طی واکنش‌هایی که در سلول‌های بدن رخ می‌دهد رادیکال‌های آزاد تولید می‌شوند. اگرچه این رادیکال‌های آزاد به گلبول‌های سفید خون در از بین بردن عوامل بیماری‌زا کمک می‌کنند، اما تجمع آن‌ها در بدن خطرناک است. آنتی اکسیدانها ترکیباتی هستند که از بدن در برابر آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.
اگر میزان آنتی اکسیدان ها در مقایسه با رادیکال‌های آزاد کم باشد احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند بیماری قلبی، سرطان و حتی پیری زودرس بیشتر می‌شود.
آشنایی با آنتی اکسیدان ها:
آنتی اکسیدان ها یا به طور طبیعی توسط بدن ساخته می‌شوند یا از طریق رژیم غذایی تامین می‌شوند. بسیاری از مواد غذایی مانند میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات حاوی این ترکیبات مفید هستند.
ویتامین C، ویتامین E و بتا کاروتن (پیش‌ساز ویتامین A) از مهم‌ترین مواد مغذی هستند که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند. این ویتامین‌ها در میوه‌ها و سبزیجات رنگی (قرمز، نارنجی، آبی، زرد و …) و مغزهای خوراکی به وفور یافت می‌شوند. غذاهای ناسالمی مانند فست فودها، نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای فرآوری شده فاقد این ترکیبات هستند.
آنتی اکسیدان ها در ادویه‌ها نیز به میزان فراوان وجود دارند. دارچین، زنجبیل و زیره از جمله ادویه‌هایی هستند که حاوی این مواد مفید می‌باشند.
وجود آنتی اکسیدان در برنامه غذایی روزانه می‌تواند از قدرت بینایی، به خصوص در سنین بالا، محافظت کند. این ترکیبات مفید از بروز آسیب‌های پوستی و بروز پیری زودرس در آن پیشگیری می‌کنند. این ترکیبات سبب کاهش خشکی پوست و کاهش چروک‌های آن و همچنین کاهش آسیب ناشی از آلودگی هوا می‌شوند.
تحقیقات زیادی در مورد نقش آنتی اکسیدان ها در پیشگیری از بیماری قلبی انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که این ترکیبات احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهند. با این حال، به نظر می‌رسد که این اثر تنها با پیروی از رژیم غذایی سالم حاصل شده و مصرف مکمل‌ها چنین تاثیری ندارند.
سرطان از مهم‌ترین بیماری‌هایی است که تغذیه با آن مرتبط است. این ترکیبات سودمند به علت نقشی که در تخریب سلول‌های سرطانی دارند می‌توانند از بروز سرطان پیشگیری کنند.
به طور کلی توصیه می‌شود که آنتی اکسیدان ها از طریق مصرف غذاها تامین شوند. با این حال، امروزه مکمل‌های حاوی این ترکیبات در داروخانه‌ها در دسترس عموم مردم قرار گرفته است.
نتایج مطالعات مختلف در مورد اثربخشی مصرف این مکمل‌ها در پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف ضد و نقیض است. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این مکمل‌ها می‌توانند از ابتلا به بیماری‌های چشمی، دیابت یا دردهای مفصلی پیشگیری کنند. اما نتایج سایر مطالعات از این یافته‌ها حمایت نکرده است.
محققان می‌گویند که در مصرف مکمل‌های حاوی آنتی اکسیدان باید احتیاط شود. زیرا مصرف بیش از حد ویتامین‌های A و E می‌تواند سبب تجمع آن‌ها در بدن و بروز مسمومیت شود. از سوی دیگر، مصرف زیاد مکمل حاوی ویتامین E با داروهای ضدانعقاد خون (مانند وارفارین) تداخل دارد.
اگر شما از یک رژیم غذایی سالم و متنوع پیروی کنید معمولاً نیازی به دریافت این نوع مکمل‌ها ندارید. در صورتی که به دیابت، بیماری قلبی یا سایر بیماری‌ها مبتلا هستید باید قبل از مصرف هر نوع
مکمل در مورد لزوم مصرف آن با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
مبتلایان به سرطان از مکمل آنتی اکسیدان استفاده نکنند:
در مطالعات قبلی مشاهده شده بود که مکمل آنتی اکسیدان ها می‌تواند روند پیشرفت سرطان ریه و ملانوما را تسریع بخشد. در نتیجه بیماری به سایر نقاط بدن گسترش پیدا می‌کند.
شواهد جدید نیز یافته‌های قبلی در مورد تاثیر مخرب مکمل آنتی اکسیدان ها در گسترش ملانوما را تائید می‌کند. ویتامین‌های E و C، سلنیوم و ترکیباتی مانند فلاونوئیدها دارای خاصیت آنتی اکسیدانی هستند.
ملانوما بدخیم‌ترین نوع سرطان پوست است، اما خوشبختانه شیوع آن کم است. ملانوما می‌تواند در هر بخشی از پوست ایجاد شود. این سرطان به علت رشد کنترل نشده یک نوع سلول پوستی که ملانوسیت نام می‌شود، ایجاد می‌گردد.
این سرطان در صورت متاستاز به مغز، ریه‌ها، استخوان‌ها و کبد گسترش می‌یابد. اگر این سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود جراحی می‌تواند تا حدودی به درمان بیماری کمک کند.
به منظور تشخیص سریع بیماری لازم است تا به طور مرتب تمامی خال‌ها و نقاط تیره پوست توسط خود فرد بررسی شود. این کار باید یک بار در ماه انجام شده و در صورتی که تغییری در اندازه یا رنگ این نواحی مشاهده شد بررسی‌های بیشتر باید توسط پزشک انجام شود.
رادیکال‌های آزاد که در سلول‌های بدن تولید می‌شوند سبب آسیب DNA سلول می‌شوند. این آسیب می‌تواند سبب بروز سرطان شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند چون آنتی اکسیدان ها رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند همیشه در برابر سرطان نقش محافظتی دارند.
نتایج مطالعه فوق نشان می‌دهد که این باور در همه موارد صحیح نیست. به عبارت دیگر، آنتی اکسیدان ها برای سلول‌های سالم مفید هستند، اما نمی‌توان از آن‌ها برای درمان سرطان استفاده نمود.
با توجه به نتایج مطالعه‌ای که اخیراً انجام شده مصرف این مکمل‌ها یا تاثیری بر روی بیماری ندارد و یا سبب تشدید آن می‌شود. البته لازم است با انجام مطالعات بیشتر مکانیسم این اثر به طور دقیق مشخص شود.
منبع:
Kristell Le Gal Beneroso et al. University of Gothenburg 2018.
