به همان اندازه که تغذیه در رشد و تکامل کودکان و نوجوانان نقش دارد، خواب نیز دارای اهمیت است. خواب کافی سلامت جسمی و روحی کودک و نوجوان را ارتقاء می دهد. بی خوابی کودکان و نوجوانان می تواند تاثیرات قابل توجهی بر جسم و روان آن ها داشته باشد.
کودکان و نوجوانانی که به میزان کافی می خوابند از نظر تمرکز، یادگیری، حافظه، کیفیت زندگی و … از وضعیت مطلوب تری برخوردار هستند. اما کمبود خواب می تواند سبب بروز چاقی، افسردگی، فشارخون بالا و … شود.
نقش تلویزیون در بی خوابی کودکان و نوجوانان:
نتایج یک مطالعه جدید نشان می دهد احتمال کمبود خواب در کودکانی که یک ساعت قبل از رفتن به بستر و در یک اتاق تاریک از تلفن همراه یا تلویزیون استفاده می کنند در مقایسه با افرادی که از این وسایل در اتاق روشن استفاده می کنند و یا اصلاً قبل از خواب از آن ها استفاده نمی کنند، بیشتر است.
برای انجام این پژوهش اطلاعات بیش از ۶ هزار کودک ۱۱ تا ۱۲ ساله جمع آوری شد. بیش از ۷۰ درصد آن ها گزارش کردند که حداقل از یک وسیله دیجیتال یک ساعت قبل از رفتن به بستر استفاده می کنند. از این افراد سوالاتی در مورد محل استفاده از این وسایل و زمان رفتن به بستر در روزهای مختلف هفته پرسیده شد.
نتایج که در مجلهEnvironment International منتشر شده نشان داد استفاده از وسایلی مانند تلفن همراه، تبلت و لپ تاپ در طی ساعات شب با بی خوابی کودکان و نوجوانان و همچنین کاهش کیفیت خواب و کاهش کیفیت زندگی مرتبط است.
در افرادی که در اتاق روشن از تلفن همراه یا تلویزیون استفاده می کردند در مقایسه با افرادی که از این وسایل استفاده نمی کردند، احتمال کمبود خواب ۳۱ درصد بیشتر بود. اگر استفاده از این وسایل در اتاق تاریک انجام می شد این احتمال تا ۱۴۷ درصد افزایش می یافت.
در گذشته مشخص شده بود کودکانی که در اتاق خواب تلویزیون دارند از وزن بالاتری برخوردار هستند. در دخترانی که در سن ۷ سالگی در اتاق خود تلویزیون دارند احتمال ابتلا به اضافه وزن در سن ۱۱سالگی ۳۰ درصد بیشتر است. این میزان برای پسرانی که در اتاق خواب خود تلویزیون دارند ۲۰ درصد است.
در مطالعه دیگری که سال ۲۰۱۸ میلادی منتشر شده است محققان نشان دادند که چگونه استفاده از تلویزیون، تلفن همراه و تبلت در بروز چاقی دوران کودکی و نوجوانی موثر است.
هر چقدر مدت زمانی که کودکان و نوجوانان صرف استفاده از این وسایل می کنند بیشتر باشد احتمال کم تحرک بودن نیز افزایش می یابد. علاوه بر این، تبلیغات تلویزیونی می تواند از طریق تاثیری که بر ذائقه غذایی کودکان دارد الگوی غذایی آن ها را تغییر دهد.
در نوجوانانی که ساعات بیشتری از روز را صرف تماشای آگهی های تبلیغاتی تلویزیون می کنند احتمال مصرف تنقلات و مواد غذایی ناسالم مانند چیپس، نوشیدنی های شیرین و … بیشتر است.
به همین دلیل توصیه می شود والدین قوانینی را برای استفاده از تلویزیون و … در نظر گرفته و مدت زمان استفاده از این وسایل را به ۱ تا ۲ ساعت در روز محدود کنند.
میزان خواب مورد نیاز کودکان و نوجوانان:
خواب از چند مرحله تشکیل شده است که هر مرحله بین ۶۰ تا ۱۰۰ دقیقه طول می کشد. در هر مرحله از خواب فرآیندهای متفاوتی در مغز و بدن رخ می دهد. اگر خواب کامل باشد تمام این مراحل به ترتیب اتفاق می افتند.
مرحله ۱ مرحله بین خواب و بیداری است. در این مرحله تنفس و ضربان قلب آرام تر شده و عضلات بدن شل می شوند. در مرحله ۲ خواب کمی عمیق تر می شود. در مرحله ۳ خواب عمیق بوده و بیدار شدن دشوارتر می شود.
معمولاً بعد از مرحله ۳ چند دقیقه به مرحله ۲ برمی گردیم. سپس وارد مرحله خواب دیدن می شویم. در این مرحله از خواب که REM نامیده می شود خواب می بینیم.
بی خوابی کودکان و نوجوانان و نداشتن استراحت کافی در طی شب با اختلال در سیستم ایمنی بدن، افسردگی، اضطراب و چاقی در ارتباط است.
گزارشات نشان می دهد که در سراسر جهان بسیاری از کودکان و نوجوانان کمتر از میزان توصیه شده می خوابند. مطالعات گذشته نشان داده اند که خواب کافی در دوران کودکی و نوجوانی حیاتی بوده و به رشد و تکامل جسمی و روحی کمک می کند. همچنین نداشتن استراحت کافی در طی شب با کاهش عملکرد دانش آموزان در مدرسه در ارتباط است.
میزان استراحت شبانه توصیه شده برای کودکان ۶ تا ۱۳ سال و نوجوانان ۱۴ تا ۱۷ سال به ترتیب ۹ تا ۱۱ و ۸ تا ۱۰ ساعت است.
منبع:
Michael O. Mireku et al. Environment International 2019; Volume 124: Pages 66- 78.
