با توجه به فواید شیر مادر توصیه می‌شود در ۶ ماه اول زندگی تا حد امکان کودکان به طور انحصاری از شیر مادر خود تغذیه شوند.
شواهد علمی نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر احتمال ابتلای شیرخوار به انواع بیماری‌ها مانند اسهال، بیماری‌های تنفسی، عفونت گوش و مننژیت را کاهش می‌دهد. در برخی مطالعات نیز مشاهده شده اگر کودک تا یک سالگی از سینه مادر تغذیه شود خطر مرگ در وی کاهش می‌یابد.
فواید شیر مادر به وجود ایمونوگلوبولین A در آن مرتبط است. این ماده یک لایه محافظ بر روی غشاهای مخاطی در روده، بینی و گلو ایجاد کرده و از کودک در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند.
تغذیه شیرخوار با شیری که در سینه مادر تولید شده خطر ابتلای وی را به برخی سرطان‌های دوران کودکی کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی، دیابت و بیماری‌های التهابی روده (بیماری کرون و بیماری کولیت اولسراتیو) را در سال‌های بعدی زندگی کاهش دهد.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که تغذیه شیرخوار با این شیر در پیشگیری از بروز اضافه وزن و چاقی در دوران کودکی موثر است. بیشترین تاثیر نیز در کودکانی مشاهده شده که در ماه‌های ابتدایی زندگی منحصراً از طریق سینه مادر تغذیه شده‌اند.
دلایل متعددی می‌تواند فواید شیر مادر را در کاهش احتمال ابتلا به اضافه وزن توضیح دهد. به نظر می‌رسد کودکانی که از سینه مادر تغذیه می‌شوند در آینده دارای الگوی غذایی مطلوب‌تری هستند. همچنین زمانی که شیرخوار از شیر مادر تغذیه می‌شود در مقایسه با زمانی که شیرخشک می‌خورد انسولین کمتری در بدن وی ترشح می‌شود. انسولین هورمونی است که با تحریک تجمع چربی در بدن زمینه را برای افزایش وزن فراهم می‌کند.
از سوی دیگر، زمانی که شیرخوار از سینه مادر تغذیه می‌شود در مقایسه با زمانی که شیرخشک می‌خورد در ماه‌های ابتدایی زندگی افزایش وزن آهسته‌تری دارد. افزایش وزن سریع در این دوران با چاقی دوران بزرگسالی مرتبط است.
شیردهی نه تنها برای کودکان بلکه برای مادران آن‌ها نیز مزایایی را به دنبال دارد. به عنوان مثال، ترشح هورمون اکسی‌توسین در هنگام شیردهی به انقباض رحم مادر، کاهش خونریزی پس از زایمان و برگشت سریع رحم به وضعیت قبل از بارداری کمک می‌کند.
احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان در زنانی که به فرزند خود شیر نمی‌دهند، بیشتر است. از سوی دیگر، ترشح هورمون اکسی‌توسین در زمان شیردهی سبب احساس آرامش و کاهش استرس در مادر می‌شود.
پژوهش‌های مختلف نشان داده که شیردهی علاوه بر مزایای روحی و روانی که برای مادر دارد می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان و سرطان سینه را در این زنان کاهش دهد. احتمالاً کاهش تولید هورمون استروژن در این دوران می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به این سرطان‌ها موثر باشد.
برای آن که مطمئن شوید شیردهی به خوبی انجام شده و کودک به مقدار کافی شیر دریافت می‌کند باید به منحنی قد و به خصوص وزن وی توجه کنید. اگر این منحنی‌ها به صورت صعودی و رو به بالا باشند نشان دهنده کافی بودن میزان شیردهی است.
افزایش تعداد دفعات شیردهی و مکیدن سینه مادر توسط شیرخوار و همچنین تغذیه مناسب مادر در این دوران به تولید شیر کافی در سینه مادر کمک می‌کند.
فواید شیر مادر در کاهش مقاومت باکتری‌های روده به آنتی‌بیوتیک:
باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها در هر جایی می‌توانند حضور داشته باشند. به طوریکه، صرف نظر از دریافت یا عدم دریافت داروهای آنتی‌بیوتیکی، در روده انسان مشاهده می‌شوند. این باکتری‌ها می‌توانند از طریق غذا یا تماس مستقیم به فرد دیگر منتقل شوند.
همه باکتری‌های مقاوم سبب ابتلا به بیماری نمی‌شوند. با این حال، در برخی شرایط می‌توانند در بروز بیماری نقش داشته باشند. همچنین می‌توانند ژنی که سبب بروز مقاومت به آنتی‌بیوتیک می‌شود را به سایر باکتری‌های بیماری‌زا منتقل کنند. در نتیجه این باکتری‌های بیماری‌زا توسط آنتی‌بیوتیک‌ها از بین نمی‌روند.
مقاومت باکتری‌های روده به آنتی‌بیوتیک یکی از عواملی است که امروزه سلامت انسان‌ها را تهدید می‌کند. با توجه به نتایج پژوهش‌هایی که در گذشته انجام شده تخمین زده می‌شود که مقاومت باکتری‌های روده به آنتی‌بیوتیک و سایر داروها تا سال ۲۰۵۰ در مقایسه با سرطان سبب بروز مرگ‌های بیشتری خواهد شد. زیرا در صورت بروز این مقاومت عفونت‌ها درمان نخواهند شد.
مشکلات مرتبط با باکتری‌های مقاوم در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، بیشتر است. از این افراد می‌توان به شیرخواران و سالمندان اشاره کرد.
نتایج یک مطالعه جدید که در مجله Nature Communications منتشر شده نشان می‌دهد در شیرخوارانی که حداقل به مدت ۶ ماه از شیر مادر تغذیه می‌کنند تعداد باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها در روده کمتر است.
به عبارت دیگر، تغذیه با شیر مادر می‌تواند مقاومت باکتری‌های روده به آنتی‌بیوتیک را کاهش داده و از شیرخواران در برابر این باکتری‌ها محافظت نماید. نتایج این مطالعه با بررسی اطلاعات مربوط به ۱۶ جفت مادر و فرزند در فنلاند به دست آمده است.
همان طور که در بالا اشاره شد سیستم ایمنی شیرخواران ضعیف است. بنابراین عفونت‌های ایجاد شده توسط باکتری‌های مقاوم می‌توانند برای شیرخواران کشنده باشند. آمارها نشان می‌دهد در سراسر جهان سالانه بیش از ۲۰۰ هزار نوزاد به علت بروز عفونت‌های ناشی از باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک فوت می‌کنند.
منبع:
Katariina Pärnänen et al. Nature Communications 2018;Volume 9.
