غده تیروئید شما یک غده کوچک و پروانه ای شکل است که در انتهای ناحیه جلوی گردن شما(درست زیر بر آمدگی حنجره: Adam’s apple) واقع شده است . هورمونهای مترشحه از غده تیروئید تاثیر گسترده ای بر سلامت شما داشته و بر تمام جنبه های متابولیسم بدنتان تاثیر می گذارد. به موازات اینکه غده تیروئید تان بتواند مقادیر متناسب از هورمونهای تیروئیدی را آزاد کند عملکرد سیستم بدنتان روال طبیعی و مطلوب می یابد ولی برخی مواقع تیروئید هورمونهای کافی را تولید نمی کند که سبب اختلال در تعادل واکنشهای شیمیایی بدنتان می گردد که این حالت تحت عنوان کم کاری تیروئید شناخته می شود.
هورمونهای اصلی مترشحه از تیروئید:
غده تیروئید شما دو نوع هورمون اصلی یعنی تیروکسین (T4) و تری یدو تیرونین) (T3 را تولید می نماید. این هورمونها در تنظیم مصرف چربی و کربوهیدرات در بدن اثر دارند و نیز به کنترل درجه حرارت بدن کمک می نمایند. علاوه بر این همچنین این هورمونها در کنترل میزان ضربان های قلب دخیل هستند و در تنظیم ساخت و ساز پروتئین در بدن نیز کمک می نمایند.
غده تیروئید همچنین کلسی تونین را که در تنظیم کلسیم خون اثر دارد، را ترشح می نماید. میزان آزادسازی تیروکسین و تری یدو تیرونین تحت کنترل غده هیپوفیز و هیپوتالاموس است (ناحیه ای در انتهای مغز که به مشابه یک ترموستات و تنظیم کننده برای کل سیستم بدن می باشد). رسیدن سیگنال های هیپوتالاموس به غده هیپوفیز منجر به ترشح هورمونی تحت عنوان هورمون محرک تیروئید (TSH) می گردد و سپس TSH از غده هیپوفیز آزاد می شود و مقدار TSHآزاد شده به میزان تیروکسین و تری یدو تیرونین موجود در خون شما بستگی دارد. در نهایت غده تیروئید بر اساس مقادیر TSHدریافتی تولید هورمونهایش را تنظیم می نماید. اگر چه پروسه مذکور اغلب به خوبی کار می کند ولی برخی اوقات تیروئید در تولید مقادیر کافی از هورمونها ناتوان است .
کم کاری تیروئید ممکن است ناشی از عارضه های مختلفی به شرح زیر باشد:
بیماری اتوایمیون (تیروئید هاشیموتو):
این عارضه رایج ترین علت بیماری کم کاری تیروئید است .اختلالات اتوایمیون وقتی ظهور می کند که سیستم ایمنی شما آنتی بادی هایی را بر علیه بافت های بدنتان ترشح نماید. برخی مواقع این پروسه شامل غده تیروئید نیز می گردد. دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که چرا بدن آنتی بادی هایی را بر علیه خودش ترشح می کند و علت دقیق بیماری های اتوایمیون ناشناخته است. برخی چنین تصور می کنند که ممکن است یک ویروس یا باکتری محرک ایجاد چنین عکس العملی گردد و برخی دیگر معتقدند که ممکن است تاریخچه ژنتیکی در این امر سهیم باشد. به احتمال زیاد بیش از یک عامل در ظهور بیماری های اتو ایمیون نقش دارند و چنانچه بیماری کم کاری تیروئید اتو ایمیون ایجاد گردد آنتی بادی ها، توانایی تیروئید برای تولید مکفی هورمونها را مختل می سازند.
– درمان پر کاری تیروئید:
افرادی که بیش از حد هورمونهای تیروئیدی را تولید می نمایند ( هایپر تیروئید) اغلب به منظور کاهش و نرمال نمودن عملکرد تیروئیدشان، تحت درمان با ید رادیو اکتیو یا داروهای ضد تیروئید قرار می گیرند. برخی مواقع درمان پرکاری تیروئید می تواند منجر به ایجاد کم کاری تیروئید پایدار گردد.
– پرتودرمانی: استفاده از پرتو درمانی برای معالجه سرطانهای سر و گردن می تواند بر غده تیروئید شما اثر بگذارد و ممکن است منجر به کم کاری تیروئید گردد.
– عمل جراحی تیروئید: برداشتن تمام و یا قسمت بزرگی از غده تیروئید می تواند تولید هورمونهای تیروئیدی را کاهش داده و یا متوقف نماید، در این صورت در طول زندگی تان به مصرف هورمونهای تیروئیدی نیاز خواهید داشت.
– دارو درمانی: برخی از درمان های دارویی می توانند در توسعه کم کاری تیروئید سهیم باشند. یکی از این داروها لیتیوم است که برای درمان برخی اختلالات خاص روانی مصرف می شود. اگر دارویی مصرف می کنید در مورد اثر آن بر غده تیروئیدتان از پزشکتان سئوال نمایید.
در موارد نادرتری کم کاری تیروئید می تواند از یکی از علل زیر ناشی شود:
– بیماری مادرزادی: به طور تقریبی یک کودک در هر ۳۰۰۰ کودک متولد شده با نقص در غده تیروئید و یا بدون داشتن غده تیروئید متولد می شود. در اغلب موارد غده تیروئید به دلایل ناشناخته ای به میزان طبیعی رشد و نمو نمی یابد ولی برخی کودکان به یک نوع ارثی از این اختلال مبتلا هستند. کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید ارثی اغلب در هنگام تولد طبیعی به نظر می رسند و به همین علت است که امروزه نیازمند غربالگری تیروئید بر نوزادان تازه متولد شده هستیم.
– اختلال غده هیپوفیز: یک علت نادر مرتبط با کم کاری تیروئید نارسایی غده هیپوفیز برای تولید مقادیر کافی TSH است (که معمولا از یک تومور خوش خیم در غده هیپوفیز ناشی می شود).
– بارداری: در برخی زنان در طی دوران بارداری و یا پس از بارداری شان (کم کاری تیروئید پس از وضع حمل)، کم کاری تیروئید توسعه می یابد و اغلب بدین دلیل است که بدن آنها آنتی بادی هایی را بر علیه غده تیروئیدشان ترشح می کنند. بی توجهی به درمان کم کاری تیروئید در دوران بارداری، خطر سقط جنین، زایمان زودرس و پره اکلامپسی را افزایش می دهد. پره اکلامپسی حالتی است که منجر به یک افزایش چشم گیر در فشار خون زنان در طی ۳ ماهه آخر بارداری می گردد. این حالت همچنین می تواند تاثیرات جدی ای را بر روند رشد و تکامل جنین داشته باشد.
– کمبود ید
ید یکی از عناصر معدنی جزئی است و عمدتا در غذاهای دریایی و گیاهان دریایی و گیاهانی که در خاک ید دار و نمکهای غنی شده با ید یافت می شود. ید برای تولید هورمونهای تیروئیدی ضروری می باشد . در برخی مناطق دنیا از جمله در کشور ما کمبود ید رایج است. خوشبختانه امروزه ید اضافه شده به نمک های سر سفره و غنی کردن غذاها و نمکها با عنصر ید این مشکل را در کشورهای بسیاری برطرف کرده است.
