مکمل های دوران بارداری و ضرورت مصرف آن ها

مکمل های دوران بارداری حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن مادر در این دوران هستند. دریافت این مکمل ها احتمال بروز مشکلات مختلف را هم برای مادر و هم برای جنین در حال رشد کاهش می دهد. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به مشخصات مکمل مناسب برای دوران بارداری خواهیم پرداخت.

به اسید فولیک ویتامین B9 یا فولات نیز گفته می شود. دریافت مکمل اسید فولیک از ۱ تا ۳ ماه قبل از بارداری احتمال بروز نقص لوله عصبی را در جنین کاهش می دهد.

لوله های عصبی ساختارهای جنینی هستند که سرانجام ستون فقرات و مغز جنین را تشکیل می دهند. نقص لوله عصبی سبب بروز عوارض جدی در قسمت ستون فقرات و مغز می شود. یکی از این عوارض اسپینا بیفیدا نام دارد که در مبتلایان به آن قسمت هایی از ستون فقرات به خوبی شکل نمی گیرد. به همین علت برآمدگی یا بازشدگی بر روی ستون فقرات مشاهده می شود.

اسید فولیک به ساخت گلبول های قرمز در بدن مادر کمک کرده و احتمال ابتلا به کم خونی را کاهش می دهد. کم خونی مادر در دوران بارداری می تواند سبب کم وزنی نوزاد در زمان تولد، تولد نوزاد نارس و کم خونی شیرخوار شود.

علاوه بر اسید فولیک دریافت کافی سایر مواد مغذی نیز برای مادران باردار یا شیرده از اهمیت زیادی برخوردار است. این مواد مغذی عبارتند از:

• آهن: میزان نیاز به آهن در دوران بارداری تقریباً ۲ برابر افزایش می یابد. آهن به ساخت گلبول های قرمز خون کمک می کند. اگر مادر باردار آهن کافی دریافت نکند به کم خونی فقر آهن مبتلا می شود.

• روی: به تقویت سیستم ایمنی بدن و ساخت پروتئین ها، تقسیم شدن سلول ها و ساخت DNA برای سلول های جدید  کمک می کند.

• ویتامین B12: به ساخت گلبول های قرمز خون و سلول های عصبی کمک می کند. این ویتامین در عملکرد صحیح سلول های عصبی نیز نقش دارد.

• کلسیم و ویتامین D: هر دوی این مواد مغذی به ساخت استخوان ها و دندان های جنین کمک می کنند. ویتامین D برای سلامت چشم ها و پوست ضروری است. کلسیم احتمال ابتلا به پره اکلامپسی (مسمومیت دوران بارداری) را کاهش می دهد.

• ویتامین A: این ویتامین به رشد و تمایز سلول ها و تکامل بینایی کمک می کند. هم دریافت ناکافی و هم دریافت بیش از حد ویتامین A برای مادران باردار مضر است. دریافت بیش از ۱۰۰۰۰ واحد بین المللی (۳۰۰۰ میکروگرم) ویتامین A در روز می تواند سبب ناهنجاری در جنین و آسیب استخوانی یا کبدی شود.

• ویتامین B6: این ویتامین به تکامل شناختی، متابولیسم گلوکز (قند)، عملکرد سیستم ایمنی بدن و تولید سلول های خونی کمک می کند. ویتامین B6 احتمال بروز تهوع را در دوران بارداری کاهش می دهد.

• ید: این ماده معدنی برای تکامل سیستم اعصاب مرکزی، مغز و سیستم اسکلتی ضروری است. کمبود شدید ید در دوران بارداری سبب کاهش رشد جنین، نقص در تکامل سیستم عصبی و سقط جنین می شود.

انواع مکمل های مخصوص دوران بارداری در داروخانه ها موجود است. با توجه به نیازهای هر مادر باردار، سن و رژیم غذایی وی می توان از یکی از این مکمل ها استفاده کرد. به طور کلی، میزان نیاز به مواد مغذی مختلف برای زنان باردار بالای ۱۹ سال عبارتست از:

• قبل از بارداری حداقل ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک، در دوران بارداری 600 میکروگرم و در دوران شیردهی ۵۰۰ میکروگرم اسید فولیک مورد نیاز است.

• ویتامین B12 به میزان ۲/۶ میکروگرم

• آهن به میزان ۲۷ میلی گرم

• کلسیم به میزان ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ میلی گرم

• ویتامین D به میزان ۶۰۰ واحد بین المللی

• روی به میزان ۱۱ میلی گرم

• ویتامین A به میزان ۷۷۰ میکروگرم

• ویتامین B6 به میزان ۱/۹ میلی گرم

• ید به میزان ۲۲۰ میکروگرم

مواد مغذی مختلفی در برخی از مکمل های دوران بارداری یافت می شوند که ممکن است اطلاعات محققان و متخصصان در مورد ضرورت مصرف آن ها در دوران بارداری اندک باشد. یکی از این مواد مغذی اسید چرب امگا ۳ است که به ساختار غشاهای سلولی به خصوص در مغز و شبکیه چشم کمک می کند.

میزان نیاز زنان بالای ۱۴ سال به این اسید چرب ۱/۱ گرم در روز است. در حالی که زنان باردار و زنان شیرده به ترتیب به ۱/۴ و ۱/۳ گرم امگا ۳ نیاز دارند.

مطالعه ای که سال ۲۰۱۵ میلادی انجام شد نشان داد مصرف مکمل امگا ۳ فواید اندکی برای مادر و جنین دارد. بنابراین، به نظر می رسد اگر در رژیم غذایی اسید چرب امگا ۳ به میزان کافی وجود داشته باشد دریافت مکمل آن در این دوران ضروری نیست.

ماهی منبع خوب امگا ۳ به شمار می رود. اما برخی از گونه های ماهی حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند که ممکن است سبب بروز ناهنجاری در جنین شود. بنابراین، زنان باردار باید از ماهی هایی که کمترین میزان جیوه را دارند استفاده کنند. اسید چرب امگا ۳ در دانه چیا و گردو نیز وجود دارد.

معمولاً مکمل های دوران بارداری حاوی ویتامین C و ویتامین E هستند. این ویتامین ها خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و از بدن در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می کنند. دریافت مناسب این دو ویتامین در دوران بارداری احتمال ابتلا به پره اکلامپسی را کاهش می دهد.

زنان باردار باید ۸۰ تا ۸۵ میلی گرم در روز ویتامین C دریافت کنند. میزان نیاز زنان شیرده نیز ۱۱۵ تا ۱۲۰ میلی گرم در روز است. در دوران بارداری و شیردهی باید روزانه به ترتیب ۱۵ و ۱۹ میلی گرم ویتامین E دریافت شود.

طبق توصیه وزارت بهداشت دریافت مکمل اسید فولیک باید از ۱ تا ۳ ماه قبل از بارداری شروع شده و تا پایان ماه ۴ بارداری ادامه پیدا کند. از پایان ماه ۴ بارداری نیز باید مصرف مکمل مولتی ویتامین و مکمل آهن شروع شود.

اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید باید در مورد زمان مصرف مکمل های دوران بارداری و نوع مکمل مناسب با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.