چاقی مفرط زمانی گفته می‌شود که نمایه توده بدنی (BMI) فرد بالاتر از ۴۰ باشد و یا BMI بالاتر از ۳۵ باشد و فرد به مشکلات ناشی از چاقی مانند پرفشاری خون و دیابت نیز مبتلا باشد. برخی پزشکان اگر BMI بالاتر از ۳۵ نباشد اما میزان اضافه وزن فرد بیش از ۱۰۰ پوند (حدود ۴۵ کیلوگرم) باشد این وضعیت را چاقی مفرط می‌نامند. به طور کلی BMI در محدوده ۳۰ تا ۳۴/۹ چاقی درجه ۳۵/۱ تا ۳۹/۹ چاقی درجه ۲ و ۴۰ یا بالاتر چاقی درجه ۳ گفته می‌شود.
چاقی (BMI≥۳۰) خطر دیابت، سکته مغزی، بیماری قلبی، پرفشاری خون، آرتریت و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. در چاقی مفرط احتمال ابتلا به یکی از این بیماری‌ها تا حد بسیار زیادی افزایش می‌یابد.
عوامل خطر
هر شخصی ممکن است به چاقی مفرط مبتلا شود، اما برخی عوامل خطر ابتلا به این مشکل را افزایش می‌دهند که عبارتند از:
• عوامل ژنتیکی: برخی مطالعات نشان می‌دهند افراد با سابقه خانوادگی چاقی یا چاقی مفرط بیشتر در معرض ابتلا به چاقی مفرط قرار دارند.
• عادات شخصی: غذاهای مصرفی فرد و میزان فعالیت بدنی بر احتمال بروز چاقی مفرط تاثیر دارند.
• عوامل ذهنی و روانی: استرس و اضطراب سبب تولید مقادیر بیشتر هورمون کورتیزول در بدن می‌شوند. کورتیزول سبب ذخیره چربی در بدن و افزایش وزن می‌شود.
• عادات مربوط به خواب: کمبود خواب در بروز افزایش وزن نقش دارد.
• مونث بودن: بسیاری از زنان قادر به کاهش افزایش وزن رخ داده در دوران بارداری نبوده و مستعد افزایش وزن در دوران یائسگی می‌باشند.
• برخی مشکلات پزشکی: برخی مشکلات مانند سندرم کوشینگ و سندرم پرادر- ویلی احتمال اضافه وزن را افزایش می‌دهند.
• برخی داروها: داروهای ضدافسردگی و بتا- بلوکرها می‌توانند سبب افزایش وزن شوند.
• افزایش سن: همان طور که سن افزایش می‌یابد کاهش متابولیسم و کم‌تحرکی احتمال اضافه وزن را افزایش می‌دهد.
درمان
گزینه‌های درمانی برای افراد مبتلا به چاقی مفرط رژیم غذایی و ورزش، دارو درمانی و جراحی است.
اگرچه داروها می‌توانند به کاهش وزن این افراد کمک کنند، اما اگر رژیم غذایی و میزان فعالیت بدنی تغییر نکرده باشد بعد از قطع مصرف دارو مجدداً وزن افزایش می‌یابد. داروها و مکمل‌های بدون نسخه زیادی در این زمینه وجود دارد، اما اغلب متخصصان استفاده از آن‌ها را توصیه نمی‌کنند زیرا اثربخشی آن‌ها در تحقیقات ثابت نشده است.
جراحی آخرین گزینه درمانی برای کسانی است که از طریق رژیم غذایی و ورزش موفق به کاهش وزن نشده‌اند. پزشک باید در مورد آن که کدام روش جراحی برای فرد مناسب‌تر است تصمیم‌گیری کند. هر نوع جراحی با خطراتی همراه است که باید در هنگام تصمیم‌گیری مورد توجه قرار گیرد.
پیشگیری
بهترین روش برای پیشگیری از چاقی رژیم غذایی مناسب و ورزش است. تمامی افراد باید از یک رژیم غذایی سالم که حاوی میوه‌های تازه و سبزیجات سبز رنگ است و در آن دریافت انرژی و قند محدود شده پیروی نمایند. همچنین باید تعداد وعده‌های غذایی روزانه را افزایش و حجم هر وعده را کاهش دهند.
توصیه می‌شود افراد حداقل ۵ روز در هفته و هر روز ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه سواری و شنا انجام دهند.
