دانه بزرک حاوی فیبر، پروتئین، مواد معدنی و ویتامین است. مشخص شده که افزودن این دانه به رژیم غذایی در کنترل کلسترول خون و مقابله با التهاب موثر است. تحقیق جدیدی که در مجله American Journal of Physiology: Endocrinology and Metabolism منتشر شده نیز نشان دهنده نقش دانه بزرک در پیشگیری از چاقی است.
دانه بزرک چیست؟
دانه بزرک غنی از فیبر، لیگنان و اسید چرب امگا ۳ است. مقدار انرژی و مواد مغذی در ۱ قاشق چایخوری یا ۵/۲ گرم دانه بزرک عبارتست از:
• انرژی: ۱۳ کیلوکالری
• کربوهیدرات: ۰/۷۲ گرم
• پروتئین: ۰/۴۶ گرم
• فیبر: ۰/۷ گرم
• چربی: ۱/۰۵ گرم (۰/۹۰۶ گرم آن چربی غیراشباع است)
• کلسترول: ندارد
• کلسیم: ۶ میلی گرم
• آهن: ۰/۱۴ میلی گرم
• منیزیم: ۱۰ میلی گرم
• فسفر: ۱۶ میلی گرم
• پتاسیم: ۲۰ میلی گرم
• سدیم: ۱ میلی گرم
• روی: ۰/۱۱ میلی گرم
• فولات (ویتامین B9): 2 میکروگرم
• ویتامین K: میکروگرم ۰/۱
اسید چرب امگا ۳ و لیگنان موجود در این دانه با سرطان مقابله می کنند. اسید چرب امگا ۳ می تواند از رشد سلول های سرطان جلوگیری کند. لیگنان نیز به علت داشتن خاصیت ضد آنژیوژنز از تشکیل عروق خونی جدید توسط تومور جلوگیری می کند.
نتایج مطالعات مختلف در مورد ارتباط بین مصرف دانه بزرک و سرطان نشان می دهد که مصرف دانه بزرک احتمال ابتلا به سرطان پروستات و سرطان سینه را کاهش می دهد.
اگر می خواهید قلب سالمی داشته باشید مصرف دانه بزرک می تواند یک انتخاب مناسب برای شما باشد. این دانه به علت داشتن فیبر، امگا ۳ و فیتواسترول از بروز بیماری قلبی – عروقی پیشگیری می کند. در سال ۲۰۱۰ میلادی محققان با انجام مطالعه ای نشان دادند که اگر به مدت ۳ ماه هر روز ۳ قاشق غذاخوری دانه بزرک مصرف شود کلسترول خون ۱۰ درصد کاهش می یابد.
همان طور که می دانیم ماهی یکی از بهترین منابع غذایی اسید چرب امگا ۳ است. افرادی که تمایلی به مصرف ماهی ندارند و یا نسبت به آن حساسیت دارند می توانند از دانه بزرک به جای آن استفاده کنند.
تحقیقات مختلفی در مورد ارتباط بین مصرف دانه بزرک و پیشگیری از دیابت انجام شده است. در یکی از این مطالعات مشاهده شد دریافت روزانه ۱۳ گرم دانه بزرک حساسیت به انسولین را بهبود داده و به کاهش قند خون کمک می کند. با این حال، لازم است برای تائید این نتایج مطالعات بیشتری انجام شود.
در سال ۲۰۱۶ میلادی مطالعه ای بر روی ۹۹ نفر که همگی به پردیابت (پیش دیابت) مبتلا بودند، انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد مصرف پودر دانه بزرک به مدت ۱۲ هفته فشارخون را کاهش می دهد اما تاثیری بر روی قند خون و مقاومت به انسولین ندارد.
اگرچه دانه بزرک برای سلامتی انسان مفید است اما مصرف بیش از حد آن می تواند سبب بروز علائم گوارشی مانند اسهال یا یبوست، نفخ، دردهای شکمی و تهوع شود. همچنین مصرف آن توسط مبتلایان به انسداد روده علائم بیماری را تشدید می کند.
دانه بزرک می تواند فشارخون دیاستولیک را کاهش دهد. به همین علت ممکن است در افرادی که فشارخون پایینی دارند و یا بیماران مبتلا به فشارخون بالا که داروهای کاهنده فشارخون دریافت می کنند سبب افت فشارخون شود.
دانه بزرک حاوی استروژن های گیاهی است. به همین علت مصرف آن به زنان باردار یا شیرده توصیه نمی شود. همچنین این دانه ممکن است با اثر قرص های ضد بارداری و یا هورمون درمانی تداخل داشته باشد.
اگر از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین استفاده می کنید امگا ۳ می تواند احتمال خونریزی را افزایش دهد. بنابراین، از مصرف همزمان این داروها با دانه بزرک یا مکمل های امگا ۳ خودداری کنید.
پیشگیری از چاقی به کمک دانه بزرک:
نتایج تحقیق جدیدی که محققان دانمارکی و سوئدی بر روی موش های آزمایشگاهی انجام دادند نشان می‌دهد فیبر موجود در دانه بزرک در روده تخمیر شده و میکروبیوتای دستگاه گوارش (جمعیت باکتریایی دستگاه گوارش) را تحت تاثیر قرار می دهد. این فرآیند تاثیر مثبتی بر روی سلامت متابولیکی دارد. همچنین از بروز اضافه وزن و چاقی بعد از مصرف رژیم غذایی پرچرب پیشگیری می کند.
نتایج این مطالعه نشان داد در موش هایی که رژیم غذایی پرچرب دریافت کرده بودند میزان باکتری های مفید روده کمتر و میزان باکتری های مرتبط با چاقی بیشتر بود. اما در موش هایی که بذر کتان دریافت کرده بودند میزان باکتری های مفید افزایش یافته بود. همچنین در پایان مطالعه وزن آن ها به میزان کمتری بالا رفته بود.
میکروبیوتای روده هم در انسان و هم در موش به کنترل وزن و کنترل قند خون کمک می کند. رژیم غذایی یکی از مهم ترین عوامل موثر بر میکروبیوتای روده است. تغییر میکروبیوتای روده از طریق رژیم غذایی به بهبود متابولیسم (سوخت و ساز) کمک می کند.
منبع:
Tulika Arora et al. American Journal of Physiology: Endocrinology and Metabolism 2018.
