درمان چاقی به کمک تغییرات رفتاری – میان وعده ها

همان طور که می‌دانیم شیوع چاقی و اضافه وزن در طی دهه‌های اخیر افزایش یافته است. شروع اضافه وزن در برخی از افراد از دوران کودکی و نوجوانانی و در برخی دیگر در دوران بزرگسالی است. گاهی اوقات نیز افزایش وزن بی‌رویه در دوران بارداری یا رژیم شیردهی بسیار پرکالری می‌توانند محرک بروز اضافه وزن باشند.

اهمیت پیشگیری از بروز این بیماری به دلیل تاثیر آن بر ابعاد دیگر سلامت و نیز کیفیت زندگی غیرقابل انکار می باشد. چاقی احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند دیابت، بیماری قلبی، کبد چرب و … را افزایش می‌دهد (اگر به دیابت مبتلا هستید می‌توانید از رژیم دکتر فرشچی برای دیابتی‌ها استفاده کنید تا ضمن درمان چاقی قند خون‌تان نیز کنترل شود. شما عزیزان می‌توانید به منظور دریافت رژیم غذایی کاهش وزن و یا رژیم مخصوص دیابت در دوره‌های رژیم حضوری، رژیم اینترنتی و یا رژیم آنلاین (VIP) نوین دایت شرکت کنید).

متخصصین تغذیه معتقدند که درمان چاقی به کمک تغییرات رفتاری در کاهش انرژی دریافتی و نیز افزایش سوخت و ساز موثر است.

درمان چاقی به کمک تغییرات رفتاری:

مطالعات متعدد نشان داده اند که در طی دهه های اخیر حجم مواد غذایی و نیز میزان انرژی موجود در آن افزایش یافته که همین موضوع، افزایش وزن به وجود آمده در جوامع امروزی را توجیه می نماید. بر اساس مطالعات به عمل آمده افزایش بین ۱۵۰-۳۰۰ کیلوکالری در روز برای بروز این میزان چاقی در جامعه کفایت می نماید(۱). همانطور که می دانیم این میزان انرزی مازاد در روز رقم بالایی نیست و خیلی از اوقات مغفول می ماند. با توجه به تقسیم مواد غذایی به مواد غذایی اصلی که معمولا در وعده های اصلی سرو می شود و نیز اسنکها و یا تنقلات این سوال به وجود می آید که کدامیک بیشترین تاثیر را در افزایش بی رویه وزن در دهه های اخیر داشته است؟

نقش میان وعده‌ها در افزایش وزن:

متخصصین تغذیه اعتقاد دارند که اسنکها و یا تنقلات که شامل نوشابه، آبمیوه ها و و نیز مواد غذایی جامد می باشند در این شیوع بی رویه چاقی اهمیت ویژه ای داشته اند. مطالعات حاکی از آنند که در بعضی از جوامع بیش از ۲۰ درصد انرژی دریافتی روزانه از نوشابه و آبیموه های صنعتی است (۲)، که بر همین اساس شواهدی وجود دارد که شیوع بی رویه چاقی در سالهای اخیر را مرتبط با همین افزایش مصرف نوشابه ها می داند (۳).

این نکته قابل ذکر است که میزان مواد غذایی که ما استفاده می کنیم به شریط بیولوژیک و نیز اجتماعی بستگی دارد.  با کاهش قند خون و نیز انقباضات بوجود آمده در معده ما با احساس گرسنگی شروع به خوردن می کنیم.  مطالعات نشان داده اند که تغییرات هورمون گرلین نیز در احساس گرسنگی ما تاثیرگذار است. ما همچنین در ساعات ویژه ای از روز بنا بر شرایط اجتماعی در محل کار و یا زندگی از مواد غذایی استفاده می کنیم، که این همان ساعات صبحانه، نهار، شام و نیز میان وعده هاست.

جالب است که بدانید کیفیت مواد غذایی نیز بر میزان انرژی روزانه دریافتی ما تاثیرگذار است. استفاده فراوان از فست فودها که امروزه در زندگی ما رایج است در شیوع چاقی بی رویه امروزی تاثیرگذار بوده است، به طوری که بر اساس مطالعات انجام شده ، استفاده از فست فود میزان انرژی روانه را بیش از ۱۵۰ کیلو کالری افزایش می دهد (۴). بر این اساس تغییرات رفتاری در میزان انرژی دریافتی روزانه،  اعم از کاهش از استفاده از نوشابه ها و آبمیوه ها و نیز کاهش مصرف فست فود می تواند تاثیر قابل توجهی در پیشگیری و درمان چاقی داشته باشد.

یکی دیگر از تغییرات رفتاری که در کنترل دریافت مواد غذایی پیشنهاد می شود کاهش تنوع  مواد غذایی بویژه اسنکها و تنقلات است، چرا که به طور تئوری عدم علاقه به مواد غذایی ناشی از تکرار یک نوع ماده غذایی، حجم انرژی دریافتی را کاهش می دهد. بر همین اساس یک پیشنهاد می تواند استفاده از اسنک و یا تنقلات یکسان باشد تا با کاهش علااقه به خوردن یک ماده غذایی، میزان اشتها به غذا و حجم انرژی دریافتی روزانه کاهش یابد. اما نکته قابل توجه آنست  که بر اساس مطالعه ای که اخیرا انجام شده حجم دریافت مواد غذایی پس از داشتن یک نوع تنقلات ثابت در طی یک دوره زمانی ۱۴ روزه در افراد با وزن طبیعی کاهش می بابد، ولی این استراتژی در افراد چاق جوابگو نیست (۵). بر همین اساس عدم تنوع در اسنک دریافتی در پیشگیری از چاقی موثر بوده، اما در درمان افراد چاق تاکتیک قابل قبولی نمی باشد. یافتن دلیل اصلی این پدیده، نیاز به مطالعات آتی دارد ولی به نظر می آید که افراد چاق تفاوتی بین خواستن و نیز دوست داشتن یک ماده غذایی قائل نیستند و خیلی از اوقات بدون ضرورت از مواد غذایی استفاده می کنند.

استراتژی دیگر رفتاری که در کاهش دریافت انرژی روزانه می تواند موثر واقع گردد، استفاده روزانه از آب به میزان کافی است. در مطالعه ای که بر روی کودکان دبستانی در آلمان انجام گرفته نشان داده شد که ریسک ابتلا به چاقی با افزایش مصرف آب روزانه به میزان ۳۲ در صد کاهش می بابد(۶). بر همین اساس مصرف منظم آب روزانه می تواند در پر نمودن معده و عدم استفاده از مواد غذایی تاثیرگذار باشد.

به عنوان نتیجه گیری باید اذعان نمود که درمان چاقی فقط صرف توجه به کالری دریافتی یک نوع ماده غذایی نمی باشد، بلکه تغییرات رفتاری در میزان غذایی که ما در طی روز دریافت می کنیم موثر است. در این بین محدود نمودن مصرف میان وعده‌ها و تنقلات پرکالری به ویژه نوشابه ها، فست فودها و نیز دریافت آب کافی روزانه از استراتژیهای موثر در کاهش وزن می باشد. استفاده از اسنکهای غذایی ثابت در پیشگیری از چاقی می تواند تاثیرگذار باشد ولی شواهد علمی در حال حاضر نشان داده اند که این تاکتیک در کنترل اشتهای افراد چاق موثر نمی باشد.

منابع:

1. Centers for Disease Control and Prevention. Trends in intake of energy and macronutrients—United States, 1971–۲۰۰۰. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2004;53:80–۲.
2. Duffey KJ, Popkin BM. Shifts in patterns and consumption of beverages between 1965 and 2002. Obesity (Silver Spring) 2007;15:2739–۴۷
3. Vartanian LR, et al.. Effects of soft drink consumption on nutrition and health: a systematic review and meta-analysis. Am J Public Health 2007;97:667–۷۵
4. Paeratakul S, et al. Fast-food consumption among US adults and children: dietary and nutrient intake profile. J Am Diet Assoc 2003;103:1332–۸.
5. Temple JL, et al.Differential effects of daily snack food intake on the reinforcing value of food in obese and nonobese women. Am J Clin Nutr 2009;90:304–۱۳
6. Muckelbauer R,et al.Promotion and provision of drinking water in schools for overweight prevention: Randomized, controlled cluster trial. Pediatrics 2009;123:e661–۷