درد در ناحیه فوقانی شکم می‌تواند به صورت موقتی و یا طولانی مدت رخ دهد. اگر به صورت گاه به گاه اتقاق افتد معمولاً نگران‌کننده نیست و می‌تواند به علت عادات بد غذایی ایجاد شده باشد. تعدادی از مشکلات معمول گوارشی و برخی عوامل زمینه‌ای می‌توانند سبب بروز درد در این ناحیه شوند. با این حال، برخی علل درد در قسمت فوقانی شکم جدی و خطرناک هستند. بنابراین همیشه برای پیدا کردن دلیل درد نیاز به مشورت با پزشک است.
علل درد در ناحیه فوقانی شکم عبارتند از:
۱- سوءهاضمه
سوءهاضمه معمولاً بعد از غذا خوردن رخ داده و سبب علائمی مانند نفخ شکم و تهوع می‌شود. بعد از خوردن غذا به منظور هضم آن اسید در معده تولید می‌شود. برخی اوقات، این اسید سبب تحریک پوشش دستگاه گوارش می‌گردد.
۲- ریفلاکس معده به مری (GERD)
GERD زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به سمت مری باز می‌گردد. این واقعه سبب درد در ناحیه قفسه سینه و گلو می‌شود. سایر علائم GERD عبارتند از: سوءهاضمه، احساس وجود توده در گلو یا قفسه سینه، طعم اسید در گلو و سرفه مداوم. GERD نیاز به درمان و تغییر در رژیم غذایی دارد.
۳- پرخوری
معده بسیار انعطاف‌پذیر است. با این حال، مصرف بیش از حد غذا سبب فشار به اندام‌های اطراف معده و بروز درد می‌شود. همچنین پرخوری می‌تواند سبب بروز سوءهاضمه و ریفلاکس شود.
۴- عدم تحمل لاکتوز
افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز قادر به تجزیه لاکتوز (قند موجود در شیر) نیستند. این مشکل یکی دیگر از علل درد در ناحیه فوقانی شکم است. همچنین عدم تحمل لاکتوز می‌تواند سبب بروز درد معده، کرامپ شکمی، نفخ، تولید گاز، تهوع یا استفراغ و اسهال شود.
۵- مصرف الکل
الکل سبب بروز التهاب در معده می شود. این التهاب نیز به نوبه خود سبب درد ناحیه فوقانی شکم و سایر مشکلات گوارشی خواهد شد.
۶- ازوفاژیت یا گاستریت
ازوفاژیت به التهاب پوشش مری و گاستریت به التهاب معده گفته می‌شود. ریفلاکس، عفونت‌ها، مصرف برخی داروها و برخی اختلالات سیستم ایمنی می‌توانند در بروز ازوفاژیت و گاستریت نقش داشته باشند. اگر این التهاب درمان نشود می‌تواند سبب بروز خونریزی شود.
۷- فتق هیاتال
فتق هیاتال زمانی رخ می‌دهد که بخشی از معده از طریق ناحیه دیافراگم وارد قفسه سینه شود. این امر به علت تصادف یا ضعف عضلات دیافراگم رخ می‌دهد. فتق هیاتال معمولاً در افراد سالمند مشاهده می‌شود.
۸- زخم پپتیک
زخم پپتیک زمانی رخ می‌دهد که پوشش معده یا روده کوچک به علت عفونت باکتریایی یا مصرف بیش از حد برخی داروها مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) آسیب دیده باشد. علائم زخم پپتیک عبارتند از: درد در ناحیه فوقانی شکم، خونریزی داخلی، خستگی و بروز مشکلات تنفسی.
۹- مشکلات مرتبط با کیسه صفرا
سنگ‌های صفراوی ممکن است دهانه کیسه صفرا را مسدوده کنند و یا ممکن است کیسه صفرا ملتهب شود. علائم اختصاصی مشکلات کیسه صفرا عبارتند از: درد شدید در قسمت فوقانی و راست معده بعد از غذا خوردن، تغییر رنگ مدفوع، پوست زرد، کاهش اشتها، گاز و نفخ.
۱۰-بارداری
درد خفیف در ناحیه فوقانی شکم در دوران بارداری بسیار شایع است. علت این امر ریفلاکس اسید یا فشار رحم در حال بزرگ شدن بر شکم است. تغییر در سطوح هورمون‌ها در طول بارداری سبب تشدید ریفلاکس معده و درد می‌شود. با این حال، درد شدید یا مداوم در طول دوران بارداری می‌تواند علامت وجود مشکل جدی باشد، بنابراین در این شرایط نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد.
تشخیص
پزشک با طرح سوالاتی از بیمار و نیاز استفاده از روش‌هایی چون عکس‌بردای با اشعه X، سونوگرافی، آندوسکوپی، آزمایش خون، ادرار و بررسی قلب علت درد در ناحیه فوقانی شکم را تشخیص می‌دهد.
درمان
درمان درد بستگی به علت ایجاد آن دارد. برای مثال، اگر پرخوری سبب بروز درد می‌شود مصرف غذا در حجم کم و نیز اجتناب از مصرف مواد غذایی تولیدکننده گاز توصیه می‌شود. مواردی مانند GERD و زخم پپتیک ممکن است نیاز به درمان طولانی مدت داشته باشند. اگر برخی داروها سبب بروز درد شده باشند ممکن است پزشک توصیه کند از داروهای جدیدتر استفاده شود و یا دوز دارو کاهش یابد.
