خطرات اشعه ایکس برای مبتلایان به چاقی

همه ما به خوبی می‌ دانیم که اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به بیماری‌ های مختلف از جمله بیماری قلبی – عروقی (CVD)، کبد چرب و دیابت نوع ۲ را افزایش می ‌دهد. اما خطرات چاقی تنها به این موارد محدود نمی‌ شود. تحقیقات جدید نشان می دهد مبتلایان به چاقی بیش از سایرین در معرض خطرات اشعه ایکس قرار دارند.

چاقی به معنای تجمع بیش از حد چربی در بدن است. در حقیقت زمانی که مقدار انرژی که فرد از طریق غذا خوردن دریافت می کند از انرژی که از طریق فعالیت می سوزاند بیشتر باشد وزن بدن افزایش می یابد.

چاقی سبب می شود فشار بیشتری بر روی سیستم گردش خون و قلب وارد شود. در نتیجه در مبتلایان به چاقی احتمال ابتلا به فشارخون بالا و بیماری قلبی بیشتر است.

چاقی با کاهش حساسیت بدن نسبت به هورمون انسولین قند خون را افزایش داده و فرد را در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می دهد.

احتمال ابتلا به سرطان در مبتلایان به چاقی در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، بیشتر است. چاقی احتمال ابتلا به سرطان های سینه، رحم، تخمدان، پروستات، روده بزرگ و کیسه صفرا را افزایش می دهد.

افراد چاق در مقایسه با سایرین بیشتر در معرض ابتلا به استئوآرتریت (آرتروز) و کمر درد قرار دارند. وزن بالا سبب می شود فشار زیادی بر روی مفاصل و دیسک هایی که بین مهره ها قرار دارند، وارد شود.

ریه ها نیز از عوارض چاقی در امان نمی مانند. در مبتلایان به اضافه وزن و چاقی احتمال ابتلا به آسم و عفونت های ریوی بیشتر است.

اضافه وزن تاثیر منفی بر سلامت روان دارد. تحقیقات نشان داده که در افراد مبتلا به چاقی احتمال ابتلا به افسردگی بیشتر و میزان اعتماد به نفس کمتر است.

به طور کلی عوامل ژنتیکی، پرخوری، مصرف غذاهای پرکالری که سرشار از قند و چربی هستند، کاهش مصرف غذاهای حاوی فیبر (میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات)، کم تحرکی، ابتلا به برخی بیماری ها مانند کم کاری تیروئید و مصرف برخی داروها مانند کورتون ها می تواند در بروز اضافه وزن و چاقی نقش داشته باشد.

تحقیقات جدید نشان می‌ دهد در هنگام تصویربرداری پزشکی افرادی که چاقی مفرط دارند به میزان بیشتری از اشعه ایکس نیاز دارند. این امر می‌ تواند خطر بروز سرطان را در این افراد افزایش دهد. هدف از انجام این مطالعه بررسی خطرات اشعه ایکس برای مبتلایان به چاقی بود.

نتایج فوق با بررسی بیش از ۶۰۰ نفر که نمایه توده بدنی (BMI) بالاتر از ۵۰ داشتند، به دست آمده است. BMI از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به دست می ‌آید.

اشعه ایکس در سال ۱۸۹۵ میلادی توسط شخصی به نام ویلهلم کنراد رونتگن کشف شد. این فرد بعد از تصویربرداری از دست همسرش نتایج تحقیقات اولیه خود را اعلام کرد. بعد از آن بود که اهمیت استفاده از اشعه ایکس در پزشکی مورد توجه همگان قرار گرفت. علت نامگذاری آن به اشعه ایکس ناشناخته بودن ماهیت این اشعه بود.

استفاده از اشعه ایکس یکی از مهم‎‌ ترین ابزارها برای تشخیص بیماری‌ های مختلف است. در هنگام تصویربرداری تلاش زیادی می ‌شود تا خطرات اشعه ایکس برای بیماران به کمترین میزان برسد. از سوی دیگر، از این روش تشخیصی تنها در صورت ضرورت استفاده می‌ شود.

اگرچه به طور کلی، خطر ابتلا به سرطان بر اثر استفاده از اشعه ایکس بسیار ناچیز است، اما نتایج این تحقیق نشان می ‌دهد در مورد افرادی که چاقی مفرط دارند باید تحقیقات بیشتری انجام شود. این تحقیقات کمک می‌ کنند راهکارهایی به منظور محافظت این افراد در مقابل ابتلا به سرطان کشف شود.

رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل ضمن تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن زمینه را برای درمان چاقی فراهم می سازد. به طور کلی به افراد مبتلا به چاقی توصیه می شود:

• از مصرف غذاهای پرچرب مانند فست فودها، لبنیات پرچرب، گوشت های حاوی چربی، سس مایونز، سرشیر و … اجتناب کنند.

• شیوه پخت غذاها تاثیر زیادی بر روی وزن بدن دارد. بهتر است غذاها به صورت کبابی، آبپز یا بخارپز تهیه شوند. مصرف غذاهای سرخ شده باید محدود شود.

• دریافت غذاهای حاوی فیبر هم به ایجاد حس سیری کمک می کند و هم میزان جذب چربی ها و قند موجود در مواد غذایی را در روده کاهش می دهد.

• مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی قند باید محدود شود. مانند انواع شیرینی، کیک، بیسکوئیت، دسرها، نوشابه، دلستر و آبمیوه های صنعتی.

• استفاده از تنقلات پرکالری که ارزش غذایی کمی دارند مانند پفک و چیپس باید در رژیم غذایی روزانه به شدت محدود شود.

عامل دیگری که می تواند به کاهش وزن کمک کند افزایش فعالیت بدنی روزانه است. پیاده روی آسان ترین و کم هزینه ترین فعالیتی است که می توانید در طی روز انجام دهید.

علاوه بر ورزش توصیه می شود میزان فعالیت جسمانی که در روز انجام می شود افزایش یابد. به عنوان مثال، می توان در هنگام صحبت کردن با تلفن راه رفت و یا به جای آسانسور از پله استفاده کرد.

منبع:

Saeed J M Alqahtani et al. Journal of Radiological Protection 2019; Volume 39.