مصرف زیاد غذاها و نوشیدنی های شیرین برای سلامتی مضر است. اما این موضوع برای مبتلایان به دیابت و افرادی که می خواهند وزن کم کنند از اهمیت بیشتری برخوردار است. استفاده از قندهای مصنوعی یا قندهای رژیمی که به آن ها جایگزین های قند نیز گفته می شود می تواند کربوهیدرات دریافتی را کاهش داده و به کاهش قند خون و کاهش وزن کمک کند.
امروزه انواع جایگزین های قند معرفی شده که برخی از آن ها بدون کالری و برخی دیگر حاوی کالری هستند و تاثیر آن ها بر قند خون با یکدیگر متفاوت است.
آن دسته از جایگزین های قند که فاقد کالری یا بسیار کم کالری هستند قند خون را افزایش نداده و در مقایسه با قند و شکر معمولی صدها یا هزاران برابر شیرین تر هستند. با این حال، حتی اگر از جایگزین های قند استفاده می کنید باید حد تعادل را در مصرف آن ها رعایت کنید. زیرا مشخص شده قندهای مصنوعی پاسخ مغز را به شیرینی تغییر داده و تمایل شما را برای مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین افزایش می دهند. به عبارت دیگر، هدف اصلی باید کاهش مصرف تمام قندها و شیرین کننده ها (قندهای رژیمی و غیررژیمی) در رژیم غذایی روزانه باشد.
آشنایی با انواع جایگزین های قند:
۱- سوکرالوز: معروف ترین جایگزین قند
سوکرالوز در مقایسه با قند معمولی ۶۰۰ برابر شیرین تر بوده و تاثیری بر روی قند خون ندارد. سوکرالوز به مقدار بسیار کمی توسط بدن جذب می شود. نتایج مطالعه ای که سال ۲۰۱۶ منتشر شد نشان داد که سوکرالوز رایج ترین قند مصنوعی است که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد.
با توجه به دستورالعمل های فعلی از سوکرالوز می توان روزانه حداکثر به میزان ۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استفاده کرد.
۲- ساخارین: قدیمی ترین قند مصنوعی
ساخارین فاقد کالری است و میزان شیرینی آن در مقایسه با قند معمولی ۳۰۰ تا ۵۰۰ برابر بیشتر است. در گذشته اعتقاد بر این بود که ساخارین احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. منشاء این هشدار مطالعاتی است که بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده است. مطالعات دیگری که بعدها انجام شد نشان داد ساخارین سرطان زا نیست.
با توجه به دستورالعمل های فعلی از ساخارین می توان روزانه حداکثر به میزان ۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استفاده کرد.
۳- آسپارتام: شیرین کننده کم کالری
آسپارتام در مقایسه با قند معمولی ۲۰۰ برابر شیرین تر است. این شیرین کننده بسیار کم کالری است. در حالی که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از آسپارتام را بی خطر می داند در برخی مطالعات نتایج ضد و نقیضی مشاهده شده است.
در برخی مطالعات حیوانی مصرف این شیرین کننده با سرطان خون، لنفوم، سرطان سینه و میگرن مرتبط دانسته شده است. با این حال، انجمن سرطان آمریکا اعلام کرده که سازمان های نظارتی در ایالات متحده و اروپا استفاده از آسپارتام را بی ضرر می دانند.
مقدار مجاز مصرف آسپارتام حداکثر ۵۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است. بیماران مبتلا به فنیل کتونوری (PKU) که نمی توانند فنیل آلانین موجود در آسپارتام را تجزیه کنند نباید از این جایگزین قند استفاده کنند.
۴- استویا: یک شیرین کننده طبیعی
گلیکوزیدهای استویول شیرین کننده ای هستند که از برگ های گیاه استویا گرفته می شوند. استویا به عنوان یک شیرین کننده فاقد کالری در تهیه غذاها و نوشیدنی ها مورد استفاده قرار می گیرد. تاثیر استویا بر روی قند خون بسیار ناچیز است. از استویا می توان روزانه حداکثر ۴ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استفاده کرد.
۵- قندهای الکلی: شیرین کننده کم کالری
قندهای الکلی یا پلی اول ها از میوه ها و سبزیجات به دست آمده و چون حاوی مقداری کربوهیدرات هستند قند خون را تحت تاثیر قرار می دهند. قندهای الکلی که در تهیه دسرها، آبنبات ها و آدامس های بدون قند استفاده می شوند عبارتند از: گزیلیتول، سوربیتول، مانیتول و ایزومالت.
اگرچه قندهای الکلی نسبتاً کم کالری هستند اما به علت اثر ملینی که دارند ممکن است در برخی افراد سبب بروز عوارضی مانند سوء هاضمه، نفخ و اسهال شوند. بنابراین، بر روی برچسب محصولات حاوی سوربیتول و مانیتول باید ذکر شود که مصرف زیاد آن ها همانند ملین عمل می کند.
مشکلات گوارشی که به دنبال مصرف قندهای الکلی ایجاد می شود بدین علت است که این قندها به طور کامل توسط دستگاه گوارش جذب نمی شوند. قندهای جذب نشده با ورود به روده بزرگ توسط باکتری های روده تخمیر شده و گاز تولید می کنند.
۶- آسه سولفام پتاسیم: مورد استفاده در نوشابه های رژیمی
آسه سولفام پتاسیم یا Ace-K در مقایسه با قند معمولی ۲۰۰ برابر شیرین تر است. این قند در نوشابه های رژیمی یافت می شود. از آسه سولفام پتاسیم می توان روزانه حداکثر ۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استفاده کرد.
