گاستریت زمانی رخ می‌دهد که دیواره معده ملتهب یا متورم شود. ورم معده طولانی مدت یا عودکننده گاستریت مزمن نامیده می‌شود. در موارد خفیف بیماری استفاده از داروها و تغییر سبک زندگی مفید است. اما برای برخی افراد که به انواع شدیدتر بیماری مبتلا هستند هدف از درمان کنترل علائم است.
علائم
موارد خفیف بیماری که در اثر باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری) ایجاد شده ممکن است با ظهور علائم همراه نباشد. علائم بیماری در موارد مزمن عبارتند از:
• سوءهاضمه
• احساس سوزش در معده
• احساس پری معده بعد از مصرف مقدار کم غذا
• تهوع و استفراغ
• کاهش وزن ناخواسته
• نفخ
• کاهش اشتها
• درد در ناحیه بالایی شکم
• خونریزی (معمولاً در گاستریت زخمی شونده که در آن پوشش معده از بین رفته و بافت معده با اسید تماس پیدا می‌کند)
علل بروز بیماری
• باکتری هلیکوباکتر پیلوری
عفونت با این باکتری شایع‌ترین علت گاستریت در سراسر جهان است. اغلب افراد در دوران کودکی به این باکتری آلوده می‌شوند، اما علائمی را مشاهده نمی‌کنند. تحقیقات نشان داده که این باکتری از طریق غذا، آب، بزاق و سایر مایعات بدن منتقل می‌شود.
• آسیب دیواره معده
علل بروز این آسیب که سبب التهاب مزمن می‌شود، عبارتند از: استفاده بیش از حد یا طولانی مدت از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، مصرف الکل، استرس مزمن، قرار گرفتن در معرض اشعه، ریفلاکس صفراوی تکرار شونده از روده کوچک و مصرف کوکائین
• بیماری‌های خودایمنی که در آن‌ها سیستم ایمنی بدن بدون هیچ دلیلی به دیواره معده حمله می‌کند. گاستریت خودایمنی معمولاً مزمن است، اما زخمی شونده نیست. در برخی افراد نوع خودایمنی این بیماری با عفونت H. پیلوری مزمن یا شدید مرتبط است.
• سایر علل مانند بیماری کرون، سندرم روده تحریک‌پذیر، سارکوئیدوز، آلرژی غذایی و سایر عفونت‌های قارچی، باکتریایی یا ویروسی
عوامل خطر
عوامل خطر مرتبط با نوع مزمن بیماری عبارتند از:
• رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد نمک یا مواد نگهدارنده
• رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد روغن و چربی، به خصوص چربی اشباع و ترانس
• استعمال سیگار
• مصرف الکل
• تضعیف سیستم ایمنی بدن
• استفاده طولانی مدت از NSAIDs
• استفاده طولانی مدت از دارو برای درمان ریفلاکس اسید و سوءهاضمه
عوارض
در صورت درمان موارد حاد بیماری به ندرت سبب بروز عوارض می‌شود. موارد درمان نشده یا شدید گاستریت مزمن با عوارضی همراه است. گاستریت زخمی شونده سبب زخم معده می‌شود. زخم شدید ممکن است سبب خونریزی داخلی شده و در صورت عدم درمان زندگی را در معرض خطر قرار دهد.
عوارض ناشی از نوع مزمن بیماری عبارتند از:
• کم خونی ناشی از کمبود آهن
• کم خونی به علت خونریزی داخلی
• کمبود ویتامین B12
• رشد غیرطبیعی معده و ایجاد پولیپ یا تومور
درمان
درمان بیماری به نوع، علت و شدت آن بستگی دارد. در اغلب موارد هدف از درمان کاهش میزان اسید در معده است. ورم معده ناشی از H. پیلوری با ترکیبی از آنتی‌اسیدها (ضداسیدها) و آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود.
تغییر سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی در درمان این بیماری موثر است. این راهکارها عبارتند از:
• اجتناب از مصرف الکل و استعمال سیگار
• اجتناب از مصرف مواد غذایی ادویه‌دار
• اجتناب از مصرف غذاهای سرخ شده و پرچرب
• افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهش حجم هر وعده
• کاهش مصرف نمک
• کاهش مصرف گوشت قرمز
• پیروی از رژیم غذایی سالم و غنی از آنتی‌اکسیدان، فیبر و پروبیوتیک با مصرف میوه، سبزی، غلات کامل، محصولات تخمیری مانند ماست و کفیر و مواد غذایی کم چرب و حاوی پروتئین مانند مرغ، ماهی، حبوبات و مغزها
• مشورت با پزشک جهت کاهش مصرف داروهای NSAIDs
• کنترل استرس به کمک تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن و یوگا
