پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری و عوامل اثرگذار بر آن

پره‌ اکلامپسی یا مسمومیت بارداری با افزایش فشارخون، دفع بیش از حد پروتئین در ادرار، تهوع یا استفراغ و سردرد مشخص می ‌شود. پره ‌اکلامپسی معمولاً پس از هفته ۲۰ بارداری رخ می‌ دهد. آمارها نشان می دهد حدود ۵ درصد زنان باردار به این عارضه مبتلا می شوند.

تقریباً ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان در دوران بارداری فشارخون بالا را تجربه می کنند. اما همه آن ها لزوماً به پره اکلامپسی مبتلا نیستند. یکی از علائم مهم ابتلا به پره اکلامپسی وجود پروتئین در ادرار مادر باردار است.

تاکنون به طور دقیق مشخص نشده است که چه عواملی در بروز مسمومیت بارداری نقش دارند. گفته می شود که سابقه ابتلای مادر به دیابت و یا فشارخون بالا جریان خون به سمت جفت را کاهش می دهد. در نتیجه مقدار زیادی از پروتئین های جفت وارد جریان خون شده و سبب بروز پره اکلامپسی می شود. در زنان مبتلا به چاقی و زنانی که سابقه خانوادگی ابتلا به پره اکلامپسی را دارند احتمال بروز این مشکل بیشتر است.

پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری سبب می شود به صورت ناگهانی ادم شدید در مادر ایجاد شود. به تدریج علائم بیشتر شده و تاری دید، سردرد شدید، بی قراری، استفراغ و افزایش وزن سریع (به علت ادم) ظاهر می شود. برای تائید ابتلای مادر به مسمومیت بارداری باید هم فشارخون مادر بالا باشد و هم پروتئین در ادرار وی وجود داشته باشد.

مسمومیت بارداری ممکن است در هر زمانی بعد از هفته ۲۰ بارداری رخ دهد. به همین علت پزشک در هر بار ویزیت وزن مادر را اندازه گیری می کند. میزان فشارخون و وجود تورم در دست ها، پاها و صورت را بررسی می کند. همچنین ممکن است دستور آزمایش ادرار دهد تا وجود پروتئین را در آن بررسی کند.

پزشک برای درمان پره اکلامپسی معمولاً تعدادی دارو تجویز کرده و در صورت لزوم مادر باردار را در بیمارستان بستری می کند. اگر پره اکلامپسی در اواخر دوران بارداری رخ دهد ممکن است پزشک زایمان زودتر از موعد را به مادر پیشنهاد دهد.

تحقیقات زیادی در مورد راه های پیشگیری از بروز مسمومیت بارداری انجام شده است. اما تاکنون نتایج قطعی در این رابطه به دست نیامده است. تحقیقات نشان داده که کاهش مصرف نمک، کاهش دریافت کالری، دریافت مکمل روغن ماهی و دریافت مکمل آنتی‌اکسیدان ها مانند ویتامین C و ویتامین E نقشی در پیشگیری از بروز این مشکل ندارد.

در برخی مطالعات مشاهده شده که کمبود ویتامین D احتمال ابتلا به مسمومیت بارداری را افزایش می دهد. به طوری که دریافت مکمل ویتامین D با کاهش خطر بروز آن مرتبط بوده است. با این حال، مطالعاتی وجود دارند که این رابطه را رد می کنند.

گفته می شود که اگر زنان قبل از بارداری به کمبود کلسیم مبتلا باشند و یا در دوران بارداری کلسیم کافی در رژیم غذایی شان وجود نداشته باشد بیشتر احتمال دارد که به پره اکلامپسی مبتلا شوند. بنابراین، ممکن است دریافت مکمل کلسیم در این زنان کمک کننده باشد. با این حال، باید به این نکته توجه داشته باشید که در دوران بارداری از مصرف خودسرانه هر نوع مکمل غذایی و یا دارو اجتناب کنید.

بهترین اقدام آن است که قبل از باردار شدن از نظر وضعیت سلامتی بررسی شده و میزان فشارخون و قند خون تان اندازه گیری شود. قبل از باردار شدن شروع به اصلاح رژیم غذایی خود کرده و در صورت ابتلا به چاقی وزن خود را کاهش دهید.

مناسب بودن رژیم بارداری و سلامت کلی مادر در این دوران تاثیر مهمی بر روی وزن نوزاد در زمان تولد دارد. بر اساس تحقیقاتی که اخیراً انجام شده زنانی که با وزن کم متولد شده‌ اند هنگامی که خودشان باردار می ‌شوند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به عوارض دوران بارداری (مانند پره اکلامپسی) قرار دارند.

در این مطالعه که نتایج آن در مجله Obesity منتشر شده بیش از ۵ هزار زن شرکت کردند. این افراد با وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم متولد شده بودند. نتایج نشان داد در این زنان در مقایسه با زنانی که وزن‌ شان در زمان تولد بین ۳۰۰۰ تا ۳۴۹۹ گرم بوده خطر بروز پره ‌اکلامپسی در دوران بارداری 1/۷ برابر بیشتر بود.

با توجه به نتایج مطالعه فوق در زنانی که در زمان تولد وزن کمی داشتند احتمال ابتلا به پرفشاری خون دوران بارداری و دیابت بارداری بیشتر بود. احتمال بروز این مشکلات به خصوص در زنانی که با وزن کم متولد شده و سپس به تدریج به چاقی مبتلا شده بودند، بیشتر بود.

در مطالعات آینده باید این موضوع بررسی شود که آیا به کمک رژیم غذایی سالم و ورزش می ‌توان خطر بروز این مشکلات را در زنانی که در زمان تولد وزن کمی داشته ‌اند کاهش داد یا خیر؟