تاکنون مطالعات زیادی به بررسی فواید رژیم غذایی مدیترانه ای در پیشگیری از بیماری‌های مزمن و حفظ سلامت قلب پرداخته‌اند. رژیم غذایی مدیترانه ای به طور سنتی در مناطقی مانند جنوب ایتالیا و بخش‌های از یونان متداول است. در بخش‌هایی از فرانسه، اسپانیا، لبنان و ترکیه نیز این الگوی غذایی مشاهده می‌شود.
آشنایی با ویژگی ها و فواید رژیم غذایی مدیترانه ای:
رژیم غذایی مدیترانه ای که در ابتدای دهه ۱۹۶۰ میلادی تعریف شد سرشار از مواد غذایی گیاهی شامل انواع میوه، سبزی، غلات کامل و حبوبات است. منبع اصلی چربی در این الگوی غذایی روغن زیتون است. در رژیم غذایی مدیترانه ای لبنیات کم چرب، ماهی، مرغ و تخم‌مرغ به میزان متوسط و گوشت قرمز به میزان کم مصرف می‌شود.
در رژیم غذایی مدیترانه ای باید حداقل ۲ بار در هفته ماهی (منبع اسید چرب امگا ۳) مصرف شود. در مقابل، باید از مصرف چربی‌های ناسالم مانند کره، مارگارین و … نیز خودداری شود.
غذاهای گیاهی و روغن زیتون سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن از آسیب سلول‌ها توسط رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند. رادیکال‌های آزاد در بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی و سرطان نقش دارند.
شواهد علمی بیانگر فواید رژیم غذایی مدیترانه ای در کاهش احتمال ابتلا به سرطان پروستات، سرطان سینه و سرطان کولورکتال (سرطان روده بزرگ و رکتوم) است.
تحقیق انجام شده بر روی ۵۴۸ نفر با میانگین سنی ۶۲ سال نشان داده در مناطق که آلودگی هوا وجود دارد پایبندی به این رژیم غذایی به علت داشتن آنتی‌اکسیدان احتمال مرگ ناشی از بیماری قلبی – عروقی را کاهش می‌دهد.
در این نوع رژیم غذایی با توجه به نوع غذاهای مصرفی میزان چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس (که در لبنیات کم چرب، فست فودها و … یافت می‌شوند) کم بوده و بیشتر چربی موجود در آن از چربی‌های غیراشباع (چربی موجود در روغن زیتون، ماهی و …) تشکیل شده است.
میزان کم چربی‌های ناسالم از مهم‌ترین دلایلی است که در ایجاد فواید رژیم غذایی مدیترانه ای نقش دارد. شواهد علمی نشان می‌دهد که مصرف زیاد این نوع چربی‌ها برای سلامت قلب مضر بوده و احتمال ابتلا به بیماری قلبی – عروقی و مرگ ناشی از آن را افزایش می‌دهد.
این رژیم غذایی حتی برای کاهش وزن نیز مفید است. نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۶ در مجله The Lancet Diabetes & Endocrinology منتشر شد نشان داد که رژیم غذایی مدیترانه ای به اندازه رژیم غذایی کم چرب در کاهش وزن موثر است.
یافته‌های مطالعه فوق که با بررسی بیش از ۷ هزار زن و مرد به دست آمد نشان داد که برای کاهش وزن نباید فقط به میزان چربی دریافتی توجه کرد. افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات و ماهی و کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و چربی‌های ناسالم می‌تواند تاثیر مثبتی بر روند کاهش وزن داشته باشد.
فواید رژیم غذایی مدیترانه ای شامل کودکان نیز شده و احتمال ابتلای آن ها به چاقی را کاهش می‌دهد. محققان سوئدی متوجه شده‌اند در کودکانی که از این الگوی غذایی پیروی می‌کنند در مقایسه با سایرین احتمال ابتلا به اضافه وزن و چاقی ۱۵ درصد کمتر است. در این کودکان احتمال افزایش دور کمر و افزایش میزان چربی بدن نیز حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر بود.
این الگوی غذایی از جمله رژیم‌هایی است که گفته می‌شود پایبندی به آن به افزایش طول عمر منجر می‌شود. به طوری که می‌تواند امید به زندگی را ۷۰ درصد و کیفیت زندگی را ۸۰ درصد بهبود بخشد.
فواید رژیم غذایی مدیترانه ای در حفظ سلامت قلب:
همان طور که در بالا ذکر شد رژیم غذایی مدیترانه ای حاوی مقادیر زیادی سبزیجات، ماهی و غلات کامل است. برخی مطالعات نشان دهنده ارتباط این رژیم غذایی و سلامت قلب و همچنین افزایش طول عمر بوده اند. در برخی پژوهش‌ها نیز این رژیم با کاهش خطر ابتلا به دیابت و سکته مغزی مرتبط بوده است.
نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد نشان داد که پیروی از این الگوی غذایی توسط سالمندان می‌تواند از بروز مشکلات چشمی مانند بیماری دژنراتیو ماکولا پیشگیری کند.
مطالعه دیگری که در همین سال منتشر شد نشان داد در افراد سالمند مبتلا به پوکی‌استخوان (استئوپروز) روند از دست دادن استخوان‌ها را کاهش می‌دهد.
به اعتقاد پژوهشگران علت فواید رژیم غذایی مدیترانه ای وجود چربی‌های غیراشباع با یک پیوند دوگانه (MUFA) در آن است. این چربی‌ها میزان کلسترول خوب (HDL) را افزایش داده، به حفظ سلامت قلب کمک کرده و خطر بروز بیماری قلبی – عروقی را کاهش می‌دهند. اخیراً گروهی از محققان به بررسی دقیق‌تر علت مفید بودن این رژیم غذایی پرداخته‌اند.
نتایج این مطالعه نشان داد ترکیبی به نام تری‌متیل‌آمین N- اکسید (TMAO) مانع ضخیم شدن شدن قلب و بروز علائم نارسایی قلبی می‌شود. بعد از مصرف مواد غذایی حاوی TMAO، از جمله ماهی و سبزیجات، میزان این ترکیب در خون افزایش می‌یابد. کبد نیز به کمک باکتری‌های روده می‌تواند TMAO را تولید کند.
تاکنون نتایج مطالعات در مورد اثر TMAO بر سلامت قلب و عروق متناقض بوده است. در برخی مطالعات این ترکیب برای سلامت قلب و عروق مضر بوده است. اما در سایر مطالعات اثر محافظتی داشته است. حال، نتایج مطالعه‌ای که اخیراً انجام شده نیز نشان می‌دهد TMAO تولید شده بعد از مصرف ماهی و سبزیجات برای سلامت قلب و عروق سودمند است.
منبع:
Tomasz Huc et al. American Journal of Physiology — Heart and Circulatory Physiology 2018.
