یک بیمار مبتلا به دیابت علاوه بر مصرف دارو یا تزریق انسولین باید از یک رژیم غذایی سالم پیروی کند تا موفق به کنترل قند خون خود شود. رژیم دکتر فرشچی برای دیابتی‌ها تمام ویژگی‌های لازم برای این بیماران را در برمی‌گیرد. در این مقاله به مهم‌ترین نکات در مورد کنترل قند خون و تغذیه سالم می‌پردازیم.
دریافت رژیم درمانی نوین – دکتر فرشچی
ممکن است این پرسش ایجاد شود که دیابت دقیقاً چیست و رژیم غذایی این بیماران باید چگونه باشد؟
آشنایی با بیماری دیابت
گلوکز (قند) منبع اصلی انرژی برای سلول‌های بدن محسوب می‌شود. گلوکز مورد نیاز بدن از دو منبع شامل غذاهایی که مصرف می‌کنیم و کبد تامین می‌شود.
بعد از صرف غذا قند موجود در خوراکی‌ها در روده جذب شده و وارد جریان خون می‌شود. مقداری از این قند به کمک هورمون انسولین که از پانکراس (لوزالمعده) ترشح می‌شود وارد سلول‌های بدن می‌شود تا انرژی مورد نیاز آن‌ها را تامین کند.
قند اضافی موجود در خون به کبد رفته و به شکل گلیکوژن ذخیره می‌شود. زمانی که فرد به غذا دسترسی ندارد گلیکوژنی که در کبد ذخیره شده آزاد می‌شود تا قند خون در محدوده طبیعی باقی مانده و افت قند خون رخ ندهد.
اگر پانکراس قادر به تولید هورمون انسولین نباشد یا بدن نتواند از این هورمون به صورت بهینه استفاده کند، فرد به دیابت مبتلا می‌شود. در این بیماران قند خون به بالاتر از حد طبیعی می‌رسد.
در کشوری مانند ایالات متحده حدود ۷ تا ۸ درصد افراد به بیماری دیابت مبتلا هستند. آمارها در مورد ایران نشان می‌دهد که در ۱۴ تا ۲۳ درصد افراد بالای ۳۰ سال دیابت یا اختلال تحمل گلوکز (IGT) مشاهده می‌شود. در شهر تهران حدود ۵ تا ۶ درصد افراد ۳ تا ۶۹ ساله به این بیماری مبتلا هستند.
بیماری دیابت به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در مبتلایان به دیابت نوع ۱ بدن نمی‌تواند انسولین تولید کند. این نوع دیابت معمولاً یک بیماری خودایمنی بوده و به علت حمله سیستم ایمنی به سلول‌های ترشح کننده انسولین در پانکراس رخ می‌دهد.
دیابت نوع ۱ اغلب کودکان و جوانان را درگیر می‌کند، اما در بزرگسالان نیز مشاهده شده است. در این بیماران به منظور کنترل قند خون نیاز به تزریق انسولین وجود دارد. زیرا باید عدم تولید انسولین در بدن جبران شود.
اگر دیابت دارید نگران اضافه وزن خود نباشید!
برخی تحقیقات، از جمله تحقیقی که در مجله Diabetologia منتشر شده، نشان داده‌اند که تغذیه شیرخوار با شیر مادر می‌تواند احتمال بروز دیابت نوع ۱ را کاهش دهد. به گفته محققان احتمالاً برخی ترکیبات موجود در شیر مادر نقش حفاظتی در برابر اختلالات خودایمنی دارند.
در مبتلایان به دیابت نوع ۲ حساسیت به انسولین کاهش پیدا می‌کند. در این وضعیت که به آن “مقاومت به انسولین” گفته می‌شود انسولین در بدن تولید می‌شود، اما بدن نمی‌تواند از آن برای کنترل قند خون استفاده کند.
علت دقیق مقاومت به انسولین مشخص نیست، اما سبک زندگی نادرست مانند رژیم غذایی ناسالم، نداشتن فعالیت بدنی و چاقی در بروز آن نقش دارند. کلسترول بالا، فشارخون بالا، سابقه ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و سابقه ابتلا به دیابت بارداری احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را بالا می‌برد.
بیش از ۹۰ درصد موارد ابتلا به این بیماری از نوع دیابت نوع ۲ است. بیشتر مبتلایان به این بیماری بالای ۴۰ سال هستند، اگرچه به علت تغییر سبک زندگی مواردی از ابتلای کودکان و نوجوانان نیز مشاهده شده است. این امر اهمیت کنترل قند خون و تغذیه سالم را نشان می‌دهد.
معمولاً بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ در مراحل اولیه نیازی به تزریق انسولین نداشته و با مصرف دارو، کنترل وزن، فعالیت بدنی منظم و پیروی از رژیم غذایی مناسب قادر به کنترل قند خون خود خواهند بود.
اما علاوه بر این ۲ نوع دیابت، نوع دیگری از این بیماری وجود دارد که در دوران بارداری رخ داده و تحت عنوان “دیابت بارداری” شناخته می‌شود.
در دوران بارداری به تدریج با بزرگ شدن جفت و افزایش ترشح هورمون‌ها از آن مقاومت به انسولین رخ داده و سرانجام قند خون بالا می‌رود. اگر قند خون در این دوران کنترل نشود سلامت مادر و جنین در معرض خطر قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، ۵ تا ۱۰ درصد افراد مبتلا به دیابت بارداری بعد از زایمان به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند.
آمارها نشان می‌دهد که بیشتر افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود مطلع نیستند. این بیماری، به خصوص نوع ۱ آن، می‌تواند با علائمی مانند تشنگی شدید، تکرر ادرار، کاهش وزن ناخواسته و … مشخص شود. برای تائید ابتلا به دیابت از آزمایش خون استفاده می‌شود.
توصیه می‌شود تمامی افراد بالای ۴۵ سال هر ۳ سال یک بار قند خون خود را با استفاده از آزمایش خون بررسی کنند. افراد مبتلا به اضافه وزن یا چاقی، مبتلایان به PCOS و زنان با سابقه ابتلا به دیابت بارداری بهتر است از سنین پایین‌تر اقدام به اندازه‌گیری قند خون خود نمایند.
در یک فرد سالم باید قند خون ناشتا (FBS) کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) و قند خون ۲ ساعت پس از صرف غذا کمتر از mg/dL 140 باشد.
اگر قند خون ناشتا mg/dL 125 – ۱۰۰ یا قند خون ۲ ساعته mg/dL 199- 140 باشد فرد به پیش دیابت (پردیابت) و اگر قند خون ناشتا mg/dL 126≤ یا قند خون ۲ ساعته mg/dL 200≤ باشد به دیابت مبتلا است.
مرحله پیش دیابت، مرحله‌ای است که قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما افزایش آن به قدری نیست که تشخیص دیابت برای فرد داده شود. اگر مبتلایان به پردیابت سبک زندگی خود را اصلاح نکرده و در صورت لزوم وزن خود را کاهش ندهند با گذشت زمان به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند.
دریافت رژیم دکتر فرشچی برای دیابتی ها
رژیم دکتر فرشچی برای دیابتی ها – رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به دیابت
اگر در بیماران مبتلا به دیابت قند خون کنترل نشود با گذشت زمان عوارضی مانند بیماری قلبی – عروقی (CVD)، نارسایی کلیوی، مشکلات بینایی و قطع عضو اتفاق می‌افتد.
اگرچه بسیاری از مبتلایان به این بیماری برای کنترل قند خون نیاز به تزریق انسولین یا مصرف دارو دارند، اما بدون پیروی از رژیم غذایی مناسب کنترل بیماری به راحتی میسر نخواهد شد. تحقیقات مختلف نشان دهنده ارتباط قابل توجه کنترل قند خون و تغذیه سالم بوده‌اند. تغذیه سالم نقش مهمی در کاهش روند پیشرفت بیماری و پیشگیری از بروز عوارض ناشی از آن دارد.
بیماران مبتلا به دیابت باید از تمامی گروه‌های غذایی شامل نان و غلات، میوه‌ها، سبزیجات، گوشت و حبوبات و لبنیات به میزان کافی مصرف کنند تا هم انرژی مورد نیاز بدن و هم مواد مغذی مورد نیاز تامین شود.
رژیم غذایی این بیماران باید حاوی ۳ وعده غذای اصلی و ۲ تا ۳ میان وعده باشد. صرف وعده‌های غذایی در ساعات مشخص و منظم به کنترل اشتها و کنترل قند خون کمک می‌کند. حذف وعده‌های غذایی می‌تواند سبب گرسنگی، افت قند خون به ویژه در بیمارانی که انسولین تزریق می‌کنند و تغییر خلق و خو شود.
یکی از مشکلات مبتلایان به دیابت گاستروپارزی یا فلج معده است. آسیب عصب واگ به علت افزایش قند خون می‌تواند سبب افزایش زمان تخلیه معده و بروز علائمی مانند سوزش سر دل، تهوع و احساس پری معده شود. افزایش تعداد وعده‌ها به ۶ وعده کوچک در طی روز و اجتناب از خوابیدن بعد از صرف غذا در رفع این اختلال موثر است.
شیوه پخت مواد غذایی نیز برای این بیماران بسیار مهم است. بهتر است مصرف غذاهای سرخ کرده کاهش یافته و غذاها به روش بخارپز، آبپز، گریل و کبابی و به کمک مقدار کمی روغن گیاهی مایع تهیه شوند. همچنین به جای نمک از انواع سبزیجات معطر و ادویه‌ها برای طعم‌دار کردن آن‌ها استفاده شود.
صبحانه یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی است. مصرف صبحانه حس سیری را تحریک و از ریزه‌خواری در طی روز و در نتیجه افزایش وزن و به دنبال آن بالا رفتن قند خون پیشگیری می‌کند. همچنین مانع افت قند خون در ابتدای روز می‌شود.
توصیه کلی آن است که در وعده صبحانه از مواد غذایی حاوی فیبر مانند نان سبوس‌دار، جو دوسر و سبزیجات و غذاهای حاوی پروتئین مانند حبوبات، تخم‌مرغ و انواع پنیر و شیر کم چرب استفاده شود. به منظور کنترل بهتر قند خون شیرین کردن چای یا قهوه با شکر و همچنین مصرف آبمیوه توصیه نمی‌شود.
علاوه بر نوع غذای مصرفی، زمان صرف صبحانه نیز مهم است. تحقیقی که در سال ۲۰۱۸ در مجله Diabetic Medicine منتشر شد نشان داد که صرف صبحانه قبل از ساعت ۸:۳۰ صبح احتمال چاقی را در مبتلایان به دیابت نوع ۲ کاهش می‌دهد.
یکی از مشکلات شایع در میان مبتلایان به دیابت نوع ۲ ابتلا به اضافه وزن و چاقی است. کم کردن وزن به افزایش حساسیت به انسولین، کاهش چربی تجمع یافته در کبد و کاهش تری‌گلیسرید خون کمک می‌کند.
با توجه به نتایج مطالعه منتشر شده در مجله Cell Metabolism بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ که همزمان به چاقی نیز مبتلا هستند اگر در برنامه‌های کاهش وزن شرکت کنند قادر خواهند بود که قند خون خود را بهتر کنترل نمایند.
نتایج تحقیق دیگری که در سال ۲۰۱۶ بر روی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ انجام شد نشان داد که تغذیه سالم می‌تواند به درمان چاقی و کاهش HbA1c (میانگین قند خون طی ۲ تا ۳ ماه گذشته) کمک کند.
کنترل قند خون و تغذیه سالم: غذاهای مناسب برای مبتلایان به دیابت
۱- ماده‌ای که همواره به وجود آن در رژیم غذایی دیابتی‌ها توصیه می‌شود فیبر است. بعد از مصرف غذاهای حاوی فیبر در مقایسه با غذاهای فاقد آن قند خون با سرعت کمتر و به میزان کمتری بالا می‌رود. فیبر به کاهش اشتها، کاهش کلسترول خون و رفع مشکل یبوست نیز کمک می‌کند.
از منابع غذایی حاوی فیبر می‌توان به انواع حبوبات، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل اشاره کرد. به عنوان مثال، هر لیوان عدس پخته ۱۵ گرم، هر لیوان لوبیاقرمز پخته ۱۳ گرم، هر لیوان بروکلی خام و خرد شده ۲/۴ گرم و یک عدد گلابی بزرگ ۷ گرم فیبر دارد.
۲- آمارها نشان می‌دهد در بیماران مبتلا به دیابت احتمال بروز بیماری قلبی ۲ تا ۴ برابر بیشتر از سایرین است. چربی‌های غیراشباع از طریق کاهش کلسترول به پیشگیری از بروز بیماری قلبی کمک می‌کنند.
یکی از منابع خوب این چربی‌های سالم انواع مغزهای خوراکی است. که علیرغم مفید بودن به علت داشتن کالری بالا باید در حد تعادل از آن‌ها (به صورت خام و بدون نمک) استفاده کرد.
در مطالعات متعددی که طی سالیان طولانی در مورد کنترل قند خون و تغذیه سالم انجام شده مشخص شده که مصرف گردو، بادام، بادام‌زمینی و پسته در حد تعادل هم در کاهش خطر ابتلا به دیابت و هم در کنترل قند خون نقش موثری دارد.
۳- نیمی از غلات مصرفی این بیماران باید از نوع غلات کامل و سبوس‌دار باشد. مصرف جو دوسر، نان سبوس‌دار و … به کنترل اشتها، کنترل وزن، کاهش چربی‌های خون و کاهش قند خون کمک می‌کند.
دیابت دارید؟ میخواهید رژیم دریافت کنید؟
کنترل قند خون و تغذیه سالم: غذاهای نامناسب برای مبتلایان به دیابت
۱- غذاها و نوشیدنی‌های شیرین: مصرف نوشابه‌ها، آبمیوه‌های صنعتی، شیرینی‌جات، کیک، بیسکوئیت و انواع دسر هم وزن و هم قند خون را سریعاً افزایش می‌دهد.
۲- نان تهیه شده از آرد سفید: نان سفید به علت نداشتن فیبر سبب افزایش سریع قند خون می‌شود. از سوی دیگر، مصرف زیاد این نوع نان احتمال اضافه وزن را افزایش می‌دهد.
۳- لبنیات پرچرب: چربی موجود در این دسته از مواد غذایی از نوع چربی اشباع است. چربی اشباع مقاومت به انسولین را در مبتلایان به دیابت نوع ۲ تشدید می‌کند. همچنین با افزایش کلسترول بد (LDL) احتمال ابتلای این بیماران به مشکلات قلبی را افزایش می‌دهد.
۴- انواع گوشت‌های پرچرب: چربی اشباع موجود در این گوشت‌ها سبب تشدید مقاومت به انسولین و افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی می‌شود.
۵- غذاهای سرخ شده: غذاهایی که سرخ می‌شوند حاوی چربی و کالری زیادی هستند. افزایش وزنی که به دنبال مصرف این دسته از مواد غذایی رخ می‌دهد کنترل قند خون را در این بیماران با مشکل جدی روبرو می‌سازد.
پیشگیری از ابتلا به دیابت
تخمین زده می‌شود که تعداد افراد مبتلا به دیابت طی چند دهه آینده به میزان قابل توجهی بیشتر شود. با توجه به نقشی که این بیماری در افزایش خطر ابتلا به مشکلات قلبی – عروقی، مشکلات چشمی و قطع عضو دارد و همچنین هزینه‌های مورد نیاز برای درمان این بیماری پیشگیری از ابتلا به آن بسیار مهم است.
حدود ۸۵ درصد مبتلایان به دیابت نوع ۲ در زمان تشخیص بیماری به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند. چاقی، به خصوص تجمع چربی در ناحیه شکم، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش داده و کنترل قند خون را با مشکل روبرو می‌کند.
به طور کلی، اجتناب از پرخوری، کاهش مصرف غذاهای پرچرب، سرخ شده و فست فودها، مصرف غذاهای حاوی فیبر، مصرف متعادل چربی‌های سالم، کنترل وزن و داشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
شما می‌توانید به منظور دریافت رژیم دکتر فرشچی برای دیابتی‌ها که به صورت دوره‌های ۳-۲/۵ ماهه برگزار می‌شود از رژیم حضوری، رژیم اینترنتی و یا رژیم آنلاین (VIP) این مرکز استفاده نمایید.
دیابت دارید؟ میخواهید رژیم دریافت کنید؟
