در حال حاضر حدود ۲۲۴ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند. به عبارت دیگر، از هر ۱۱ نفر ۱ نفر به دیابت مبتلا است. ابتلا به این بیماری هر سال سبب مرگ بیش از ۷ میلیون نفر می شود. عوارض دیابت موجب بروز ناتوانی های جسمی و مرگ در این بیماران می شود.
عوارض دیابت چیست؟
عوارض دیابت اندام های مختلف بدن را درگیر می‌کند. کنترل مناسب قند خون به کمک سبک زندگی سالم، تغذیه و ورزش در پیشگیری از بروز این عوارض موثر است.
قلب اندام مهمی است که درگیر عوارض دیابت می‌شود. شیوع سکته قلبی در افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با سایر افراد ۲ تا ۴ برابر بیشتر است. بسیاری از این بیماران با فشارخون بالا و بیماری قلبی دست به گریبان هستند.
کلیه ها نیز از آسیب ناشی از قند خون بالا در امان نمی مانند. اگر در افراد مبتلا به دیابت قند خون به خوبی کنترل نشود دفع پروتئین در ادرار و در موارد شدیدتر نارسایی کلیه رخ می دهد.
یکی از مشکلات رایج در بیماران مبتلا به دیابت ابتلا به آب مروارید (کاتاراکت) و آسیب شبکیه چشم است. اگر قند خون کنترل نشود ممکن است شبکیه چشم خونریزی کند.
سایر عوارض دیابت را می‌توان در مغز و پوست مشاهده کرد. انسداد عروق خونی در مغز احتمال بروز سکته مغزی را در این بیماران افزایش می دهد. قند خون بالا در بروز عفونت های قارچی پوست، تغییر رنگ پوست و نازک شدن یا ترک خوردن آن نقش دارد.
“نوروپاتی دیابتی” یکی از عوارض دیابت است که در مبتلایان به آن به علت قند خون بالا اعصاب محیطی آسیب می بینند. آسیب این اعصاب در اغلب بیماران ۱۰ تا ۲۰ سال پس از ابتلا به دیابت مشاهده می شود.
آسیب اعصاب محیطی سبب تاخیر در تخلیه معده، احساس سنگینی معده، تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست و بی اختیاری یا احتباس ادرار می شود. در این مقاله به موضوع نوروپاتی دیابتی و نقش تغذیه، ورزش و سایر عوامل در پیشگیری از بروز آن می پردازیم.
تغذیه، ورزش و سلامت اعصاب در مبتلایان به دیابت:
آسیب عصبی که اصطلاحاً نوروپاتی نامیده می شود یکی از عوارض دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ است. در مبتلایان به این عارضه اعصاب موجود در پاها و دست ها درگیر شده و علائمی مانند سوزن سوزن شدن، سوزش، درد و حتی بی حسی بروز می کند.
اگر بیمار مبتلا به دیابت به اضافه وزن، فشارخون بالا و افزایش تری‌گلیسرید خون مبتلا باشد شانس ابتلای وی به نوروپاتی دیابتی بیشتر است. به بیماران مبتلا به دیابت توصیه می شود با رعایت نکات زیر خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهند:
۱- کنترل قند خون: بالا بودن قند خون سبب آسیب اعصاب و عروق خونی کوچک می شود. حفظ قند خون در محدوده طبیعی خطر ابتلا به نوروپاتی دیابتی را کاهش می دهد.
۲- ورزش: فعالیت بدنی متوسط می تواند بروز این عارضه را به تاخیر اندازد. بهتر است حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت بدنی انجام شود. اگر قبلاً بی تحرک بوده اید فعالیت خود را با پیاده روی شروع کرده و به تدریج مدت زمان آن را افزایش دهید.
۳- سیگار: مصرف سیگار سبب می شود اکسیژن کافی در اختیار اعصاب و عروق خونی قرار نگیرد. همچنین سیگار با تولید رادیکال های آزاد سبب آسیب سلول ها و بروز التهاب بدن می شود.
۴- تغذیه: مصرف میوه، سبزی، غلات کامل، لبنیات کم چرب و ماهی هم برای افراد سالم و هم برای بیماران مبتلا به دیابت سودمند است. پیروی از یک رژیم غذایی سالم در پیشگیری از عوارض دیابت و حفظ سلامت اعصاب و عروق خونی و همچنین کنترل وزن و کنترل قند خون نقش بسزایی دارد.
۵- ویتامین ها: در افرادی که به کمبود ویتامین D و ویتامین B12 مبتلا هستند احتمال ابتلا به نوروپاتی دیابتی بیشتر است.
ویتامین D توسط نور خورشید در پوست ساخته می شود. این ویتامین در ماهی، زرده تخم مرغ، لبنیات غنی شده با ویتامین D و مکمل ها نیز یافت می شود. از منابع غذایی حاوی ویتامین B12 می توان به ماهی و گوشت قرمز کم چرب اشاره کرد.
۶- مکمل ها: برخی تحقیقات نشان داده اند که مصرف مکمل آنتی اکسیدان هایی مانند آلفا- لیپوئیک اسید (ALA) و استیل- ال- کارنیتین می تواند به حفظ و ترمیم اعصاب کمک کند. در مورد این یافته ها باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
از آنجاکه دریافت هر نوع مکمل ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد از مصرف خودسرانه آن ها خودداری کنید.
۷- مراقبت از پاها: آسیب اعصاب در ناحیه پاها ممکن است سبب شود بیماران آسیب های وارد آمده به این اندام را دیرتر متوجه شوند. بنابراین، به سلامت پاهای خود اهمیت دهید. پابرهنه راه نرفته و از کفش مناسب استفاده کنید. همیشه یک جفت جوراب نخی تمیز بپوشید. هر روز پاهای خود را از نظر وجود زخم و یا سایر آسیب‌ها بررسی کنید.
