ارتباط بین مصرف خوراکی های حاوی قند و شکر با افزایش وزن سبب شده امروزه تولید و مصرف قندهای رژیمی یا قندهای مصنوعی از اقبال خوبی برخوردار شود.
تاریخچه قندهای رژیمی:
اولین قند رژیمی که مورد استفاده قرار گرفت ساخارین بود. این قند مصنوعی به طور تصادفی توسط فردی به نام فالبرگ کشف شد. ساخارین در مقایسه با شکر ۳۰۰ برابر شیرین تر است.
بعد از ساخارین در سال ۱۹۶۵ میلادی قند مصنوعی دیگری به نام آسپارتام معرفی شد. شیرینی آسپارتام در مقایسه با شکر ۱۸۰ برابر بیشتر است. آسپارتام برخلاف ساخارین در مقابل حرارت پایدار نیست و از آن برای تهیه نوشابه ها، سس ها و برخی تنقلات استفاده می شود.
آسه سولفام پتاسیم سومین قند مصنوعی است که در آلمان کشف شد. این قند مصنوعی در حرارت بالا تخریب نشده و در مقایسه با شکر ۲۰۰ برابر شیرین تر است. علاوه بر این ۳ قند مصنوعی، قندهای رژیمی دیگری نیز وجود دارند که مصرف برخی از آن ها برای انسان مجاز می باشد.
فواید و معایب قندهای رژیمی برای سلامتی:
مصرف زیاد غذاها و نوشیدنی های شیرین برای سلامتی مضر است. بنابراین، از گذشته تاکنون تلاش های زیادی شده تا جانشینی برای قند موجود در این مواد غذایی پیدا شود.
امروزه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از قندهای مصنوعی که از قند معمولی شیرین تر هستند را تائید کرده است. از این شیرین کننده ها می توان به به آسپارتام، ساخارین و… اشاره کرد. این شیرین کننده ها یا فاقد کالری هستند و یا کالری بسیاری ناچیزی دارند. با این حال، به علت جدید بودن این قندهای رژیمی بحث های زیادی پیرامون فواید و معایب مصرف آن ها برای سلامتی وجود دارد.
برخی مطالعات ادعا می کنند که جایگزین کردن قند معمولی با قند مصنوعی به افراد در کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ کمک می کند. اما در برخی تحقیقات نیز مشاهده شده مصرف قندهای رژیمی خطر ابتلا به دیابت، چاقی و اختلالات متابولیکی را افزایش می دهد.
در مطالعه ای که سال ۲۰۱۷ میلادی منتشر شد محققان استرالیایی با بررسی ۲۷ فرد سالم دریافتند که مصرف قندهای مصنوعی احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. در این مطالعه مشاهده شد که مصرف زیاد این قندها سبب افزایش بیش از حد قند خون بعد از صرف وعده غذایی می شود. در نتیجه با گذشت زمان ممکن است فرد به دیابت نوع ۲ مبتلا شود.
محققان می گویند مصرف قندهای رژیمی تاثیر مثبتی در کاهش وزن ندارد. در برخی مطالعات مصرف این نوع قندها یا به کنترل وزن کمک نکرده و یا سبب افزایش وزن و افزایش اندازه دور کمر شده است.
به نظر می رسد که مصرف قندهای رژیمی سبب افزایش اشتها می شود. زیرا با مصرف این قندها بدن شما این پیام را دریافت می کند که غذا وارد روده شده است. در نتیجه بدن در انتظار دریافت انرژی است. در هنگام مصرف این چنین قندها فرد طعم شیرین را حس می کند اما بدن در مقایسه با آنچه که انتظار دارد انرژی کمتری دریافت می کند. این امر سبب پرخوری فرد می شود.
افزایش اشتها از یک طرف و اختلال در تعادل باکتری های روده از طرف دیگر سبب می شود احتمال ابتلا به بیماری های متابولیک مانند دیابت نوع ۲ در افرادی که به میزان زیاد از قندهای رژیمی استفاده می کنند افزایش یابد.
تحقیقاتی که در ایالات متحده انجام شده نشان می دهد که مصرف روزانه نوشابه های رژیمی که از قندهای مصنوعی برای تهیه آن ها استفاده شده احتمال بروز بیماری قلبی – عروقی (CVD) را ۶۱ درصد افزایش می دهد. این یافته نشان می دهد که بر خلاف تصور عموم استفاده از نوشابه های رژیمی به جای نوشیدنی های حاوی شکر تاثیری در پیشگیری از بیماری قلبی – عروقی ندارد.
نتایج آخرین تحقیقات در مورد فواید و معایب قندهای رژیمی:
اخیراً گروهی از محققان در صدد برآمدند به بررسی دقیق تر بپردازند. نتایج این تحقیق در مجله The BMJ منتشر شده است.
شرکت کنندگان در این مطالعه از نظر میزان مصرف شیرین کننده های مصنوعی و پارامترهایی مانند سلامت دهان، ابتلا به بیماری کلیوی، بیماری قلبی – عروقی، سرطان، میزان قند خون، خلق و خو، وزن و نمایه توده بدنی (BMI) بررسی شدند.
نتایج نشان داد بین کسانی که از قندهای مصنوعی استفاده می کردند با افرادی که استفاده نمی کردند، تفاوت قابل توجهی وجود نداشت. همچنین تاثیر مصرف این شیرین کننده ها در پیشگیری از افزایش وزن ناچیز بود. شواهد در مورد مضرات مصرف قندهای رژیمی نیز ناکافی بود.
نتایج مطالعه مذکور نشان می دهد که اطلاعات کافی در مورد فواید و معایب استفاده از قندهای رژیمی وجود ندارد. با توجه به اینکه امروزه مصرف این شیرین کننده ها بسیار رواج یافته است لازم است در این رابطه تحقیقات بیشتری انجام شود.
Ingrid Toews et al. The BMJ 2019.
