بیماری مزمن کلیه (CKD) به معنای کاهش تدریجی عملکرد کلیه است. تحقیقات جدید نشان می دهد که مصرف نوشابه و آبمیوه های مصنوعی برای سلامت کلیه ها مضر بوده و احتمال ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می دهد.
ضرورت حفظ سلامت کلیه ها:
معمولاً هر فرد سالم دارای دو کلیه است. کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده و در دو طرف ستون فقرات و زیر قفسه سینه قرار دارند. هر کلیه از طریق لوله ای به نام حالب (میزنای) به مثانه متصل می شود.
طول و عرض هر کلیه به ترتیب حدود ۱۱ و ۶ سانتی متر و تقریباً به اندازه دست مشت شده است. وزن هر کلیه در مردان به طور میانگین ۱۵۰ گرم و در زنان به طور میانگین ۱۳۵ گرم است.
خون از طریق یک سرخرگ وارد هر کلیه می شود. با عبور خون از میان میلیون ها صافی کوچک مواد زائد از خون خارج می شوند. این مواد زائد به شکل ادرار و از طریق حالب وارد مثانه شده و در آنجا جمع می شوند. بعد از پر شدن مثانه ادرار از بدن خارج می شود. خون تصفیه شده نیز از طریق سیاهرگ از کلیه ها خارج و به جریان خون باز می گردد.
در هر شبانه روز حدود ۲۰۰ لیتر مایعات توسط هر دو کلیه تصفیه می شود. ۹۸ لیتر آن به جریان خون باز می گردد. اما حدود ۲ لیتر به شکل ادرار از بدن دفع می شود.
مهم ترین وظیفه کلیه ها دفع مواد زائد، سموم و داروها از بدن است. این اندام در حفظ تعادل آب بدن و فعال کردن ویتامین D نقش دارد. همچنین هورمون هایی ترشح می کند که به تنظیم فشارخون و یا تولید سلول های قرمز خون و پیشگیری از کم خونی کمک می کنند.
بیماری کلیوی معمولاً در مراحل اولیه علامت مشخصی ندارد. به همین دلیل در اغلب موارد قبل از آن که متوجه شوید به این بیماری مبتلا شده اید بخش زیادی از عملکرد کلیه مختل شده است.
با بروز بیماری کلیوی مواد زائد و مایعات در بدن تجمع کرده و علائمی مانند تورم چشم ها، دست یا پا، خارش، خستگی و … ظاهر می شود. در این شرایط بیمار برای ادامه حیات به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا می کند. فشارخون بالا، دیابت و چاقی از جمله عواملی هستند که می توانند سلامت کلیه ها را در معرض خطر قرار دهند.
ارتباط مصرف نوشابه با بروز بیماری مزمن کلیه:
اطلاعات ما در مورد اینکه کدامیک از نوشیدنی ها خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می دهند، ناکافی است. نتایج مطالعات در مورد تاثیر نوشیدنی های مختلف بر سلامت کلیه ها ضد و نقیض است. به منظور کسب دانش بیشتر در این مورد گروهی از محققان حدود ۳ هزار زن و مرد که به مشکل کلیوی مبتلا نبودند را مورد بررسی قرار دادند.
شرکت کنندگان در این مطالعه بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ پرسشنامه ای را در مورد میزان مصرف نوشیدنی های مختلف تکمیل کردند. سپس حدود ۸ سال مورد پیگری قرار گرفتند.
طی این مدت ۶ درصد شرکت کنندگان (۱۸۵ نفر) به بیماری مزمن کلیه مبتلا شدند. نتایج نشان داد مصرف نوشابه های گازدار و آبمیوه های مصنوعی یا شیرین شده خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می دهد. در افرادی که بیشترین میزان این نوشیدنی ها را مصرف می کردند احتمال بروز بیماری کلیوی ۶۱ درصد بیشتر بود.
بیماری مزمن کلیه بدین معنا است که عملکرد کلیه ها به تدریج مختل می شود. هنگامی که بیماری مزمن کلیه پیشرفت کرد و به مراحل پایانی خود رسید مایعات و مواد زائد به طور خطرناکی در بدن تجمع پیدا می کنند.
برای بررسی عملکرد کلیه ها از شاخصی به نام نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) استفاده می شود. پزشک با استفاده از سن، جنسیت، میزان کراتینین خون و … این شاخص را تعیین می کند. هر چقدر میزان GFR کمتر باشد نشان دهنده آسیب بیشتر کلیه ها است. برای بررسی اندازه و ساختار کلیه ها نیز از روش های تصویربرداری استفاده می شود. ممکن است به منظور شناسایی علت بروز بیماری کلیوی نیز از کلیه ها نمونه برداری انجام شود.
با توجه به نتایج تحقیق فوق می توان گفت که بهترین نوشیدنی برای حفظ سلامتی آب است. آب فاقد کالری است. نوشیدن آب به حفظ سلامت جسم و روان و پیشگیری از بروز یبوست و سنگ های کلیوی کمک می کند. هر چقدر اندازه بدن بزرگتر و میزان فعالیت بدنی روزانه بالاتر باشد بدن به آب بیشتری نیاز دارد.
اجتناب از مصرف نوشیدنی های شیرین، حفظ وزن در محدوده طبیعی، درمان مناسب بیماری دیابت و فشارخون بالا، کاهش مصرف نمک و افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات در حفظ سلامت کلیه ها نقش بسزایی دارد.
منبع:
Casey M. Rebholz et al. Clinical Journal of the American Society of Nephrology 2018.
