدود نمود. اگرچه برخی مطالعات نشان می‏دهد که با افزایش سن از پروتئین عضلات کاسته می‏شود ولی این موضوع نمی‏تواند نشانه کاهش نیاز بدن به غذاهای پروتئین‏دار باشد، بلکه عللی مانند کم شدن فعالیت و سایر عوامل در این تغییرات مؤثر است.
بر اساس RDA (توصیه‏های غذایی روزانه) نیاز روزانه سالمندان مرد و زن به پروتئین به ترتیب 63 و 50 گرم می‏باشد.
در دوران سالمندی لازم است از میزان مصرف مواد چربی در رژیم غذایی کاسته شود اما نه اینکه از مصرف آنان کاملاً خودداری گردد. برخی از دانشمندان رابطه مستقیمی بین افزایش کلسترول خون و بیماریهای قلبی ـ عروقی یافته‏اند. این عده یادآور شده‏اند که برای پیشگیری از خطرات و بیماریهای ناشی از مصرف چربیها، خصوصا چربیهای اشباع شده (مثل چربی پیه و دنبه)، بهتر است که از چربیهای اشباع نشده (از قبیل روغنهای مایع گیاهی) که برای بدن مفیدتر و مناسبتر می‏باشد، استفاده شود. البته شک نیست که زمان مناسب جهت جلوگیری از بروز عوارض قلبی در سنین جوانی و میانسالی است.
مصرف مواد قندی در دوران سالمندی بیشتر از سایر گروههای مواد غذایی می‏باشد که می‏تواند ناشی از ارزانتر و آماده‏تر بودن مواد قندی در مقایسه با پروتئینها و چربیها باشد. بنابراین در بسیاری از سوء تغذیه‏های دوران سالمندی با این مسأله مواجه می‏شویم که مواد قندی جای مواد پروتئینی و یا چربی را پر کرده است، که این مسأله خود می‏تواند یکی از علل عمده چاقی و افزایش چربی خون (تبدیل قند به چربی در بدن) باشد.
سالمندان اغلب مواد غذایی پرفیبر (میوه‏جات، سبزیجات، غلات و حبوبات) را با این باور که چنین غذاهایی برای دستگاه گوارش تحریک کننده هستند، از برنامه غذایی خود حذف می‏کنند. در حالی که آنان بایستی بدانند که فیبر با تحریک حرکات روده، نگهداری آب و تشکیل مدفوع نرم و تنظیم زمان عبور مواد از روده، به هضم و جذب و دفع مواد کمک می‏کند.
برخی از سالمندان در صورتی که شیر مصرف نکنند یا در معرض تابش نور خورشید قرار نگیرند، دچار کمبود ویتامین D می‏شوند. نرمی استخوان، عارضه‏ای همراه با کمبود ویتامین D و کلسیم است. افراد مسن تمایل کمتری برای قرار گیری در معرض نور آفتاب دارند و به همین جهت تولید ویتامین Dدر پوست آنان کاهش خواهد یافت.
پوکی استخوان نیز در مردان سالمند و زنان یائسه شایع می‏باشد. در افراد مسن کاهش جذب کلسیم و افزایش دفع آن در ادرار دیده می‏شود و این امر می‏تواند منجر به برداشت مواد معدنی از استخوانها و شکستگی آنها شود. عوارض پوکی استخوان شامل کاهش قد، درد پشت، قوز پیری، مشکل در تنفس و غذاخوردن به خاطر فشردگی مهره‏ها که قفسه سینه را کوچکتر می‏کند، می‏باشد.
اکثر سالمندان به علت اشکالات دندانی از خوردن سبزیجات و میوه‏جات پرهیز می‏کنند، در حالی که این منابع غذایی تأمین کننده ویتامین Cمی‏باشند. جهت حل این مشکل به سالمندان توصیه دریافت آب میوه‏جات و سبزیجات نسبتا خُرْد شده می‏شود.
سالمندان بایستی توجه زیادی به دریافت «روی» داشته باشند، زیرا این ماده معدنی در موادی وجود دارد که اغلب افراد مسن از مصرف آنها به دلیل ناتوانی در جویدن (گوشت و مغزها) یا مشکلات گوارشی پس از مصرف (حبوبات) خودداری می‏کنند. یکی از راه‏حلها تغییر بافت چنین مواد غذایی می‏باشد. مثلاً استفاده از غذاهایی که گوشت چرخ کرده دارند، مثل کوفته ریزه یا استفاده از مغزهای خرد شده.
یکی از مشکلات رایج در دوران سالمندی، کمبود ویتامین 12 Bمی‏باشد. این کمبود به دلیل کاهش جذب 12B، به علت نبودن یک عامل داخلی که در معده تولید می‏شود و در جذب 12B نقش دارد، می‏باشد. کمبود 12B در سالمندان منجر به کم‏خونی بدخیم می‏گردد. لذا بایستی به دریافت بیشتر 12B از منابع حیوانی خصوصا جگر توجه زیادی نمود.

[نویسنده]

نوشته‌ها