اگر وزن نوسان داشته باشد و مکرراً بالا و پایین برود اصطلاحاً به این وضعیت رژیم یویو گفته می‌شود. بسیاری از متخصصین تغذیه بر این باور هستند که اگر فرد با رژیم‌های غیراصولی اقدام به کاهش وزن نماید احتمال نوسانات وزنی و بروز مشکلاتی مانند سکته مغزی در وی بیشتر است.
رژیم یویو احتمال بروز بیماری قلبی – عروقی را افزایش می‌دهد.
به نظر می‌رسد که رژیم یویو عوارض نامطلوبی بر روی سلامتی داشته باشد. در رژیم لاغری مقداری از بافت عضلانی بدن کاهش پیدا می‌کند. اگر توده عضلانی به علت رژیم‌های غیراصولی و مکرر تحلیل پیدا کند متابولیسم (سوخت و ساز) بدن کاهش یافته و احتمال افزایش وزن مجدد بیشتر می‌شود.
افرادی که خودسرانه نسبت به کاهش وزن اقدام می‌کنند و رژیم‌های غیراصولی و سخت می‌گیرند با کاهش و افزایش وزن مکرر سلامتی خود را به مخاطره می‌اندازند. به طوری که نتایج یک مطالعه جدید نشان دهنده ارتباط بین نوسانات وزنی با افزایش خطر بیماری‌های قلبی – عروقی است.
علل و عوارض ابتلا به چاقی
اضافه وزن و چاقی اصطلاحی است که به تجمع بیش از حد چربی در بدن اطلاق می‌شود. این مشکل معمولاً زمانی رخ می‌دهد که میزان غذایی که فرد مصرف می‌کند بیش از نیاز بدن وی باشد.
به طور کلی، عواملی مانند ژنتیک، پرخوری و مصرف زیاد فست فودها، شیرینی‌جات، نوشیدنی‌های شیرین، غذاهای سرخ شده، لبنیات پرچرب و انواع گوشت پرچرب یا فرآوری شده، نداشتن فعالیت بدنی و بی‌تحرکی در افزایش وزن موثر هستند.
از عوامل دیگری که می‌توانند وزن را افزایش دهند می‌توان به برخی بیماری‌ها (مانند کم کاری تیروئید) و مصرف برخی داروها (مانند کورتون‌ها یا داروهای ضدافسردگی) اشاره کرد.
تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که بالا بودن وزن خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی – عروقی، سکته مغزی، آپنه انسدادی خواب، مشکلات مربوط به مفاصل و … را افزایش می‌دهد.
تحقیقات نشان داده که بیش از ۸۷ درصد افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند. گفته می‌شود در افرادی که وزن بالایی دارند سلول‌های بدن قادر نیستند به خوبی از هورمون انسولین استفاده کنند. در نتیجه در این افراد قند خون افزایش پیدا می‌کند.
از سرطان‌هایی که با اضافه وزن در ارتباط هستند می‌توان به سرطان‌های کولون (روده بزرگ)، سینه (بعد از یائسگی)، اندومتر رحم، کلیه، مری، کیسه صفرا، تخمدان و پانکراس اشاره کرد.
بیماری مهم دیگری که با وزن بالا در ارتباط است کبد چرب می‌باشد. اگرچه درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد، اما به مبتلایان به کبد چرب توصیه می‌شود که وزن خود را کاهش داده، از رژیم غذایی سالم پیروی کنند و به طور منظم فعالیت بدنی داشته باشند.
معمولاً برای بررسی وزن افراد از شاخصی به نام نمایه توده بدنی (BMI) استفاده می‌شود. این شاخص از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به دست می‌آید.
اگر BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹ باشد نشان دهنده طبیعی بودن وزن است. BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹ نشان دهنده ابتلا به اضافه وزن و BMI برابر با ۳۰ یا بالاتر از آن نشان دهنده ابتلا به چاقی است.
آمارها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۵۹ در ایران تعداد افراد چاق حدود ۲ میلیون نفر بوده است. این تعداد در سال ۱۳۹۴ به ۱۱ میلیون نفر رسیده است. به عبارت دیگر، تعداد افراد چاق طی این سال‌ها حدود ۵ برابر افزایش یافته است.
در بازه زمانی فوق تعداد افراد مبتلا به اضافه وزن نیز ۳/۵ برابر شده و از ۵ میلیون نفر به ۱۸ میلیون نفر رسیده است. متاسفانه چاقی علاوه بر بزرگسالان کودکان را نیز درگیر کرده است. مطالعات نشان داده وزن بالا در دوران کودکی خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف در دوران بزرگسالی را افزایش می‌دهد.
موثرترین و ایمن‌ترین روش برای کاهش وزن پیروی از رژیم غذایی سالم و انجام منظم فعالیت بدنی است. اما بسیاری از افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی به دنبال راه‌های سریع برای حل مشکل خود هستند. این افراد معمولاً سال‌های طولانی در رژیم هستند.
نوسانات وزن و خطر سکته مغزی
با توجه به شیوع بالای بیماری قلبی – عروقی در سراسر جهان این دسته از بیماری‌ها یکی از علل عمده مرگ و میر به شمار می‌روند. اثبات شده که عواملی مانند اضافه وزن و چاقی، پرفشاری خون، افزایش کلسترول خون و قند خون و استعمال سیگار از جمله عواملی هستند که خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی را افزایش می‌دهند.
با توجه به تحقیقات جدیدی که نتایج آن منتشر شده حتی نوسان وزن، فشارخون، کلسترول و قند خون در افراد سالم می‌تواند خطر ابتلا به حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ را افزایش دهد. نتایج این مطالعه برای اولین نشان می‌دهد که تغییرات زیاد در میزان این عوامل خطر اثر منفی بر روی سلامتی دارد.
بر اساس یافته‌های مطالعه فوق در افرادی که در مدت ۵/۵ سال میزان این عوامل خطر بیشتر از ۲۵ درصد تغییر داشت در مقایسه با کسانی که این عوامل ثابت باقی مانده بود خطر مرگ، ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی به ترتیب ۱۲۷، ۴۳ و ۴۱ درصد بیشتر بود.
این نتایج با بررسی اطلاعات مربوط به حدود ۶ میلیون فرد سالم به دست آمده است. به منظور جمع‌آوری این اطلاعات بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ وضعیت سلامتی این افراد حداقل ۳ مرتبه ارزیابی شده است.
منبع:
.Mee Kyoung Kim et al. Circulation 2018.
به منظور دریافت یک برنامه غذایی مناسب جهت کاهش وزن و پیشگیری از ابتلا به عوارض ناشی از رژیم‌های غیراصولی می‌توانید در دوره‌های رژیم حضوری، رژیم اینترنتی و یا رژیم آنلاین (VIP) نوین دایت شرکت کنید.
