مروری بر عادات نامناسب تغذیه ای

پاره ای باورهای غلط غذایی در اذهان برخی افراد تثبیت شده و به صورت عادات نامناسب تغذیه ای در آنان برقرار شده است . در این خلاصه به شرح اجمالی این عادات و اثرات آنها بر سلامت انسان پرداخته می شود :
1- استفاده از نمک زیاد درغذا
یکی ازعادات نامناسب شایع در جامعه ما است .
برقراری این عادات از کودکی و در خانواده شکل می گیرد. استفاده از نمکدان در سر سفره غذا و یا افزودن نمک زیاد به غذا به هنگام طبخ و یا موقع مصرف ، کودک را از بدو طفولیت عادت به مصرف غذاهای شور خواهد داد .
مضرات :
– افزایش فشار خون
– اختلالات قلبی – عروقی
– ایجاد ادم ( ورم ) بخصوص در صورت ، پاها و پشت دست ها
– دفع کلسیم از کلیه ها ← بروز راشیتیسم در کودکان ، نرمی استخوان در بزرگسالان ، پوکی استخوان در افراد میانسال و سالمند
– برقراری عادت غلط مصرف غذاهای شور وپر نمک
* سدیم به میزان کم و بیش در تمام مواد غذایی موجود است و با افزودن مقدار کمی نمک به غذا به هنگام طبخ ، نیاز انسان به این ماده معدنی تامین خواهد .
2- جانشین کردن مواد قندی به جای مواد نشاسته ای
مضرات
– به علت پر کالری بودن ، موجب چاقی می شوند .
– فقط حاوی مقدار زیادی شکر بوده و قادر به تامین نیاز های تغذیه ای نیستند .
– پوسیدگی و خرابی دندانها
– ایجاد سیری موقت ( بعلت جذب سریع قند ) و کور شدن موقت اشتها و پس از مدت کوتاهی ترشح انسولین ← افت قند خون ← احساس گرسنگی
– تمایل فرد به مصرف هله هوله و مواد شیرین و پر کالری و فاقد ارزش تغذیه ای
– برقراری عادت غلط مصرف مواد شیرین
3- مصرف گسترده غلات بدون سبوس
مضرات :
– آسیاب کردن غلات موجب کاهش چشمگیر خواص تغذیه ای غلات می شود .
– از بین رفتن فیبر غذایی موجود در غلات به علت گرفتن سبوس
– افزایش احتمال ابتلاء به بیماریهای مزمن شایع در قرن حاضر (افزایش فشار خون ، افزایش چربیهای نامطلوب ، خون ، چاقی ، اختلالات قلبی – عروقی ، دیابت ، انواع سرطان )
– افزایش احتمال مقاومت به انسولین (عارضه شایع در قرن حاضر )
4- مصرف نکردن سبزی و سالاد با غذا
علت : وجود این باور غلط در ذهن برخی افراد که مصرف سبزی و سالاد همراه غذا موجب حجیم و بزرگ شدن معده و در نتیجه چاقی می شود .
مزایای مصرف سبزی و سالاد:
این مواد به علت حجیم بودن ، موجب پر کردن معده شده و از پر خوری جلوگیری می کنند .
– به علت حجیم و پر کالری بودن ، باعث پیشگیری از چاقی می شوند
– به علت داشتن فیبر بالا کمک زیادی به حفظ سلامت انسان می کنند .
– حاوی آنتی اکسیدانهای مفید وضروری برای بدن هستند و موجب پیشگیری از بسیاری از بیماریهای مزمن می شوند .
– از بروز یبوست پیشگیری کرده و به درمان این عارضه شایع قرن کمک زیادی می نمایند .
– با دارا بودن آب زیاد موجب شادابی و سلامت پوست می شوند .
– به علت داشتن ویتامین های مختلف و مواد معدنی و نیز آب زیاد ، به افزایش کارائی انسان کمک می کنند .
5 – مصرف شیرینی و مواد شیرین بعد از صرف غذا
دلیل مصرف : وجود این باور در اذهان که مصرف مواد شیرین بعد از صرف غذا ، به هضم و جذب غذا کمک می کند .
علل اختلال در هضم غذا :
– مشکلات گوارشی
– آشفتگی های روحی و استرس ، بخصوص به هنگام غذا خوردن
– سریع غذا خوردن و خوب نجویدن غذا
مضرات مصرف شیرینی بعد از غذا :
– افزایش وزن و چاقی
– افزایش فشار خون
– افزایش چربیهای نا مطلوب خون
– آماده کردن بدن جهت ابتلاء به اختلالات قلبی – عروقی
– خرابی وپوسیدگی دندان ها
نکاتی چند جهت سهولت هضم و جذب مواد غذایی و سلامت دستگاه گوارش
– نزدیک به وعده های اصلی غذائی ، بهتر است از هیچ ماده خوراکی به عنوان میان وعده استفاده نشود و میان وعده ها با فاصله کافی با غذای اصلی میل شوند .
– از مصرف مایعات زیاد همراه غذا خودداری گردد .
– ورزش و تحرک جسمی کافی و مداوم روزانه فراموش نشود .
– پرهیز از استرس ، و برخورداری از زندگی آرام وبدون تنش ، از عوامل مهم حفظ سلامت دستگاه گوارش است و به هضم و جذب مناسب غذا کمک می کند .
1- مصرف آب یا سایر آشامیدنی ها به مقدار زیاد همراه غذا
دلیل مصرف :
این تصور واهی که در صورت عدم مصرف مایعات همراه غذا ، غذا بخوبی از مری عبور
نمی کند .
مضرات :
– رقیق شدن شیره های گوارشی و اختلال در هضم و جذب مواد غذائی
– ایجاد نفخ و سنگینی در دستگاه گوارش
– بروز دل درد
– ابتلاء به کمبود های تغذیه ای
2- محدود کردن وعده های غذائی
دلیل پیروی از این عادت :
– این باور غلط که مصرف 3 وعده غذای اصلی ، موجب افزایش وزن و چاقی می شود .
اشکالات :
– در دسترس قرار نگرفتن انرژی کافی برای سلول های عصبی ← اختلالات عصبی
– حرص و ولع زیاد به مصرف غذاهای پر کالری
– پر خوری در وعده های محدود غذائی
– تامین نشدن نیاز های تغذیه ای و بروز سوء تغذیه
– کاهش جذب مواد مغذی به علت کاهش وعده های غذائی
– بروز اختلالات گوارشی به علت خالی نگاه داشتن معده به مدت طولانی و سپس انباشتن معده از غذا
• توجه :
افزایش تعداد وعده های غذائی و کاهش مقدار غذا در هر وعده ، به سلامت انسان کمک می کند .
3- جانشین کردن آب به جای غذا
دلیل پیروی از این عادت
– برداشت غلط از واژه ” آب درمانی “
معنای آب درمانی :
انسان در طول شبانه روز ، مقدار لازم آب جهت انجام اعمال داخلی بدن و حفظ سلامت ، به بدن خود برساند .
مضرات :
– بهم خوردن تعادل الکترولیتها ← اختلال در سلامت
– افزایش آب داخل سلولی و ایجاد خیز ( ورم ) سلولی ← عواقب وخیم
– عدم تامین نیاز های تغذیه ای ← سوء تغذیه
– اختلالات گوارشی
4- عدم مصرف مواد پروتئینی همراه کربو هیدرات ها
دلیل عدم مصرف :
وجود این باور غلط در اذهان که مصرف این دو ماده مغذی با یکدیگر به سلامت شخص لطمه می زند و علاوه بر آن ، موجب چاقی می شود .
اشکالات :
– سوخت مواد پروتئینی در بدن جهت تولید انرژی
– اختلال در رشد
– اختلال در عمل ترمیم
– اشکال در تولید ترشحات داخلی از قبیل آنتی بادی ، هورمون ها ، آنزیم ها و ……….
– کاهش قدرت ایمنی و آسیب پذیری در برابر بیماریها
– شل شدن عضلات و پوست و بروز پیری زود رس
– تامین انرژی مورد نیاز از منبع گران قیمت ( پروتئین ها )
– غلات در اکثر جوامع ، مواد غذائی اصلی مردم را تشکیل می دهند .
5- حذف وعده صبحانه :
دلایل حذف صبحانه :
– برقراری این تصور غلط در ذهن بعضی افراد که مصرف صبحانه موجب چاقی می شود .
– نداشتن اشتها در برخی از افراد جهت مصرف صبحانه ( به علت استرس کاری )
– شروع کار در صبح زود و کمبود وقت جهت صرف صبحانه
– دیر بیدار شدن از خواب
– کمبود اشتها در وعده صبحانه به علت دیر شام خوردن و یا صرف شام چرب و سنگین
دلایل اهمیت صبحانه و عوارض نخوردن آن :
– شروع روزی پر تحرک از نظر جسمی وفکری و نیاز به نیرو و انرژی کافی
– محرومیت از غذا به مدت طولانی ( شب تا صبح )
– افت قند خون در صبح
– تمایل به مصرف هله هوله و مواد پر کالری ( به علت افت قند خون )
– پر خوری و بد خوری در وعده ناهار
– سستی ، خستگی ، بیحالی ،
– عدم تمرکز و کاهش قدرت یادگیری
– افزایش احتمال بروز چاقی به علت مصرف مواد پر کالری
6- عدم مصرف آب کافی :
نقش آب در بدن :
– کلیه واکنش های حیاتی داخلی بدن در حضور آب انجام می شود .
– مواد مغذی در آب حل شده ( از طریق خون ) و به سلول ها می رسند .
– قسمت عمده ترکیب ساختمانی بدن را آب تشکیل می دهد ( در کودکان حدود 85٪ وزن ، یا بیشتر ، و در بزرگسالان حدود 65٪ وزن)
– آب موجب حفظ تعادل حرارتی بدن می شود .
– تمام ترشحات داخلی بدن عمدتا از آب تشکیل شده است .
– از یبوست پیشگیری می کند .
– در افزایش کارائی بدن بسیار موثر است .
نیاز بدن به آب :
انسان به روزی 5/2-5/1 لیتر آب ( به طور متوسط 2 لیتر ) نیاز دارد که از طریق مصرف آشامیدنی های مختلف ، غذا های آبدار و آب موجود در مواد غذائی ( سبزیها و میوه ها و ………..) تامین می شود .
• بهترین و مفید ترین آشامیدنی ، آب سالم و بهداشتی است .
جانشین کردن آب با سایر آشامیدنی ها :
برخی از افراد عادت به مصرف آب ندارند و به جای آن نوشیدنی هائی مانند آب میوه ، چای ، قهوه یا امثال آن را جانشین می کنند .
اشکالات :
– آب میوه ها معمولا پر کالری بوده و مصرف مداوم آن موجب افزایش وزن و چاقی می شود .
– برای کسانی که آمادگی ابتلاء به دیابت را دارند می تواند بروز این بیماری را تسریع کند .
– مصرف چای با وجود آن که در حد متعادل مفید است ولی چنانچه در مصرف آن افراط شود می تواند به سلامت انسان لطمه وارد سازد .
– افراط در مصرف قهوه به علت داشتن کافئین بالا ، موجب بی خوابی ، تپش قلب و عوارض دیگری می شود که سلامت شخص را دچار مخاطره می کند .
– مصرف چای و قهوه به علت دارا بودن اگزالات می تواند از جذب کلسیم موجود در غذا جلوگیری نماید .
7- حذف میان وعده ها :
دلائل حذف :
– عدم آگاهی نسبت به اهمیت میان وعده
– تصور غلط اینکه مصرف میان وعده موجب چاقی می شود .
اهمیت میان وعده :
– تامین قسمتی از نیازمندیهای روزانه
– پیشگیری از پر خوری در وعده های ناهار وشام
– جذب بهتر مواد مغذی ( به علت تقسیم غذا به دفعات بیشتر )
– پیشگیری از افت قند خون
– سلامت بیشتر دستگاه گوارش
نکات ایمنی در مورد میان وعده ها :
– از مواد با ارزش تغذیه ای بالا استفاده شود .
– از مواد پر کالری (چرب وشیرین ) و پر نمک خود داری شود .
– فاصله مناسب بین مصرف میان وعده و وعده های غذائی اصلی رعایت شود .
– میوه های تازه ، میوه های خشک و ساندویچ های سبک خانگی ، از میان وعده های مفید محسوب می شوند .
13- مصرف نوشابه های گاز دار با غذا یا به عنوان میان وعده
علل مصرف :
– عدم آگاهی در مورد مضرات مصرف
– تبلیغات گسترده رسانه های گروهی در مورد این مواد
– سهولت دسترسی و استفاده
– عادت غلط مصرف آنها در خانواده
– وجود این نوشابه ها در بوفه مدارس
مضرات مصرف :
– فاقد ارزش تغذیه ای بوده و نمی توانند نیاز های تغذیه ای شخص را تامین کند .
– حاوی مقدار زیادی شکر هستند و موجب بروز چاقی می شوند .
– مصرف آنها نزدیک به وعده های اصلی غذائی ← بی اشتهائی جهت صرف غذای اصلی
– جذب کلسیم را کاهش می دهند ← راشیتیسم در کودکان ، نرمی استخوان در بزرگسالان ، پوکی استخوان در سالمندان
14- با عجله غذا خوردن و خوب نجویدن غذا
عادت شایع در جوامع مختلف به خصوص درکشور های صنعتی
علل :
– نبودن فرصت کافی جهت غذا خوردن ( به علت گرفتاری )
– برقراری عادت نامناسب تند غذا خوردن
– عدم آگاهی در مورد مضرات این عادت
– عدم آگاهی در مورد اهمیت به آرامی غذا خوردن و خوب جویدن غذا
مضرات :
– بخوبی خرد و ریز نشدن مواد غذائی و آغشته نشدن کافی با آنزیم های بزاقی
– عدم کفایت انجام اولین مرحله هضم غذا ( هضم دهانی )
– سنگین شدن بار معده
– به طور کامل انجام نشدن عمل هضم و جذب مواد غذائی
– دفع مقداری از مواد مغذی از بدن به علت اختلال در جذب و ایجاد کمبود های تغذیه ای
– بروز اختلالات گوارشی
15- داشتن اشتغال فکری یا استرس به هنگام صرف غذا
علل:‌
– زندگی پر استرس جوامع متمدن و صنعتی
– عدم آگاهی در مورد اهمیت تغذیه در حفظ سلامت انسان
– عدم آگاهی در مورد اثرات مخرب داشتن استرس بهنگام صرف غذا
مضرات :
– اختلال در ترشح شیره های گوارشی و آنزیم ها
– اختلال در هضم وجذب مواد غذائی
– بروز کمبود های تغذیه ای و اختلالات ناشی از سوء تغذیه